ناصر تقوایی کارگردان و فیلمنامه نویس ایرانی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های سینمای ایران بود که با آثارش نقش مهمی در شکل‌گیری موج نوی سینمای ایران ایفا کرد. در این مطلب از سلام دنیا نگاهی داریم به زندگینامه و بیوگرافی ناصر تقوایی، همسران و فرزند، آثار و علت درگذشت او. با ما همراه باشید.
زندگینامه ناصر تقوایی فیلم ساز و کارگردان با سابقه ایران
- نام: ناصر
- نام خانوادگی: تقوایی
- تاریخ تولد: 1320/04/22
- محل تولد: روستای عرب نشین حوالی آبادان
- تحصیلات: دیپلم (دبیرستان رازی آبادان)
- شغل و پیشه: نویسنده، عکاس، کارگردان و فیلم نامه نویس
- همسران: شهرنوش پارسی پور (سال 1346 تا 1352) ؛ شهین دخت بهزادی؛ مرضیه وفا مهر (از سال 1374 تا 1401)
- فرزند: یک پسر (علی تقوایی)
- تاریخ درگذشت: 1404/07/22
بیوگرافی و زندگی شخصی ناصر تقوایی
ناصر تقوایی در 22 تیر سال 1320 در یکی از روستاهای عرب نشین اطراف آبادان به دنیا آمد. پدرش کارمند اداره کمرگ بود. ناصر از دوران مدرسه به سینما و ادبیات علاقه داشت. اولین جرقه زمانی زده شد که در کلاس دوم ابتدایی از طریق یکی از دوستانش که پروژکتور 8 میلی متری به مدرسه آورده بود با فیلم ها آشنا شد. همانطور که بالا اشاره کردیم، ناصر تقوایی علاوه بر فیلمسازی ، عکاسی نیز می کرد که شروع آن زمانی بود که به دلیل اینکه نقاشی های خوبی می کشید، معلم وی به او یک دوربین عکاسی هدیه داد. ناصر تقوای با اینکه به ادبیات علاقه داشت ولی در رشته ریاضی ادامه تحصیل داد و در کنار آن به نوشتن داستان های کوتاه می پرداخت.
حتما بخوانید: بیوگرافی داریوش مهرجویی
در سال های پایانی ، ناصر تقوایی دوباره به عکاسی و ادبیات پرداخت. سال 1392 نمایشگاه عکاسی خود را در تهران برگزار کرد. مدتی مدرس مدرسه عالی سینما بود. ولی به دلیل نامساعد بودن مضعیت جسمانی خانه نشین شد. فردی مستقل و آرمان‌گرا بود. او هیچ‌گاه عضو گروه‌های سیاسی نشد، حتی در دورانی که بسیاری از هنرمندان به جریان‌های چپ گرایش داشتند. او به‌شدت از سانسور بیزار بود و ترجیح داد در سال‌های پایانی عمرش فیلمی نسازد تا اینکه به خواسته‌های سانسور تن دهد. این تصمیم باعث شد بیش از دو دهه از فیلمسازی کناره‌گیری کند. در سال‌های پایانی عمر، در انزوای خودخواسته زندگی می‌کرد و کمتر در محافل عمومی ظاهر شد.
همسران ناصر تقوایی
ناصر تقوایی 3 بار ازدواج کرده است. اولین همسر او شهرنوش پارسی پور بود که یک نویسنده، مترجم و داستانویس معروف ایرانی بود که آثار او به چند زبان دنیا ترجمه شده است. آنها سال 1346 با یکدیگر ازدواج کردند و حاصل ازدواجشان یک پسر به نام علی شدند. آنها در سال 1352 بعد از 3 سال زندگی مشترک از یکدیگر جدا شدند.
- همسر دوم ناصر تقوایی، شهین دخت بهزادی نویسنده و مترجم ایرانی بود که به ترجمه آثاری چون جزیره هزار داستان، زنان را بشناس، مردان را بشناس، آداب معاشرت برای همه و ... اشاره کرد.
- سومین ازدواج ناصر تقوایی در سال 1374 با مرضیه وفامهر که فیلمساز و بازیگر ایرانی بود، که تا سال 1401 که خانم وفامهر از ایران خارج شد و نگهداری از ناصرت قوایی به یک پرستار سپرد.
