هر کس دارای بوی بدن منحصر به فردی (Body odor) است که می تواند خوشایند و یا تند باشد، اما زمانی که ما به بوی بدن فکر می کنیم، معمولا یک بوی ناخوشایند تصور می کنیم. تغییرات در بوی بدن ممکن است به دلیل بلوغ، عرق بیش از حد و یا بهداشت ضعیف باشد. تغییرات ناگهانی به طور معمول ناشی از محیط زیست، داروها یا غذاهایی است که می خورید. با این حال، بوی بدن، بویژه بوی ناخوشایند و مداوم، گاهی اوقات می تواند نشانه ای از شرایط و مشکلات جدی سلامت باشد.
علائم تغییرات ناگهانی بوی بدن
تغییر ناگهانی بوی بدن به طور معمول در یک ناحیه خاص از بدن اتفاق می افتد. این نقاط شایع عبارتند از:
- اندام تناسلی
- زیر بغل
- پا
- دهان یا گلو
- ناف
همچنین ممکن است متوجه بوی بد مدفوع، ادرار، چرک گوش یا ترشحات ناحیه تناسلی شوید. ناحیه بدن اهمیتی ندارد، بو می تواند متفاوت باشد. این بو می تواند ناپاک، تند، بوی ماهی، ترش، تلخ و یا حتی شیرین باشد. علائم دیگری که تجربه می کنید، به علت آن بستگی دارد. اگر تغییر بو ناشی از عفونت باشد، بو می تواند همراه با موارد زیر باشد:
- قرمزی
- جوش
- خارش
- تراوش، ترشح، یا تغییر رنگ
علل تغییر ناگهانی بوی بدن
محیط زیست شما، چیزهایی که می خورید، داروهایی که مصرف می کنید، تغییرات در میزان هورمون، و یا اختلالات اساسی ممکن است همه در تغییر ناگهانی بوی بدن تاثیرگذار باشند. تغییرات در بوی بدن می تواند بخشی طبیعی از مرحله رشد انسان باشد، مثلا زمانی که نوجوانان به بلوغ می رسند. در دوران بلوغ، غدد عرق و هورمون فعال تر می شوند، که می تواند باعث ایجاد بوی بد شود. اگر در حال کار کردن هستید، ممکن است علت بو عرق، فعالیت بیش از حد باشد. اگر شما ضد عرق مصرف نکنید و عادت های بهداشتی سالم را تمرین نکنید، عرق می تواند با باکتری ها ترکیب شده و باعث بوجود آمدن بوی ناخوشایند شود. اگر بوی بدن مداوم و همراه با علائم دیگر باشد، ممکن است علت آن مساله دیگری باشد.
1. رژیم غذایی
غذاهایی که می خورید گاهی اوقات می تواند تغییر ناگهانی و موقت در بوی بدن ایجاد کند. به عنوان مثال، بسیاری از مردم پس از خوردن مارچوبه بوی ناگهانی و شدید از ادرار خود را تجربه می کنند. زمانی که عمل متابولیسم غذا صورت گیرد، بوی بد از بین می رود؛ مگر اینکه آن غذا را به صورت روزانه مصرف کنید. برخی از غذاهای خاص نیز می توانند منجر به تولید بیشتر گاز معده شوند، که ممکن است منجر به آروغ زدن و نفخ شود. بسته به اینکه چه مقدار غذا می خورید و چه مقدار گاز معده تولید می شود، می تواند بوی ناخوشایند ایجاد کند.
برخی از غذاها که ممکن است موجب گاز معده شوند؛ عبارتند از:
- کلم بروکلی
- گل کلم
- کلم
- باک چوی
- مارچوبه
اگر تحمل غذایی نداشته و یا حساسیت غذایی دارید؛ غذاهای خاصی می توانند گاز معده بیشتری تولید کنند. رژیم غذایی کلی نیز می تواند بر بوی بدن تأثیر بگذارد. برخی تحقیقات نشان داده اند که مردانی که رژیم غذایی سالم دارند و مواد غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات مصرف می کنند، بوی عرق خوشایند تری دارند و میزان عرق آنها در این مسأله بی تأثیر است.
از سوی دیگر، برخی از افراد خود گزارش داده اند که مصرف غذاهایی با کربوهیدرات بالا همراه با بوی عرق ناخوشایند است. تحقیقات دیگر نشان داد که مصرف بالای گوشت ممکن است در مقایسه با رژیم غذایی گیاهی، بر بوی بدن تاثیر منفی داشته باشد. مصرف غذاهای خاص، به خصوص طعم های قوی مانند ادویه، سیر، پیاز یا تربچه، می تواند باعث ایجاد نفس بدبو شود. سیگار کشیدن نیز ممکن است باعث نفس بدبو شود.
