بیماری های دوران بارداری
الف: بیماری های مقاربتی
1. ایدز
یکی از بیماری های عفونی که در جامعه رو به افزایش است، بیماری ایدز یا سندرم نقص اکتسابی سیستم ایمنی است. متأسفانه روز به روز تعداد بیماران مبتلا به ایدز افزوده می شود و در عین حال هم افرادی وجود دارد که به بیماری مبتلا هستند، ولی خود نمی دانند. بیماری ایدز به ظاهر علامتی ندارد و اغلب موارد 6 الی 12 ماه طول می کشد تا ویروس را در خون فرد تشخیص دهند. ممکن است زن باردار به سبب رفتارهای جنسی نامشروع و محافظت شده (یا تماس با همسر آلوده اش)، استفاده از تیغ مشترک، انتقال خون آلوده، استفاده از سرنگ مشترک یا استفاده از سوزن های مشترک در تاتو به ایدز مبتلا شده باشد.
مسئله مهم این است که آیا ویروس ایدز جنین را نیز مبتلا خواهد کرد؟
در جواب باید گفت که اگر خون مادر با خون جنین مخلوط شود احتمال انتقال ویروس ایدز یه جنین وجود دارد، اما اگر ویروس ایدز وارد خون جنین نشده باشد، احتمالا جنین سالم خواهد بود. معمولا بیشترین احتمال انتقال ویروس ایدز از مادر به جنین، هنگام تولد رخ می دهد. 15 الی 20 درصد نوزادنی که از مادران درمان نشده به دنیا می آیند، آلوده به این ویروس هستند. تغذیه با شیر مادر 10 الی 20 درصد احتمال انتقال ویروس ایدز را بالا می برد. بنابراین، در این شرایط تغذیه با شیر مادر توصیه نمی شود؛ اما سازمان بهداشت جهانی در مناطقی که بیماری های عفونی و سوء تغذیه علت اصلی مرگ نوزادان است، ادامه شیردهی را توصیه می کند.
اگر نوزاد متولد شده مبتلا به ایدز باشد پیش آگهی بسیار بدی دارد و بندرت ممکن است بیشتر از یک سال عمر کند. باید توجه داشت که هنوز ثابت نشده ایدز از تماس های عادی و روزمره یا از طریق آب و مواد غذایی قابل انتقال است. بنابراین، تماس عادی با فردی که مبتلا به ایدز است نمی تواند باعث انتقال بیماری شود.
علائم بیماری ایدز
تب، تعریق شبانه، خستگی، راش های پوستی، سردرد، تهوع و استفراغ، سستی و کرختی، فارنژیت علایم این بیماری هستند. بیماری بعد ظهور علائم وارد فاز مزمن می شود که معمولا ده سال طول می کشد.
2. سفلیس
در بیماری سفلیس احتمال آلودگی برای جنین وجود ندارد. چنانچه مادری در دوران بارداری به بیماری سفلیس مبتلا شود، تحت درمان دارویی قرار می گیرد که هم عفونت از بدنش ریشه کن شود و هم چنین مبتلا نشود.
3. گونوره
بیماری مقاربتی است. فقر، مجرد بودن، روسپی گری و... از عوامل خطر ابتلا به این بیماری است. بیشتر زنان مبتلا به گونوره عفونت کلامیدیایی نیز دارند. هنگام زایمان احتمال انتقال عفونت چشمی در نوزادان متولد شده وجود دارد و برای پیشگیری آنتی بیوتیک تجویز می گردد.
4. هرپس سیمپلکس (تب خال)
- هرپس نوع 1: عامل اثر عفونت های غیر تناسلی است.
- هرپس نوع 2: فقط در دستگاه تناسلی وجود دارد.
به دلیل تغییراتی که در سیستم دفاعی بدن زن حامله به وجود می آید، احتمال عود هرپس در حاملگی وجود دارد. این عفونت بندرت از طریق جفت و پرده های جنینی سالم به جنین منتقل می شود. آلودگی جنین در اثر ویروس های ناحیه تناسلی تحتانی است. تغذیه با شیر مادر مبتلا با رعایت شرایط براداشتی مجاز است.
