پرنده شبگرد مصری (Caprimulgus aegyptius) یک پرندۀ شبگرد با اندازه متوسط و کوچک است که در مناطق جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا زندگی می‌کند و در فصل زمستان به نواحی استوایی آفریقا مهاجرت می‌کند. این گونه پرنده به طور نسبی رایج بوده و در محدوده‌ای وسیع پراکنده است. تنها تهدید جدی که پیش روی آن قرار دارد، تخریب زیستگاه‌های طبیعی است. به همین دلیل، اتحادیۀ بین‌المللی حفاظت از طبیعت وضعیت حفاظتی آن را به عنوان “کمترین نگرانی” ارزیابی کرده است. در این مقاله سلام دنیا، قصد داریم هرآنچه که درباره پرنده شبگرد مصری باید بدانید: زیستگاه، صدا، رده بندی علمی، علت نامگذاری، طول عمر و علت ناپدید شدن آنها را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
رده بندی علمی پرنده شبگرد مصری
- فرمانرو: حیوانات (Animalia)
- شاخه: طنابداران (Chordata)
- کلاس: پرندگان (Aves)
- کلاد: استریسورها (Strisores)
- راسته: شبگرد سانان (Caprimulgiformes)
- تیره : شب گردها
- سرده : شب گرد مصری
- گونه: C. aegyptius
- نام دودویی: Caprimulgus aegyptius
ریشه‌شناسی و دلیل نامگذاری آن به شبگرد:
نام این شبگرد مصری Caprimulgus دقیقاً به زیستگاه بومی بیابانی و نیمه‌بیابانی آن در شمال آفریقا و مصر اشاره دارد و منشأ این نام در آن زمان توسط "Aegyptius" آتنی نامیده شده است. و به دلیل فعالیتش در شب «شبگرد» نامیده می‌شود. متضاد روز که به معنی «شب» است و «جار» به معنی «صدای گوشخراش» است زیرا در شب صداهای عجیب و شگفت‌انگیزی ایجاد می‌کند.
حتما بخوانید: چگونه از طوطی خود مراقبت کنید
پرهای متنوع این پرنده نسبت به شب گرد اروپایی بسیار کمرنگ‌تر است. پرنده بالغ رنگی شنی دارد که با نوارها و خط‌های قهوه‌ای و خاکی مزیّن شده است. بخش‌های زیرین آن شنی یا سفیدرنگ است. این پرنده کوچکتر است، اما بال‌ها و دُم آن نسبت به گونه‌های گسترده‌تر، بلندتر است. مانند دیگر شب‌پره‌ها، این پرنده دهان وسیعی دارد، بال‌های بلند، پرهای نرم و کرکی، و عادات شبانه‌ای دارد. پرنده نر دارای لکه‌های سفید کوچک روی بال‌های خود است. طول آن 25 سانتی‌متر و طول بال‌ها 55 سانتی‌متر است. صدای آن یک زنگ مکانیکی تکراری کرو-کرو-کرو… است که در حالی که پرنده سر خود را از یک طرف به طرف دیگر می‌چرخاند، بالا و پایین می‌رود.
پراکندگی و زیستگاه
شبگرد مصری پرنده‌ای بومی مناطق شمال آفریقا، شبه جزیره عربی و خاورمیانه است. گسترهٔ پراکندگی آن کشورهایی چون افغانستان، الجزایر، بحرین، چاد، مصر، ایران، عراق، اسرائیل، اردن، قزاقستان، کویت، لیبی، مالی، موریتانی، مراکش، نیجریه، عمان، پاکستان، عربستان سعودی، سنگال، سودان جنوبی، سودان، تاجیکستان، تونس، ترکمنستان، امارات متحده عربی، ازبکستان و یمن را در بر می‌گیرد.
