جراحی تعویض مفصل شانه یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی برای بیماران مبتلا به آرتروز، شکستگی‌های شدید یا آسیب‌های مزمن مفصل شانه است که با هدف بازسازی و بهبود عملکرد شانه‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود. بر اساس آمارهای روز، نرخ موفقیت جراحی تعویض مفصل شانه در کشورهای توسعه‌یافته بیش از 90٪ است، اما این موفقیت در گرو تجربه و مهارت پزشک است که بتواند عوارض احتمالی را به حداقل برساند و روند بهبود را تسریع کند. در ادامه به بررسی مواقع مورد نیاز این عمل جراحی و صلاحیتهای لازم پزشک برای جراحی تعویض مفصل شانه می‌پردازیم.
عمل جراحی تعویض مفصل شانه چیست و چگونه انجام می‌شود؟
عمل تعویض مفصل شانه، روشی است که در آن قسمت‌های آسیب‌دیده و تخریب شده مفصل شانه با پروتزهای مصنوعی جایگزین می‌شوند. این عمل معمولاً زمانی انجام می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی پاسخگو نبوده و بیمار دچار درد مزمن، کاهش حرکت و محدودیت عملکرد شده باشد. در این جراحی، قسمت‌های آسیب‌دیده شامل سر استخوان بازو (توپ) و در صورت نیاز، حفره گلنوئید (پوشش مفصل) برداشته شده و با پروتزهای ساخته شده از مواد مقاوم در برابر سایش و زنگ‌زدگی جایگزین می‌شوند. این عمل معمولاً با بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام شده و نیازمند تیمی مجرب از دکتر ارتوپدی است که توانایی مدیریت عوارض و انجام تکنیک‌های پیشرفته جراحی را دارند.
تعویض مفصل شانه چه زمانی توصیه می‌شود؟
عمل جراحی تعویض مفصل شانه در شرایط مختلف ممکن است توصیه شود که در ادامه به مهم‌ترین این موارد می‌پردازیم:
آرتروز شدید و پیشرفته شانه
در بیماری آرتروز شانه، غضروف مفصل به مرور زمان تحلیل رفته و باعث ساییدگی استخوان‌ها، التهاب و درد شدید می‌شود. زمانی که آرتروز به مرحله پیشرفته می‌رسد، بیمار درد مداوم حتی در حالت استراحت دارد و حرکت شانه به شدت محدود می‌شود. جراحی تعویض مفصل شانه با جایگزینی سطوح مفصلی آسیب‌دیده، درد را کاهش داده و دامنه حرکتی را بهبود می‌بخشد، به طوری که بیش از 80٪ بیماران پس از عمل، کاهش درد و افزایش عملکرد را گزارش می‌کنند.
شکستگی‌های پیچیده و غیرقابل ترمیم شانه
شکستگی‌های شدید و پیچیده سر استخوان بازو یا حفره گلنوئید که به دلیل تروماهای شدید ایجاد می‌شوند، گاهی به گونه‌ای هستند که امکان ترمیم با روش‌های معمول وجود ندارد. در این موارد، تعویض مفصل شانه به عنوان گزینه درمانی نهایی مطرح می‌شود تا با جایگزینی مفصل آسیب‌دیده، عملکرد شانه بازگردانده شود.
آسیب‌های مزمن و شدید به رباط‌ها و تاندون‌ها
آسیب‌های مزمن به ساختارهای نگهدارنده مفصل شانه مانند رباط‌ها و تاندون‌ها، به ویژه تاندون‌های روتاتور کاف، می‌توانند باعث ناپایداری و درد مزمن شوند. در صورتی که این آسیب‌ها به درمان‌های محافظتی پاسخ ندهند و منجر به تخریب مفصل شوند، تعویض مفصل شانه توصیه می‌شود.
استئوآرتریت یا روماتیسم مفصلی مقاوم به درمان
استئوآرتریت و روماتیسم مفصلی از بیماری‌های التهابی مزمن هستند که می‌توانند مفصل شانه را تخریب کنند. در مراحل پیشرفته این بیماری‌ها، التهاب مزمن باعث تخریب غضروف و استخوان‌های مفصل می‌شود و درد و محدودیت حرکتی شدید ایجاد می‌کند. آمارها نشان می‌دهند که بیش از 75٪ بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی پس از تعویض مفصل شانه، کاهش درد و بهبود عملکرد را تجربه می‌کنند.
کاهش کیفیت زندگی و محدودیت در فعالیت‌های روزمره
هنگامی که درد و محدودیت حرکتی شانه باعث می‌شود بیمار قادر به انجام فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، شانه زدن مو، بلند کردن اشیاء یا حتی خوابیدن نباشد، جراحی تعویض مفصل شانه به عنوان راهکار نهایی در نظر گرفته می‌شود. ارزیابی دقیق وضعیت عملکردی بیمار و تاثیر بیماری بر زندگی روزمره، نقش کلیدی در تصمیم‌گیری برای انجام جراحی دارد.
عوارض و مراقبت‌های قبل و بعد عمل جراحی تعویض مفصل شانه
هرچند جراحی تعویض مفصل شانه از نظر علمی و تکنولوژیکی بسیار پیشرفته است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. عوارض شایع شامل عفونت، شل شدن یا شکست پروتز، آسیب به عصب‌ها و عروق، و ترومبوز عمیق وریدی است. برای کاهش این خطرات، مراقبت‌های قبل و بعد از عمل باید به دقت رعایت شوند. مراقبت‌های قبل شامل ارزیابی کامل سلامت عمومی، انجام آزمایش‌های خون و تصویربرداری‌های لازم، و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون است. در روز جراحی، رعایت نکات مربوط به ناشتا بودن و مصرف داروهای تجویز شده اهمیت دارد. پس از عمل، مراقبت‌های ویژه شامل جلوگیری از فشار و حرکت‌های ناگهانی، مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب، رعایت بهداشت زخم، و انجام تمرینات فیزیوتراپی منظم است. این اقدامات نقش مهمی در کاهش عوارض، تسریع روند بهبود و افزایش طول عمر مفصل مصنوعی دارند.