5. كلاميديا
یکی از شایع ترین عفونت های مقاربتی باکتریایی در زنان است. در صورت وجود بیماری در دوران بارداری، باید درمان شود. اگر کلامیدیا درمان نشود و به جنین انتقال یابد. می تواند باعث نابینایی جنین شود.
ب: بیماری های عفونی
1. توکسوپلاسموز
بیماری توکسوپلاسموز از طریق خوردن کیست آلوده در گوشت منتقل می شود و ممکن است از طریق جفت به جنین برسد و جنین را هم مبتلا کند. خوردن گوشت آلوده و تماس با مدفوع گریه می تواند خطر ابتلا به این بیماری را زیاد کند. بنابراین زنان حامله بهتر است هرگاه با گوشت خام یا خاک سر و کار داشتند، بلافاصله دست های خود را بشویند تا بیماری را از خود دور نمایند. زن باردار شیشه از گوشت های پخته استفاده کند. زنانی که به تو کسوپلاسموز مبتلا می شوند، احتمال سقط در آنان افزایش می یابد.
2. سرخجه
سرخجه یا سرخک آلمانی بیماری ویروسی ای است که در دوران حاملگی اهمیت دارد. ویروس این بیماری در افراد عادی عفونت خفیف ایجاد می کند اما در زنان باردار مستقیما مسئول از بین رفتن جنین است و ناهنجاری های شدید مادرزادی ایجاد می کند. چنانچه زن باردار در سه ماهه اول بارداری به این ویروس مبتلا شود، در صورتی که قبل از حاملگی سرخجه گرفته باشد، مشکلی برای چنین ایجاد نخواهد شد ولی اگر قبلا به سرخچه مبتلا نشده باشد، جنینش به شدت آسیب می بیند و احتمال عقب ماندگی ذهنی، عدم رشد جنین، کوری، کری، بیماری های قلبی-عروقی، بیماری استخوانی و سایر عوارض در جنین وجود دارد که جبران ناپذیر است.
علائم این بیماری شبیه به سرماخوردگی ساده است و ممکن است همراه آن تب وجود داشته باشد. گاهی نقاط قرمزرنگ روی پوست مشاهده می شوند و ممکن است مشاهده هم نشوند یا فرد اصلا متوجه بیماری خود نشود. عاقلانه تر این است زنانی که هنوز سرخجه نگرفتند، قبل از حاملگی واکسن آن را بزنند. زنان تا چهار ماه بعد از تزریق واکسن نباید باردار شوند. هرچه به آخر بارداری نزدیک تر می شویم ابتلا به سرخچه عوارض کمتری خواهد داشت. اگر زن باردار قبل از حاملگی به سرخجه مبتلا نشده باشد و در دوران حاملگی به این بیماری مبتلا شود (ابتلا با آزمایش ها مشخص گردد) باید جنینش سقط شود وگرنه احتمال تولد فرزند با ناهنجاری شدید وجود دارد.
3. آبله مرغان
اگر زن باردار در نیمه اول بارداری به بیماری آبله مرغان مبتلا شود، احتمال ناهنجاری های جنینی در نوزادش افزایش می یابد که شامل: مشکلات مغزی، چشمی، استخوانی، قلبی و... است. اگر زن باردار سالم یا بیمار مبتلا به آبله مرغان تماس پیدا کرد، باید تحت نظر پزشک ایمونوگلوبولین آبله مرغان را دریافت نماید. ایمونوگلوبولین باید تا 96 ساعت بعد از تماس با ویروس دریافت شود تا ویروس آن به جنین آسیب وارد نکند. تزریق واکسن آبله مرغان به زنان حامله توصیه نمی گردد.