2. استرس
استرس و اضطراب باعث ایجاد عرق بیشتر و منجر به بوی بد بدن می شود. اگر دچار اختلال هیپرهیدروز هستید، گاهی اوقات بیش از حد و بدون کنترل و بدون دلیل خاصی عرق می کنید. بعضی افراد به این اختلال به علل ژنتیکی، وضعیت بهداشتی خطرناک یا مصرف برخی داروها دچار هستند. براساس تحقیقات سال 2016، هیپرهیدروزی و استرس با هم ارتباط دارند. بسیاری از افرادی که به این بیماری دچار می شوند، استرس را تجربه می کنند، به ویژه اگر تعریق بیش از حد بر عزت نفس و اعتماد به نفس آنها تاثیر بگذارد. هیپرهیدروزی اغلب در افراد مبتلا به بیماری های روانی مانند اضطراب اجتماعی وجود دارد که ممکن است بر شروع آن تأثیر بگذارد.
3. دیابت (کتواسیدوز دیابتی)
دیابت نوعی بیماری است که وقتی بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند یا نمی تواند به طور موثر از انسولین تولید کرده استفاده کند، رخ می دهد. این بیماری منجر به قند خون بالا می شود. اگر سطح قند خون بسیار بالا باشد، یک عارضه به نام دیابتی کتواسیدوز (DKA) رخ می دهد. کتون ها به سطح خطرناکی در بدن رسیده و منجر به خون و ادرار می شوند. علاوه بر این، دیابتی کتواسیدوز باعث می شود که نفس بوی میوه بدهد.
فوریت های پزشکی
اگر دچار دیابت هستید و علائمی مثل بوی ناخوشایند در تنفس همراه با ادرار مکرر و سطح قند خون بسیار بالا دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. کتواسیدوز دیابتی یک وضعیت اورژانسی است.
4. یائسگی، قاعدگی و حاملگی
آیا تا به حال فکر کرده اید ممکن است در طول دوره های قاعدگی خود، بوی متفاوتی داشته باشید؟ تحقیقات نشان داده است که زنان دارای قدرت باروری بالا در چرخه قاعدگی خود واقعا بوی متفاوت، جذاب تر و عطر و بوی مردانه نسبت به کسانی که قدرت باروی کمی دارند، تجربه می کنند. حتی پیشنهاد شده است که این عطر بر تعاملات زن با زنان دیگر تاثیر گذار است، زیرا باروری معمولا بر روی همه تأثیرگذار است. بار دیگر، نوسانات هورمونی ممکن است تغییر در بوی بدن یا بوی واژن ایجاد کند. این ممکن است لزوما ناخوشایند نباشد؛ فقط متفاوت است. بوی کم باعث نگرانی نمی شود، بلکه ممکن است به دلیل بارداری، یائسگی یا قاعدگی رخ دهد.
5. عفونت های واژن
چندین نوع عفونت واژن، مانند عفونت انگلی واژن یا واژینوز باکتریال، ممکن است موجب تغییر ناگهانی بوی واژن شود. انواع دیگر عفونت هایی که در خارج از واژن اتفاق می افتد، نیز ممکن است باعث تغییر در بوی بدن در ناحیه آسیب دیده شود. عفونت مخمر واژن معمولا باعث بوی واژن نمی شود. با این وجود، آنها معمولا با خارش، سوزش و قرمزی همراه هستند.
واژینوز باکتریال، شایع ترین عفونت واژن در زنان در سنین بارداری است و اغلب بوی ماهی ایجاد می کند. علائم دیگر آن مشابه عفونت مخمر است. تک تارچه مهبل، نوعی عفونت انگلی است که از عفونت های بیماری های آمیزشی محسوب می شود، به طور معمول هیچ گونه علائمی نداشته اما ممکن است باعث تغییر بوی واژن شود. ترشح نیز می تواند بوی بد داشته، با تغییر رنگ همراه بوده و کثیف شود.