عمل جراحی تعویض مفصل شانه توسط چه کسی انجام می‌شود؟
عمل جراحی تعویض مفصل شانه توسط جراحان دکتر ارتوپدی انجام می‌شود، به ویژه کسانی که در زمینه جراحی شانه تخصص یا فوق تخصص (فلوشیپ) دارند. این جراحان با دانش عمیق از آناتومی، بیماری‌ها و تکنیک‌های جراحی ناحیه شانه، قادر به انجام این عمل پیچیده هستند. توجه! در شرایط اضطراری ممکن است جراحان عمومی نیز برخی جراحی‌های شانه را انجام دهند، اما برای جراحی‌های تعویض مفصل شانه که نیاز به دقت و تخصص بالایی دارد، مراجعه به جراح ارتوپد متخصص یا فوق تخصص شانه ضروری است.
صلاحیتهای لازم جراح ارتوپدی برای انجام جراحی تعویض مفصل شانه
در ادامه چک لیستی از مهم‌ترین صلاحیت‌ها و ویژگی‌های لازم برای جراح تعویض مفصل شانه ارائه شده است:
- دارا بودن مدرک تخصصی ارتوپدی معتبر: جراح باید دوره تخصصی ارتوپدی را گذرانده و دارای مدرک معتبر از مراکز آموزشی شناخته شده باشد.
- تکمیل دوره فوق تخصص (فلوشیپ) جراحی شانه و کتف: گذراندن دوره‌های تکمیلی تخصصی در زمینه جراحی شانه، که شامل آموزش تکنیک‌های پیشرفته جراحی و مدیریت عوارض است، یک امتیاز مهم محسوب می‌شود.
- تسلط کامل به آناتومی و بیماری‌های شانه: شناخت دقیق ساختارهای استخوانی، عضلانی، تاندونی و عصبی شانه برای انجام جراحی موفق ضروری است.
- تجربه و سابقه انجام تعداد قابل توجهی جراحی تعویض مفصل شانه: تجربه عملی بالا در انجام این نوع جراحی‌ها، باعث افزایش مهارت و کاهش عوارض می‌شود.
- آشنایی با تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی و آرتروسکوپی شانه: توانایی به‌کارگیری روش‌های نوین جراحی توسط دکتر ارتوپدی که به بهبود روند بهبودی و کاهش آسیب‌های جانبی کمک می‌کند.
- توانایی مدیریت عوارض و پیچیدگی‌های جراحی شانه: دکتر ارتوپدی باید بتواند عوارض احتمالی مانند عفونت، آسیب عصبی یا شل شدن پروتز را به خوبی مدیریت کند.
- آشنایی با روش‌های ارزیابی پیش از جراحی: شامل بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار، معاینات فیزیکی تخصصی، تفسیر دقیق تصاویر رادیولوژی، MRI و سایر آزمایش‌های تشخیصی برای برنامه‌ریزی دقیق جراحی.
- به‌روز بودن دانش و مهارت‌ها با استفاده از جدیدترین متدهای درمانی و جراحی: شرکت در کنگره‌ها، دوره‌های آموزشی و مطالعه مستمر مقالات علمی روز دنیا.
- داشتن تیم تخصصی و امکانات کامل جراحی: همکاری با تیم بیهوشی، پرستاری و فیزیوتراپی مجرب و دسترسی به تجهیزات پیشرفته جراحی و تصویربرداری.
- خوش‌نامی و رضایت بیماران قبلی: سابقه مثبت و بازخوردهای خوب از بیماران، نشان از کیفیت خدمات و مهارت جراح دکتر ارتوپدی است.
نوبت پزشک متخصص ارتوپدی از کجا بگیریم؟
برای دریافت نوبت از دکتر ارتوپدی، سامانه «دکتردکتر» یکی از معتبرترین و جامع‌ترین پلتفرم‌های نوبت‌دهی آنلاین در ایران است. این سامانه از سال 1396 فعالیت خود را آغاز کرده و در حال حاضر بیش از 24000 پزشک متخصص و عمومی در حوزه‌های مختلف درمانی، از جمله ارتوپدی، در آن ثبت‌نام کرده‌اند. دکتردکتر امکان جستجوی پیشرفته بر اساس تخصص، شهر، نام پزشک و فیلترهای متنوع را فراهم کرده است تا بیماران بتوانند به راحتی پزشک مورد نظر خود را پیدا کنند و نوبت حضوری یا آنلاین دریافت نمایند.
جمع‌بندی
موفقیت جراحی تعویض مفصل شانه، به شدت وابسته به انتخاب جراح متخصص و مجرب دکتر ارتوپدی است که با دانش عمیق آناتومی شانه، تسلط بر تکنیک‌های جراحی پیشرفته و تجربه بالای عملی، بتواند بهترین نتایج را برای بیمار رقم بزند. با توجه به اهمیت تخصص و مهارت جراح دکتر ارتوپدی، استفاده از سامانه‌های معتبر نوبت‌دهی آنلاین مانند «دکتردکتر» می‌تواند در انتخاب بهترین پزشک متخصص ارتوپدی و تسهیل روند درمان نقش موثری ایفا کند. در نهایت، جراحی تعویض مفصل شانه با رویکردی تخصصی و علمی، فرصتی طلایی برای بازگرداندن سلامت و عملکرد به بیماران آسیب‌دیده فراهم می‌آورد.
دیدگاه ها