4. سرخک
در صورت ابتلای مادر باردار به بیماری سرخک احتمال سقط و تولد نوزاد کم وزن هنگام تولد افزایش می یابد. اما اگر زن باردار در مجاورت افراد مبتلا به سرخک قرار بگیرد. باید ظرف سه روز بعد از تماس، ایمونوگلوبولين سرخک دریافت نماید.
5. مالاریا
مالاریا از طریق نیش پشه آلوده به انسان انتقال پیدا می کند. زن باردار پس از ابتلا دچار تب و لرزهای دوره ای خواهد شد. در نواحی که بیماری مالاريا شایع است احتمال ابتلای زنان باردار به مالاریا وجود دارد. بیماری مالاریا احتمال سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش می دهد. انگل مالاریا بیشتر جفت را گرفتار می کند و عفونت مالاریایی در نوزاد شایع نیست. مصرف داروی مالاریا که کلروکین نام دارد، در دوران بارداری ممنوع نیست و زن باردار می تواند برای بهبودی از آن استفاده نماید. اگر زن باردار به اجبار قصد مسافرت به نواحی آلوده را دارد، یک الی دو هفته قبل از مسافرت برای پیشگیری باید از کلروکین استفاده نماید.
6. ویروس سایتومگال
این ویروس از طریق بزاق آلوده، قطرات آلوده، ادرار فرد مبتلا، از راه مقاربت و تماس مادر با جنین و شیرخوار انتقال می یابد. اگر مادری مبتلا به ویروس سایتومگال شود احتمال ناهنجاری های زیر در جنین افزایش می یاید: وزن کم هنگام تولد، میکروسفالی یا کوچک شدن غیر عادی جمجمه، یرقان، کم خونی، عقب ماندگی ذهنی و حرکتی، نقص های حسی- حرکتی و غیره. متأسفانه درمان موثری برای این بیماری در مادر حامله وجود ندارد.
7. هپاتیت
هپاتیت نوعی التهاب کبدی است که در اثر ویروس به وجود می آید. هپاتیت یک عارضه وخیم کبدی است که احتمال دارد در حاملگی دیده شود. تاکنون ويروس های هپاتیت C،B،A، دلتا (D) و E و GB شناخته شده اند.
الف: هپاتیت A
بیشتر در بچه های مدرسه ای دیده می شود. عفونت از طریق دست های آلوده به مدفوع و از راه دهان منتقل می شود. عدم رعایت بهداشت و شستشوی درست دست ها بعد از توالت و انتقال آلودگی به هم کلاسی ها، این ویروس را گسترش می دهد. اثر هپاتیت A در حاملگی در افراد با شرایط اقتصادی و اجتماعی مختلف، متفاوت است؛ در افراد مرفه و دارای وضعیت اقتصادی خوب کمتر، در جوامع فقیر بیشتر و مرگ جنینی نیز شایع است.
یک الی دو هفته قبل از بروز زردی علائم ابتدایی شبیه به آنفولانزا (سردرد، کوفتگی و ضعف) دیده می شود. خوشبختانه خطر انتقال به جنین بسیار کم است و احتمال زایمان زودرس در موارد هپاتیت A افزایش می یاید. تمام زنانی که در معرض ابتلا به هپاتیت A بوده اند باید به میزان یک میلی لیتر گاماگلوبین دریافت نمایند تا خطر انتقال بیماری در آن را به حداقل برسد.
ب: هپاتیت B
انتقال خون شایع ترین راه انتقال هپاتیت B است و توسط سایر ترشحات بدن نیز می تواند انتقال یابد. ویروس هپاتیت B می تواند به هپاتیت شدید و غیر قابل درمان، نارسایی کبدی و هپاتیت مزمن و سیروز کبدی منجر شود و دوره درمان بیماری هپاتیت B از هپاتیت A طولانی تر است. شیوع هپاتیت B در افرادی که خون دریافت می کنند. مردان هم جنس باز، بیماران دیالیزی، بیماران پیوندی و معتادان تزریقی بیشتر دیده می شود. تماس جنسی با فرد آلوده نیز یکی از راه های انتقال بیماری هپاتیت B است.