6. عفونت پوست
اگر پوست دچار عفونت شده، چه عفونت جدید باشد و یا در اثر شرایط قبلی ایجاد شده باشد، ممکن است بوی ناگهانی را در محل عفونت احساس کنید. برخی از انواع عفونت های پوستی یا شرایطی که ممکن است باعث بوجود آمدن بوی شوند عبارتند از:
- trichomycosis axillaris که نوعی عفونت باکتریایی از اریتراسما فولیکول موی زیر بغل است.
- عفونت سطحی باکترایی اریتراسما، جوش در زیر ناحیه چربی پوست که در اثر قرارگیری بر روی آن بدبو می شود.
- عفونت های ثانویه مانند کاندیدیازیس (عفونت مخمر) هستند.
7. پای ورزشکار
اگر پای شما به طور ناگهانی دچار بوی بد و خارش شد، ممکن است به یک عفونت قارچی رایج که با نام پای ورزشکار شناخته می شود، مبتلا شده باشید. قارچ در محیط گرم و مرطوب کفش و جوراب رشد می کند. اگر عادت های سالم بهداشت را تمرین نکنید، احتمال بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد.
8. سرطان
آیا سرطان می تواند باعث ایجاد بو شود؟ برخی از افراد مبتلا به سرطان پیشرفته بوی بد بدن را گزارش کرده اند، اما معمولا به دلیل زخم های آلوده مرتبط با سرطان هستند. این زخم ها در حدود 5 درصد از افراد مبتلا به سرطان رخ می دهد. بعضی از افراد مبتلا به تومورهای تخمدان، از ترشح ناخوشایند و بدبو واژن شکایت دارند. این اتفاق در اثر اسیدهای خاصی رخ می دهد که می تواند با استفاده از آنتی بیوتیک مترونیدازول کاهش یابد.
9. ویتامین ها یا مکمل ها
کمبود ویتامین و مواد معدنی (زمانی که شما در رژیم غذایی خود، ویتامین یا مواد معدنی کافی مصرف نمی کنید) یا ضعف بدنی (زمانی که بدن شما قادر به جذب مواد مغذی در غذاهای مصرفی نیست) گاهی اوقات می تواند بوی بدن یا بو در مدفوع یا ادرار بوجود آورد. به عنوان مثال، کمبود ویتامین C، می تواند منجر به عرق با بوی متعفن شود.
علل دیگر
10. عفونت دستگاه ادراری (UTI)
عفونت باکترایی دستگاه ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری ها به دستگاه ادراری وارد شده و در آنجا تکثیر شوند. این نوع از عفونت می تواند منجر به تولید بوی تند، همراه با حساسیت، تناوب، فوریت و به وجود آمدن ادرار شود.
11. ذات الریه
این یک عفونت ریوی است که گاهی اوقات باعث نفس بد بو و خلط خفیف می شود.
12. بیماری سل (TB)
این یک نوع عفونت باکتریایی است که در ریه ها، گلو و گردن اتفاق می افتد و باعث بوجود آمدن نفس بدبو می شود. تورم در غدد لنفاوی زخمی نیز ممكن است بویی مانند آبجو ایجاد کند.
13. مسمومیت با ماده سمی
اگر سم خاصی خورده باشید، بوی بدن شما ممکن است تحت تاثیر آن قرار بگیرد. به عنوان مثال، مصرف سیانید می تواند باعث نفس با بویی مانند بادام تلخ شود. آرسنیک و برخی از حشره کش ها می توانند یک بوی قوی مانند سیر ایجاد کنند. مسمومیت با تربانتین بوی ادرار را مانند بنفشه می سازد.
14. اورمی
این بیماری نشانه ای از نارسایی کلیه است. این بیماری می تواند باعث شود نفس یا ادرار شما بوی آمونیاک بدهد.
15. انسداد روده
اگر روده دچار انسداد شود، برخی از افراد ممکن است دچار استفراغ شده و باعث می شود نفس آنها بوی مدفوعی داشته باشد.
16. عفونت ناف شکمی
اگرچه عوامل بهداشتی عموما باعث ایجاد یک ناف بدبو می شود، اما اگر شکم شما شروع به ایجاد بوی بد کند، ممکن است آلوده شده باشد. در صورت آلوده شدن، ممکن است با علائم دیگری از جمله ترشحات، قرمزی، خارش، تورم و حتی خونریزی همراه باشند.
17. عفونت گوش
اگرچه چرک گوش طبیعی و سالم است، بوی چرک گوش می تواند نشان دهنده مشکل یا عفونت باشد. علائم دیگر می تواند شامل قرمزی، خارش، درد، مسائل مربوط به تعادل، مسائل شنوایی و فشار خون باشد.