فرزندان ناصر تقوایی
ناصر تقوایی، تنها یک پسر به نام علی دارد که حاصل ازدواجش با شهرنوش پارسی پور است. علی تقوایی نیز نویسنده کتاب شعر آیه های زمینی است که شکوفه کاوانی مترجم، نقاش و هنرمند معاصر ایرانی- استرالیایی ازدواج کرده است.
شروع فعالیت هنری ناصر تقوایی
تقوایی فعالیت هنری خود در اواسط دهه 1340 با استودیو فیلمسازی ابراهیم گلستان که از طریق جلال آل اجمد با او آشنا شده بود، شروع کرد.بعد سال 1344 جز کادر فنی فیلم خشت و آیینه بود. سپس به سردبیری مجله هنر و ادبیات جنوب پرداخت. تقوایی به واسطه فرخ غفاری به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران راه پیدا کردن و این آغار مستند سازی او بود. از جمله آثار مستند او می‌توان به «تاکسی متر»، «مشهد قالی»، «اربعین»، «باد جن» و مستند «فروغ فرخزاد» اشاره کرد. نخستین فیلم بلند او، آرامش در حضور دیگران (1349)، بر اساس داستانی از غلامحسین ساعدی ساخته شد و با وجود توقیف اولیه، به یکی از آثار شاخص موج نو تبدیل شد. از دیگر آثار برجسته او می‌توان به صادق کرده، ناخدا خورشید و سریال جاودانه دایی جان ناپلئون اشاره کرد.
حتما بخوانید: بیوگرافی مهناز افضلی همسر حسن پور شیرازی
آثار ناصر تقوایی
فیلم‌های بلند سینمایی
- آرامش در حضور دیگران سال 1349 :: اقتباس از داستان غلامحسین ساعدی؛ نقدی بر ساختارهای نظامی و اجتماعی
- صادق کرده سال 1351 :: داستانی از زندگی یک جوان جنوب ایران؛ فضای بومی و شاعرانه
- نفرین سال 1352:: فیلمی با حال و هوای روان شناختی و اجتماعی
- ناخدا خورشید سال 1365:: برگرفته از رمان «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی؛ برنده جوایز بین‌المللی
- ای ایران سال 1368 :: طنز سیاسی و اجتماعی؛ نقدی بر نظام آموزشی و نظامی
- کاغذ بی خط 1380 :: آخرین فیلم بلند تقوایی؛ درباره بحران خلاقیت و زندگی زناشویی
- رهایی برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
سریال تلویزیونی
- دایی جان ناپلئون (1355): برگرفته شده از رمان ایرج پزشکزاد؛ یکی از محبوب‌ترین و ماندگارترین سریال‌های تاریخ تلویزیون ایران.
مستندها
- اربعین: مستندی شاعرانه از آیین عزاداری جنوب ایران
- باد جن: درباره باورهای مردم جنوب درباره جن و ارواح
- تاکسی متر: درباره درگیری میان مسافران و رانندگان بود
- نان خورهای بی‌سواد
- آرایشگاه آفتاب
- فروغ فرخزاد: از زندگی تا خاکسپاری فروغ فرخزاد می پردازند
- رقص شمشیر
- پنجشنبه باراز میناب
- نخل
- موسیقی جنوب و مشهد قالی
- تمرین آخر با موضوع تعزیه
آثار ادبی
تقوایی نویسنده‌ای توانا نیز بود و داستان‌هایی در نشریات ادبی منتشر کرد. او تسلط بالایی بر ادبیات فارسی و غربی داشت و همین امر باعث شد اقتباس‌های سینمایی‌اش بسیار موفق باشند. ناصر تقوایی با آثارش موج نوی سینمای ایران را شکل داد و نشان داد که سینما می‌تواند هم شاعرانه باشد، هم اجتماعی، و هم عمیقاً انسانی.
جوایز و افتخارات ناصر تقوایی
- این هنرمند برجسته در طول بیش از چهار دهه فعالیت در عرصه سینما، جوایز و افتخارات متعددی را در ایران و جهان کسب کرده است. او در سال 1392 به پاس یک عمر فعالیت هنری، نشان فیروزه هفتمین دوره جشنواره سینما حقیقت را دریافت کرد.