احتمال انتقال هپاتیت به جنین وقتی حاد است وجود دارد، اما در مواردی که حاد نیست (یعنی هپاتیت مزمن است) احتمال انتقال به جنين ناچیز است. در زایمان طبیعی احتمال مبتلا شدن جنین وجود دارد. کلیه نوزادان متولد شده از مادران مبتلا باید در بدو تولد هم واکسن هپاتیت B و هم ایمونوگلوبولین هپاتیت B دریافت کنند.
پ: هپاتیت دلتا D
هپاتیت D به تنهایی عفونت ایجاد نمی کند و با هپاتیت B این توانایی را پیدا می کنند. بنابراین واکسیناسیون بر علیه هپاتیت B می تواند از بروز هپاتیت D دلتا جلوگیری کند.
ت: هپاتیت C
انتقال از راه خون و تماس جنسی با فرد آلوده صورت می گیرد. احتمال این که آلودگی به جنین منتقل شود 3 الی 4 درصد است. متأسفانه هیچ روشی که بتواند از انتقال آلودگی به جنین جلوگیری کنند، کشف نشده است.
ث: هپاتیت E
مشابه هپاتیت A بوده و راه انتقال از طریق عدم رعایت بهداشت و مدفوع و دهان است. متأسفانه میزان مرگ و میر زنان حامله ناشی از این بیماری و انتقال ویروس از مادر به جنین بسیار زیاد است.
ج: هپاتیت GB
اطلاعات زیادی در رابطه با هپاتیت GB وجود ندارد. اما راه انتقال آن از طریق تماس جنسی و مصرف فرآورده های خونی آلوده (همانند هپاتیت B و هپاتیت C) است.
ج: بیماری های زمینه ای شایع در بارداری
1. دیابت
دیابت یکی از شایع ترین بیماری هایی است که در دوران بارداری ممکن است ظهور کند یا تشدید شود. دیابت می تواند بر سلامتی جنین و مادر اثر گذارد. دیابت حاملگی در موارد زیر شایع است:
- سن بالای سی سال
- چاقی
- مسابقه فامیلی
- سابقه جنین مرده
به طور کلی دو نوع دیابت وجود دارد:
دیابت نوع اول وابسته به انسولین و استعداد ژنتیکی زمینه ساز آن است. البته گاهی عوامل ویروسی نیز در بروز این بیماری دخیل هستند. دیابت نوع دوم به انسولین وابسته نیست و علتش ترشح غیر طبیعی انسولین و مقاومت به انسولین در بافت بدن است.
- اگر قبل از حاملگی دیابت وجود نداشته باشد و در حاملگی تشخیص داده شود، به آن دیابت حاملگی می گویند.
- اگر دیابت در مرحله بی خطر باشد، یعنی قند خون ناشتا در حدود 105 باشد، فقط با رعایت رژیم غذایی می توان دیابت را کنترل کرد.
- اگر دیابت در مرحله نزدیک به خطر باشد، یعنی قند خون ناشتا بالاتر از 105 باشد و بعد از دو ساعت به بالای 120 برسد، درمان با انسولین شروع می شود.
مهم ترین نگرانی زنان باردار دیابتی، رشد بیش از حد جنین است که می تواند باعث زایمان زودرس شود. از آنجایی که جنین درشت اما نارس است. ممکن است نوزاد بعد از تولد مشکل تنفسی پیدا کند یا هنگام زایمان طبیعی به دلیل درشت بودن، در خروج از کانال زایمانی مشکل ایجاد شود، از این رو روش سزارین در زنان دیابتی افزایش می یابد. حاملگی به خودی خود بیماری دیابت را تشدید می کند، یعنی بارداری دیایت زاست، به این صورت که در افراد مستعد با وقوع حاملگی دیابت به وجود می آید و پس از اتمام حاملگی هم از بین می رود. در دیابت حاملگی سطح انسولین خون کم می شود. گاهی ممکن است اصلا انسولین وجود نداشته باشد. انسولین هورمونی است که از لوزالمعده ترشح شده و باعث ورود قند به سلول ها می شود، در نتیجه اختلال در ترشح انسولین باعث می شود قند خون بالاتر رفته و مشکلات دیابتی به وجود آید.