این پرنده به‌ندرت به اروپا مهاجرت می‌کند و در برخی کشورها مانند دانمارک، آلمان، ایتالیا، مالتا، سوئد و بریتانیا به‌عنوان گونه‌ای گم‌شده مشاهده شده است.
زیستگاه اصلی شبگرد مصری بیابان‌های باز با پوشش گیاهی پراکنده، شامل درختان و بوته‌هاست. این پرنده اغلب در نزدیکی منابع آب و در مناطقی با پوشش گیاهی کم و درختچه‌های کوتاه دیده می‌شود. جمعیت‌های مهاجر آن که زمستان را در سودان سپری می‌کنند، معمولاً در نواحی دارای چمن‌های بلند زندگی می‌کنند.
بوم شناسی
شبگرد مصری پرنده‌ای است که روزها را در سکوت کامل روی زمین سپری می‌کند و با استفاده از رنگ و بافت پرهایش، به‌خوبی در میان خاک شنی محیط اطراف خود استتار می‌یابد؛ به‌طوری‌که تشخیص آن بسیار دشوار است. این پرنده معمولاً در ساعات گرگ‌ومیش، به‌ویژه هنگام غروب، به پرواز درمی‌آید. پروازش آرام، بی‌صدا و شبیه به حرکت پروانه است؛ بال‌هایش با ضربات قوی و عمدی به‌صورت متناوب حرکت می‌کنند و گاهی بدون حرکت، به‌نرمی در هوا سر می‌خورد.
تغذیهٔ شبگرد مصری عمدتاً از حشرات، به‌ویژه پروانه‌ها، تشکیل می‌شود. این پرنده لانه‌ای نمی‌سازد و تخم‌های خود را (که کشیده و بیضی‌شکل هستند) مستقیماً روی زمین و بدون پوشش قرار می‌دهد. نشستن محکم و بی‌حرکت پرنده بر روی تخم‌ها، نقش محافظتی مؤثری ایفا می‌کند. جمعیت این گونه در شمال غربی آفریقا، به‌ویژه در بیابان‌ها و استپ‌های شنی با سنگ‌ریزه‌های آهکی، تکثیر می‌شود. در فصل زمستان نیز در مناطق خشک با پوشش گیاهی شامل درمنه، گز و علف شور باقی می‌ماند.
صدای پرنده شبگرد:
وقتی من با گروهی از پرنده‌شناسان اروپایی در سفری به آفریقا برای بررسی پرندگان بودیم، با این پرنده مواجه شدیم و قبل از دیدنش صدایش را شنیدیم. آنها فکر می‌کردند که یک روح یا موجودی عجیب است. وقتی آن را دیدند، شوکه شدند که پرنده کوچکی است که مانند مجموعه‌ای از صداهای بلند و ملودیک است و آن را مانند فلوت یا عود توصیف می‌کنند و گاهی اوقات مانند خنده و سوت به نظر می‌رسد، هر کدام چند ثانیه طول می‌کشد و این صداها را پرنده نر برای جلب توجه ماده و جفت‌گیری با او استفاده می‌کند. این بدان معناست که پرنده نر تنهاست و به یک ماده نیاز دارد، او ابراز می‌کند که چگونه احساس تنهایی می‌کند.
شبگردها به خاطر موارد زیر شناخته می‌شوند: (مشخصات بارز پرنده شبگرد مصری)
شبگردها گروهی از پرندگان متعلق به خانواده Caprimulgidae هستند که به دلیل سازگاری منحصر به فردشان شناخته می‌شوند و می‌توانند شب‌ها بیشتر از روز شکار و تغذیه کنند. رنگ پرهایشان باعث می‌شود که در طول روز ناشناس بمانند و با زمین همسو شوند.
همچنین یک عادت شبانه منحصر به فرد دارد، نام آن به فعالیت‌های شبانه‌اش اشاره دارد. او شب را برای جستجوی غذا انتخاب می‌کند زیرا شب آرام است و آنها شنوایی تیزی برای یافتن طعمه‌های کوچک و حشرات دارند، همچنین دهان بزرگی دارند تا طعمه‌ها را به راحتی بگیرند.
