مادر نوزادی 3 ماهه می پرسد: "آیا 18روز مدفوع نکردن نوزاد طبیعی به نظر میرسد؟" چه باورتان بشود یا نشود، باید بگویم بله گاهی این امر طبیعی است.
اما مدفوع نکردن یک نوزاد چه زمانی طولانی تر از حد معمول به نظر می رسد؟
پاسخ این سوال به سن و رژیم غذایی نوزاد وابسته است، اما اکثر مواقع بچه هایی که مدفوع نمی کنند با درمان کم یا حتی بدون هیچ درمانی خوب می شوند. در اینجا به عللی که احتمالا در عمل دفع روده نوزادان وقفه ایجاد می کند و مواقعی که باید در خصوص یبوست نگران شوید و فوریتهای پزشکی دیگر، اشاره شده است: اگر نوزادان با بیش از هشت هفته بین چهار تا پنج روز پوشکشان را کثیف نکنند، به این معنی نیست که آنها یبوست دارند. کودکان شیرخوار حدوداً 2-3 ماهه به خصوص اگر غذای جامد را شروع نکرده باشند می توانند به راحتی حتی تادو هفته پوشکشان را کثیف نکنند. شیر مادر دقیقاً همان چیزی است کودک شما بدان نیاز دارد، و در نتیجه مدفوع کمی باقی می ماند که نوزاد آن را دفع کند.
کودکان شیرخوار تقریباً هیچ وقت دچار یبوست نمی شوند. ممکن است آنها مدت زیادی مدفوع نکنند اما بی شک مدفوعی هم نخواهند داشت. اگر کودکتان بیقراری می کند احتمالا مشکل دیگری دارد. شیر مادر یک ملین طبیعی محسوب می شود، به علاوه کودکان شیرخواری که غذای جامد را شروع نکرده اند معمولا هیچ گاه نیازی به ملین ندارند. کودکانی که شیرخشک می خورند و آنهایی که خوردن غذای جامد را شروع کرده اند اغلب دچار یبوست می شوند، اما این مسئله به سادگی قابل درمان است.
چنانچه کودکتان نا آرام است، ممکن است در تقلای دفع مدفوع باشد و یا مدفوعش سفت و سخت شده و احتمالا دچار یبوست شده است. شکم نوزادتان را ماساژ دهید، او را حمام کنید و دمای بدنش را پایین بیاورید. گرفتن دمای مقعد، روده بزرگ را تحریک میکند و تب بچه را هم بررسی می کند و می تواند نشان دهده دلیل جدیتری برای بیقراری کودکتان باشد. اگر کودکتان همچنان از یبوست رنج می برد و تب ندارد، می توانید کمی آب آلو یا گلابی و یا شیاف مقعدی گلیسیرینه مخصوص نوزاد را امتحان کنید. شیافنوزادان را میتوانید بدون نسخه از تمام داروخانهها و یا با نسخه پزشک متخصص اطفال تهیه کنید. نوزادان تازه متولد شده اغلب بعد از هر بار شیر خوردن یعنی تقریباً 6 بار در روز مدفوع می کنند. چند هفته پس از زایمان روده ی کودکان تکامل یافته و در استخراج مواد مغذی از شیر مادر و یا شیرخشک کارآمدتر می شود. هرچه توانایی روده نوزاد در گوارش غذا بهتر می شود، زمان دفع طولانی و طولانی تر می شود. همانطور که پیشتر گفتیم ممکن است یک نوزاد دو ماهه تا چند روز پوشک خود را کثیف نکند.
چرا یک نوزاد دچار یبوست می شود؟
نوزادان همواره در حال تقویت ماهیچه های شکمیشان هستند، از همین روباید برای دفع کمی بیشتر تلاش کنند. هر مادری که کودکی داشته به خوبی می داند که در ابتدای بارداری و زمانی که عضلات شکمی قوی ندارید عمل دفع سخت خواهد بود. نوزادان تازه متولد نیز از همین معضل رنج می برند، در حقیقت بی آنکه عضلات شکمی آنچنان نیرومندی داشته باشند حتی در صورت نرم بودن مدفوع خود باید برای عمل دفع تلاش کنند. برای نوزادان تلاش و تقلای اندک جهت دفع مدفوع امری طبیعی محسوب می شود، این کار تمرینی برای تقویت غضالت شکمی شان محسوب می شود.