علائم دیابت شامل افزایش ادرار، پرنوشی، افزایش اشتها، سرگیجه، کاهش وزن و تاری دیده است. البته با مشاهده چنین علائمی حتما باید تست قند خون ناشتا انجام گردد. بیماری دیابت می تواند مشکلات چشمی و کلیوی نیز ایجاد کند و احتمال سقط جنین و ناهنجاری های مادرزادی در مادران مبتلا به دیابت بیشتر از مادران سالم است.
مشکلات ناشی از دیابت حاملگی عبارتند از:
- درشتی بیش از حد جنین نسبت به سن حاملگی: یعنی وزن جنین 6 تا 7 ماهه نارس به حدود پنج کیلوگرم می رسد اما هنوز از نظر ریوی رشد کامل نکرده است.
- احتمال وجود اکلامپسی و پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)؛ که معمولا در مادران دیابتی 4 برابر می شود.
- افزایش شیوع عفونت های باکتریال در دوران بارداری
- شیوع هیدرآمنیوس؛ وجود مقادیر زیاد مایع آمنیوتیک همراه با جنین درشت باعث ایجاد علائم قلبی و ریوی در مادر می شود.
- افزایش مرگ و میر مادران؛ به دلیل عوارض دیابت مانند افزایش فشار خون، عفونت و سزارین
- افزایش مرگ و میر مادران به سبب ابتلا به دیابت کنترل نشده
- 3 برابر شدن ناهنجاری های شدید در جنین مادران دیابتی
- 2 تا 3 برابر شدن زایمان زودرس
- ابتلای نوزادان مادران دیابتی به بیماری های قلبی
- احتمال ارثی شدن بیماری دیابت در نوزادان مادران دیابتی
2. گواتر
تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن بوده و بیماری آن جزء شایع ترین بیماری های غدد است. هر گونه اختلال ترشح و کارکرد این غده می تواند به بیماری های تیروئیدی مختلف منجر شود.
گواتر ساده
هر نوع بزرگی غده تیروئید که بدون التهاب بوده و فاقد علائم پر کاری و کم کاری و بدخیمی باشد، گواتر نامیده می شود. گواتر ساده ممکن است فیزیولوژیک (ثانوی به بلوغ و حاملگی) باشد یا در اثر مصرف مواد گواتر زا مثل (کلم و شلغم) باشد.
3. پرکاری تیروئید
تپش قلب (افزایش ضربان قلب)، افزایش اندازه تیروئید، بیرون زدگی چشم (کره داخلی چشم برجسته تر می شود) و عدم افزایش وزن در حاملگی علی رغم تغذیه مناسب علائم پرکاری تیروئید هستند. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است که یک بیماری خود ایمنی محسوب می شود و آنتی بادی های محرک تیروئید در این بیماری نقش دارند. درمان پرکاری تیروئید در درجه اول طبی است. داروهایی برای مادر باردار تجویز می شوند که ضرر ندارند. مصرف ید رادیواکتیو در حاملگی برای درمان پرکاری تیروئید ممنون است.
4. کم کاری تیروئید
این حالت در حاملگی خیلی شایع نیست؛ ولی در صورت وجود، احتمال پره اکلامپسی، جداشدن جفت قبل از موقع، تولد نوزاد کم وزن، مرده زایی و نارسایی احتقانی قلب افزیش می یابد. بهترین درمان برای کم کاری تیروئید، تیروکسین است. در طول حاملگی ممکن است به دوزهای متغیر تیروکسین نیاز باشد، زیرا با پیشرفت حاملگی غده تیروئید در برخی موارد بزرگتر شده و عملکردش افزایش می یابد. بنابراین، ممکن است در ماه های بالاتر حاملگی دوز دارو را کاهش داد یا گاهی قطع کرد.