- فیلم قصه‌های کیش به کارگردانی او در سال 1999 نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره کن شد و فیلم درخشان ناخدا خورشید نیز در سال 1988 موفق به دریافت جایزه پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو و نامزدی پلنگ طلایی گردید.
- او پیش‌تر برای همین فیلم در پنجمین جشنواره فیلم فجر (1365) نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی شده بود.
- در آغاز فعالیت خود نیز با فیلم کوتاه رهایی (1972) درخشید و جوایزی چون تندیس طلایی جشنواره سانفرانسیسکو، بهترین فیلم کوتاه جشنواره کودکان و نوجوانان و شیر طلایی جشنواره ونیز را از آن خود کرد.
- فیلم سینمایی آرامش در حضور دیگران نیز در همان سال جایزه شیر نقره‌ای ونیز را به دست آورد. از دیگر افتخارات او می‌توان به دریافت نشان نقره‌ای جشنواره سپاس تهران برای فیلم نفرین (1352) و نشان برنزی برای فیلم صادق کرده اشاره کرد.
به طور کلی:
- نشان فیروزه هفتمین دوره سینما حقیقت به پاس یک عمر فعالیت هنری 1392
- نامزد نخل طلایی جشنواره فیلم کن برای فیلم قصه‌های کیش 1999
- برنده جایزهٔ پلنگ برنزی جشنواره فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا خورشید 1988
- نامزد جایزهٔ پلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا خورشید 1988
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از پنجمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم ناخدا خورشید 1365
- برندهٔ جایزهٔ تندیس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو برای فیلم کوتاه رهایی 1972
- برندهٔ جایزهٔ بهترین فیلم کوتاه جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان برای فیلم کوتاه رهایی 1972
- برندهٔ جایزهٔ شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم کوتاه رهایی 1972
- برندهٔ جایزهٔ شیر نقره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم سینمایی آرامش در حضور دیگران 1972
- نشان نقرهٔ ششمین دوره جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم نفرین 1352
- نشان برنز پنجمین دوره جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم صادق کرده
افتخارات ناصر تقوایی
- دریافت گواهی‌نامه هنری درجه یک از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1383
- تندیس شایستگی برای یک عمر دستاورد هنری در جشن سینمای ایران
- تقدیر در انجمن فیلم کوتاه ایران
ناصر تقوایی با نگاهی فلسفی، اجتماعی و ادبی، سینمای ایران را از فرم کلاسیک به سوی سینمای اندیشه و روایت سوق داد. او به اقتباس‌های ادبی علاقه‌مند بود و آثارش اغلب بازتابی از فرهنگ بومی جنوب ایران و نقدی بر ساختارهای اجتماعی بودند.
حتما بخوانید: بیوگرافی صابر کاظمی والیبالیست
علت فوت و درگذشت ناصر تقوایی
مرگ ناصر تقوایی در 22 مهر 1404 با انتشار متنی در صفحه شخصی اینستاگرام مرضیه وفامهر اعلام شد. ناصر در سن 84 سالگی در بیمارستان نیکان تهران، به دلیل عوارض ناشی از بیماری و کهولت سن درگذشت.
آرامگاه ناصر تقوایی
پیکر او در تاریخ 24 مهر 1404 در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. طبق وصیت ناصر تقوایی بدر کننده جسد او سفید پوشیدن و او را به خاک سپردند.
///////////////////////////////////////////////////
عکس های ناصر تقوایی
/////////////////////////////////////////////////////
ناصر تقوایی در کنار کتایون ریاحی
/////////////////////////////////////////////////////
/////////////////////////////////////////////////////
ناصر تقوایی در پشت صحنه فیلم
/////////////////////////////////////////////////////
ناصر تقوایی و همسرش مرضیه وفامهر
سخن آخر
زندگی شخصی ناصر تقوایی بازتابی از شخصیت هنری اش بود: پرهیز از سازش، پایبندی به اصول، و انتخاب مسیرهایی که شاید دشوار، اما اصیل بودند. روحشان شاد و یادشان گرامی باد.
مطالب مرتبط:
بیوگرافی مسعود ردایی تهیه کننده سینما
بیوگرافی سعید مظفری دوبلور و همسرش
دیدگاه ها