کودکانی که با شیرخشک تغذیه میشوند اغلب مدفوعی سفت دارند و احتمالا به عنوان ملین به کمی آب آلو و یا گلابی نیاز خواهند داشت. ملین های مخصوص بزرگسالان همچون شیر حاوی منیزیم برای نوزادان خطرناک است. هرگز به نوزادن خود هیچ ملینی ندهید مگر آنکه طبق تجویز پزشک اطفال باشد. در سن دوازه ماهگی که نوزاد خوردن شیر گاو را آغاز می کند، اغلب دچار یبوست می شود. شیر گاو بسیار قابض است اما به دلیل وجود کلسیم و ویتامین دی موجود در آن باید حتماً در رژیم غذایی کودکتان گنجانده شود.
آیانوع شیر مصرفی نوزاد و یا کودک نوپای خود را از میان شیرهای طبیعی و خام مانند بادام، سویا، برنج و شیر غنی از امگا 3 انتخاب کرده اید یا شیر خودتان یا هیچ کدام از این موارد؟
هر یک از گزینه های بالا مزایا و معایب خاص خود را دارند، پس پیش از هر گونه تغییری در نوع شیر کودک بخوبی در مورد هر یک اطلاعات کسب کنید. زمانی که کودک یکساله تان رژیم خود را از شیر مادر و یا شیر خشک تغییر می دهد، مطمئن شوید که در رژیم غذاییاش میوه و سبزیجات کافی به عنوان ملین طبیعی وجود داشته باشد. غذاهای آماده مخصوص کودکان نوپا برای سفر و محدودیت های زمانی مناسب هستند اما تحقیقات نشان می دهد که این غذاها حاوی میزان شکر و نمک بالایی هستند.
متخصصین اصفال توصیه می کنند که چنانچه در مدفوع کودکتان خون مشاهده کردید، یا شاهد گریه مداوم، تب و تغذیه نامناسب او بودید حتما به پزشک مراجعه کنید. بالا آوردن زردآب و حالت تهوع در نوزادان فوریت پزشکی محسوب می شوند چرا که می تواند نشانه انسداد روده باشد. مدفوع خون آلود در نوزاد می تواند ناشی از آلرژی به شیرخشک و یا ناشی از شکاف جزئ یمقعد به دلیل عبور مدفوع بزرگ و سفت باشد. دلیل نادر اما جدی وجود دارد که منجر به وقفه طولانی بین زمان های دفع یک کودک، درد عضالت شکمی، بزاق زرد و سبز (زردآب) و یا وجود خون در مدفوع می شوند. شرایط نامتعارف این چنینی شامل بیماریهای روده ای، انحراف و پیچش روده (ولولوس) و آنتروکولیت نکروزان است. برخی اختالالت نادر ژنتیکی همچون فیبروز کیستیکو بیماری هیرشپرونگ می تواند در مراحل اولیه به صورت نوزادی که زمان طولانی دفع ندارد بروز کند اما معمولا این کودکان در روزها و هفته های اول بدو تولد دفع منظمی ندارند.
از آنجایی که در حال حاضر ما پیش از زایمان آزمایش هایی در خصوص فیبروز کیستیک انجام می دهیم، اکثر والدین پیش از تولد فرزند خود این معضل را تشخیص می دهند. به نوزاد خود آب ندهد. اگرچه کم آبی می تواند منجر به یبوست گردد اما به نوزاد خود بدون تجویز پزشک آب نخورانید. خوراندن آب به نوزاد می تواند منجر به اختالالت الکترولیتی جدی گردد و گاهی ممکن است مرگبار باشد. شیر مادر و شیر خشک حاوی میزان کافی سدیم، کلراید، پتاسیم و سایر الکترولیتها هستند. زمانی که به نوزادتان آب می دهید در حقیقت این الکترولیتها را رقیق می کنید. با وجود آنکه کلیه نوزاد باید این تغییرات الکترولیتی را اصلاح کند اما آب زیاد می تواند خارج از ظرفیت کلیه وی برای اصلاح این تغییرات باشد و اما باید بگویم نوازد سه ماهه ای که 18 روز مدفوع نکرده، سالم است! از آنجایی که او از شیر مادر تغذیه کرده، خوشحال بوده و بخوبی غذا خورده و سابقا مدفوعش خوب بوده مسئله نگران کننده ای نیست. ممکن است برایش یک شیاف مقعدی گلیسیرینه تجویز شود و بلافاصله مدفوع کند و پوشکش را با شیری که خورده بود کثیف کند. صحنه ایکه فقط برای یک مادر و پزشک اطفال خوشحال کننده خواهد بود.