5. تیروئید بعد از زایمان
تیروئید ممکن است بعد از زایمان پرکار یا کم کار شود. حالت بروز پرکاری به این شکل است که یک الی سه ماه بعد از زایمان پرکاری موقت ایجاد می شود و اکثرا 6 الی 9 ماه بعد از زایمان به حالت طبیعی برمی گردد. در حالت بروز کم کاری تیروئید مدت 6 الى 12 ماه تیروکسین تجویز می شود. همه زنان باردار باید از نظر تیروئید بررسی شوند.
6. بالابودن فشار خون در حاملگی
- افزایش فشار خون بدون ورم و دفع پروتئین در ادرار
- افزایش فشار خون همراه ورم و دفع پروتئین (پره اکلامپسی)
- افزایش فشار خون همراه با ورم و دفع پروتئین و تشنج (اکلامپسی)
6-1. فشار خون تشدید شده در حاملگی
فشار خون تشدید شده در زنانی که چندمین بارداری را می گذرانند، بیشتر دیده می شود. همچنین این بیماری در زنانی که قبل از حاملگی به یکی از بیماری های عروقی نظیر فشار خون اولیه، دیابت قندی و بیماری های کلیوی مبتلا بوده اند، بیشتر دیده می شود. اگر در کل دوران بارداری فشار خون بالا باشد، خون رسانی به جفت با اختلال روبرو می شود و در نتیجه رشد جنین دچار اختلال خواهد شد. احتمال دارد اکلامپسی و پره اکلامپسی نیز به فشار خون زمینه ای اضافه شوند. اگر فشار خون ماکزیمم بیش از 14 سانتی متر جیوه و فشار خون مینیمم بیش از 9 سانتی متر جیوه باشد و در فاصله 6 ساعت همچنان بالا بماند، فشار خون بالا تلقی می شود.
6-2. پره اکلامپسی
فشار خون بالای 9.14 سانتی متر جیوه نشانه فشار خون بالای حاملگی است. در این حالت اگر دفع پروتئین از ادرار (پروتئینوری) در ادرار 24 ساعته بیش از سیصد میلی گرم یا معادل (+1) در تست های نواری باشد، تست آلبومین مثبت خواهد بود. دفع پروتئین زمانی رخ می دهد که گلومرول های کلیه دچار ضایعه شده باشند. معمولا در اواخر پره اکلامپسی این ضایعه دیده می شود و دفع پروتئین یک پروسه دیررس در پره اکلامپسی است. در پره اکلامپسی بر اثر ضایعه و ورم سلول های کبد، در ناحیه وسط قفسه سینه درد احساس می شود که یکی از علائم پره اکلامپسی است.
اگر علائم زیر در زن باردار مشاهده شد باید فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کرد: .
- داشتن فشار خون بالای 9.14 سانتی متر جیوه
- کم شدن ادرار (به دلیل اختلال در عملکرد کلیه)
- افزایش بیش از حد وزن (بیش از یک کیلوگرم در هفته)
- وجود ورم مشخص در ناحیه صورت و دست ها
- تاری دید و اختلالات بینایی
- سردرد
- درد شدید ناحیه بالای شکم در فاصله بین دو قفسه سینه (درد ناحیه اپیگاستر)
- زردی
خطرات ناشی از بالا بودن فشار خون
- جداشدن زودرس جفت و خونریزی ناشی از آن و در نتیجه صدمه به جنین و مادر
- کم خونی و نارسایی قسمت هایی از جفت و اختلال در خون رسانی به جنین که باعث تأخیر رشد داخل رحمی جنین خواهند شد.
6-3. اکلامپسی
بروز تشنج در کسانی که مبتلا به پره اکلامپسی هستند، اکلامپسی نامیده می شود. تشنج از نوع صرع بزرگ است که می تواند قبل از زایمان، هنگام زایمان یا بعد از زایمان اتفاق بیفتد. بروز تشنج بیشتر در 48 ساعت بعد از زایمان رخ می دهد اما بندرت ممکن است تا ده روز بعد از زایمان هم دیده شود.