نکته دیگری که این پرنده را متمایز می‌کند این است که تخم‌های خود را مستقیماً روی زمین و بدون هیچ گونه ماده لانه‌سازی برای محافظت از تخم‌ها می‌گذارد که او را در برابر حیوانات دیگر مانند مارها و دیگران آسیب‌پذیر می‌کند. اما استتار و رنگ آن باعث می‌شود که با رنگ زمین ترکیب شود، این ممکن است کمی از آن محافظت کند.
دلیل ناپدید شدن اخیر شبگردها:
همانطور که می‌دانیم شبگردها در مناطق بیابانی زندگی می‌کنند و از حشرات تغذیه می‌کنند، برخی از گیاهان بیابانی، و بیابان‌ها اخیراً به دلیل نبود آب و باران خشک شده‌اند، بنابراین حشرات و گیاهانی برای تغذیه آنها وجود ندارد. شکار نیز می‌تواند یکی از دلایلی باشد که می‌تواند بر تداوم شبگردها تأثیر بگذارد، زیرا نسبت تولید مثل در شبگردها بسیار کم و روشن است و اگر شکار را اضافه کنیم، واقعاً کاملاً منقرض خواهد شد.
حتما بخوانید: راهنمای تعیین جنسیت کبوتر
طول عمر شبگردها:
طول عمر شبگردهای مصری با توجه به وضعیت آب و هوا و جوی که در آن زندگی می‌کنند تعیین می‌شود، اما بیشتر شبگردها چهار سال زندگی می‌کنند و پس از اتمام یک سالگی شروع به تولید مثل می‌کنند و حداکثر سن برای شبگردهای وحشی بیش از 12 سال است.
نام دیگر شبگرد مصری:
این پرنده شبگرد بیابانی نیز نامیده می‌شود و به مکان‌هایی که او در آنجا زندگی می‌کند مانند بیابان‌ها و مناطق خشک، به ویژه در بیابان‌های شمال آفریقا، از جمله صحرای بزرگ آفریقا، اشاره دارد. همچنین به دلیل ویژگی‌هایی که به آنها کمک می‌کند تا با بیابان سازگار شوند، مانند چشمان بزرگشان که نور را منعکس می‌کنند و باعث می‌شوند در شب دید واضحی داشته باشند.
گونه‌های پرنده مشابه شبگرد مصری
من در تمام تورهای پرنده‌نگری‌ام در مراکش و خارج از مراکش، پرندگان زیادی را دیده‌ام که شبیه شبگرد مصری هستند، اما هر کدام در آب و هوا و زیستگاه متفاوتی زندگی می‌کنند، مانند شبگردهای سایکس، شبگرد خالدار، شبگرد سلیمان، شبگرد اروپایی، شبگرد نوبی. آنها متعلق به خانواده شبگرد هستند و همانطور که قبلاً اشاره کردم، ویژگی‌های فیزیکی و رفتاری یکسانی دارند، اما در مکان‌ها و آب و هوای متفاوتی زندگی می‌کنند.
سخن آخر
تلاش‌های حفاظتی برای محافظت یا نگهداری از شبگرد مصری انجام شده است. برای محافظت از این شبگرد، کشورها و سازمان‌ها برای ایجاد مناطق حفاظت‌شده مانند ذخایر طبیعی، پناهگاه‌های حیات وحش و پارک‌های ملی که این گونه در آنها زندگی می‌کند، همکاری می‌کنند. راه حلی که ممکن است مفید باشد، اعمال مجازات‌های شدید برای هر کسی است که سعی در آسیب رساندن به آن دارد.
مقالات مرتبط:
قوی ترین و قدرتمندترین نژادهای سگ جهان
بهترین روش نگهداری و پرورش فنچ در منزل
دیدگاه ها