پیشگیری از اکلامپسی
- مصرف مکمل کلسیم در حاملگی باعث کاهش فشار خون و پیشگیری از پره اکلامپسی است. البته عده ای از پزشکان مصرف قرص های ماهی را نیز توصیه می کنند.
- مصرف آنتی اکسیدان ها مثل ویتامین C و E گاهی اثر قابل توجهی در کاهش بروز پره اکلامپسی خواهد داشت.
در موارد زیر اکلامپسی و پره اکلامپسی شیوع زیادی دارد
- زنانی که برای بار اول حامله می شوند و ستشان بالای سی سال است.
- زنانی که چند قلو حامله هستند.
- زنانی که به مول مبتلا هستند.
- زنانی که فشار خون زمینه ای دارند.
- زنانی که در اقوام نزدیک خود سابقه اکلامیسی و پره اکلامیسی دارند.
درمان فشار خون بالا در حاملگی و پره اکلامپسی
- مراقبت های به موقع و درست می تواند از عوارض وخیم فشار خون بالا جلوگیری کند. زنانی که فشار خون بالا در حاملگی دارند احتمال پره اکلامپسی در آن ها زیاد است و نسبت به زنان دیگر مراجعات پزشکی بیشتری احتیاج دارند. درمان پره اکلامپسی به منظور پیشگیری از بروز اکلامپسی انجام می گردد، زیرا اکلامپسی بسیار خطرناک است و زندگی مادر و جنین را به خطر می اندازد.
- بنابراین بیمار پره اکلامپسی باید به طور منظم زیر نظر پزشک باشد و در هر ملاقات فشار خونش اندازه گیری شود. فشار خون یکی از فاکتورهای مهم نشان دهنده شدت بیماری است. اندازه گیری وزن نیز اهمیت زیادی دارد و اگر افزایش وزن زیاد باشد (بیشتر از یک کیلو در هفته) نشان دهنده تجمع بیش از حد آب و سدیم در بدن است.
- اگر فشار خون بالا به همراه افزایش بیش از حد وزن و ورم وجود داشته باشد، نشانه خطرناکی است. اگر هم زمان علامت های دیگر مثل: سردرد، درد در ناحیه سر دل، ناحیه بالای دنده راست و تاری دید وجود داشته باشد، علامت های شوم پره اکلامپسی بوده و احتمال وقوع اکلامپسی و تشنج در آینده نزدیک یا هر لحظه وجود دارد.
- استراحت در بستر و محدودیت غذاهای شور و پرنمک ضروری است. زن مبتلا به پره اکلامپسی باید در طول روز آرامش داشته باشد و استراحت کند. خوابیدن به پهلوی چپ به مادر کمک می کند فشار رحم از روی رگ ها را برداشته تا جریان خون بهتر برقرار شود. در این صورت عملکرد کلیه ها نیز بهتر خواهد شد و جریان خون رحم نیز راحت تر صورت می گیرد.
- اگر با انجام این اقدامات وضعیت بسیار باشند، باید در بیمارستان بستری شود و چنانچه در بیمارستان نیز بهتر نشد، درمان قطعی، زایمان و ختم حاملگی است.
- از داروی سولفات منیزیم برای درمان پره اکلامپسی حین زایمان و بعد از آن به منظور پیشگیری از بروز تشنج استفاده می شود و در صورت بالابودن فشار خون از داروهای کاهنده فشار خون استفاده می گردد.
7. آنفولانزا
آنفولانزا یک بیماری ویروسی است که ممکن است پنوموتی آن دو الی پنج روز طول بکشد. دو نوع آنفولانزا A و B وجود دارد که نوع B جدی تر است و در زمستان شایع می شود. بهتر است واکسن آنفولانزا بعد از سه ماهه اول بارداری تزریق شود، مخصوصا در افرادی که به بیماری های تنفسی (آسم)، قلبی و دیابت مبتلا هستند.
8. آسم و حاملگی
زنان باردار مبتلا به آسم ممکن است به طور مکرر دچار حملات آسم شده و تنفس برای تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن به درستی انجام نگردد. نرسیدن اکسیژن کافی می تواند به سقط جنین، زایمان زودرس و تولد جنین کم وزن منجر شود. بیماری آسم قبل از حاملگی برخی زنان در دوران حاملگی شدیدتر می شود. اما بعد از حاملگی بهتر می شود. درمان آسم در زنان حامله مشابه زنان غیر حامله است و مصرف مایعات فراوان نیز توصیه می گردد.
9. سل در دوران بارداری
سیر بالینی سل در دوران حاملگی تغییر نمی کند (یعنی شدیدتر یا بهتر نمی شود). سل نوزادی هنگام تولد بندرت دیده می شود مگر این که میکروب سل هنگام زایمان از طريق ترشحات آلوده مادر و خون مادر به نوزاد منتقل شود.
10. میگرن
بیماری میگرن همراه سردردهای متوالی و حالت تهوع است. مصرف بعضی غذاهای محرک مثل: شکلات، پنیر، موز، سیر، پیاز و غیره باعث افزایش حملات میگرنی خواهد شد. با بروز حاملگی احتمال حملات میگرنی کاهش می یابد ولی هنوز علت این کاهش مشخص نیست.
11. بیماری های قلبی در بارداری
مراقبت از بیماران قلبی باردار بسیار مهم است، زیرا بیماری های قلبی هم در حاملگی و هم وخیم تر شدن بیماری در زن باردار تأثیر می گذارند. با پیشرفت حاملگی شدت بیماری قلبی افزایش خواهد یافت. تنگی نفس شایع ترین علامت نارسایی قلبی است. ممکن است زن باردار که ناراحتی قلبی خفیف دارد بتواند کارهای روزمره و عادی خود را انجام دهد، اما بعد از حاملگی و پیشرفت آن، توان انجام کارهای روزمره خود را نداشته و مجبور شود سراسر دوران بارداری در بیمارستان بستری شود. احتمال وقوع سقط، تولد نوزاد کم وزن، مرگ داخل رحمی و زایمان زودرس در مبتلایان به بیماری قلبی (براساس شدت و وخامت بیماری) بیشتر است. در اکثر موارد به بیماران قلبی زایمان طبیعی توصیه می گردد زیرا عمل سزارین برای مادر باردار خطرناک است.
12. عفونت های مجاری ادرار
شایع ترین علت عفونت باکتریایی در طی حاملگی، میکروب اطراف مقعد است. تخلیه نکردن ادرار و نگهداری طولانی مدت ادرار به ایجاد عفونت کمک می کند. علائم عفونت شامل درد هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار، عدم تحمل نگهداری ادرار، سوزش ادراری، درد ناحیه کلیه ها و دیدن خون در ادرار است. در اکثر موارد عفونت مثانه را درگیر می کند. در پنجاه درصد موارد عفونت کلیه را نیز گرفتار می کند. در مواردی که عفونت کلیه ها را درگیر می کند، تب و لرز و بی اشتهایی و تهوع و استفراغ نیز وجود دارد. ممکن است به علت کاهش عملکرد کلیه ها، مقدار ادرار هم کم شود.
13. سنگ کلیه
معمولا دهه سوم زندگی سن شیوع سنگ های کلیوی است. هشتاد درصد سنگ ها از املاح کلسیمی تشکیل می شوند، زمینه ارثی در بروز این سنگ ها نقش دارد. شایع ترین سنگ کلیه در دوران حاملگی، سنگ های اگزالات کلسیم است. سنگ سازی با مصرف داروهای ادرارآور کمتر می شود. اگر عفونت، انسداد، درد شدید و خونریزی رخ دهد باید سنگ را خارج کرد. سنگ های ادراری به جز افزایش بروز عفونت های ادراری در حاملگی مشکل دیگری ایجاد نمی کنند. البته سنگ ها بندرت سبب انسداد می شوند.