درمان تغییر ناگهانی در بوی بدن
الف: هیپرهیدروز
اگر هیپرهیدروز از مراحل ثانویه تا یک وضعیت جدی باشد، درمان این بیماری باید علائم را بهبود ببخشد. اگر این به خاطر یک دارو خاص باشد، ممکن است بخواهید با پزشک درباره تنظیم آن صحبت کنید. اگر یک علت ناشناخته وجود دارد، درمان های متعددی برای کمک به آن وجود دارد، از جمله:
- کرم های تجویزی یا ضد عرق
- داروها
- مراجعه به یک متخصص سلامت روانی و تمرین تکنیک های آرامش بخش
- عمل جراحی
- تزریق بوتاکس
همچنین درمان می تواند تغییراتی در زندگی روزانه باشد، روزانه استحمام کنید، لباس های خوشبو، با الیاف طبیعی بپوشید و جوراب های خود را تغییر داده و صبر کنید تا پا هوای تازه دریافت کند.
ب: عفونت ها
اگرچه بسیاری از انواع عفونت جدی نیستند، اما برای جلوگیری از عوارض، باید آنها را به سرعت درمان کرد. با توجه به علت و شدت، عفونت ها متفاوت خواهند بود. درمان معمولا با یک عامل آنتی بیوتیک یا ضد قارچی انجام می شود. آنها معمولا موضعی هستند، اما ممکن است خوراکی و یا داخل وریدی نیز باشند.
ج: کنترل دیابت
اگر علائم کتواسیدوز دیابتی دارید، و نفس شما بوی میوه می دهد، باید به دنبال درمان های اورژانسی باشید. کنترل دیابت به طور کلی در مورد کنترل سطح گلوکز خون است. برای کنترل دیابت، بهترین راه را از بین داروها، درمان های جایگزین و یا درمان های طبیعی انتخاب کنید.
د: تغییر رژیم غذایی، مکمل ها یا داروها
اگر تغییر در بوی بدن به علت غذا است، ممکن است بخواهید از آنها اجتناب کنید و تنوع در رژیم غذایی خود را افزایش دهید. اگر دچار کمبود ویتامین هستید، پزشک می تواند با یک آزمایش ساده خون به آن پی ببرد. می توانید بیشتر ویتامین ها را با اضافه کردن غذاهای خاص به رژیم غذایی یا مکمل های غذایی دریافت کنید. اگر عوارض جانبی یک داروی خاص باعث ایجاد بوی بدن و یا تغییر ناخوشایند بوی بدن شده است، با پزشک خود مشورت کنید. آنها می توانند با شما در مورد گزینه های پیش رو صحبت کنند، یا دوز آن را تنظیم کرده و یا دارو را تغییر بدهند. قبل از صحبت با پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنید.
و: پای ورزشکار
بیماری پای ورزشکار معمولا از طریق داروهای خانگی، درمان می شود که شامل موارد زیر است:
- پودرهای ضد قارچی بدون نسخه، اسپری، پماد و لوسیون ها
- هیدروژن پراکسید یا مالش الکل
- روغن هایی مانند درخت چای یا نیم
- پودر تالک
- استحمام با آب نمکی دریا
ه: سرطان
ابتلا به سرطان به طور معمول بو ایجاد نمی کند، اما داشتن زخم های آلوده به آن می تواند باعث ایجاد بوی بد شود. در صورت تغییر ناگهانی بوی بدن و تشخیص سرطان، با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند زخم های آلوده را درمان کنند.
ی: عادت های سالم
برخی از تغییرات ناگهانی بوی بدن می تواند به افزایش عادات بهداشتی سالم شما کمک کند.
در اینجا چند نکته برای تمرین بهتر بهداشت و درمان وجود دارد:
- از ضد عرق و یا دئودورانت استفاده کنید. می توانید از دئودورانت های خریداری شده از فروشگاه، یا از مواد طبیعی تر استفاده کرده و یا حتی خود آنها را تهیه نمایید. هر کدام را انتخاب کنید، این محصولات می تواند کمک کند که عرق و بوی بدن خود را کنترل نمایید.
- از پاهای خود مراقبت کنید. اطمینان حاصل کنید که پای خود را به مدت طولانی در محیط مرطوب قرار نمی دهید. اگر جوراب های شما مرطوب شد، آنها را عوض کنید.
- برای داشتن پاهای سالم، همچنین می توانید از مناسب بودن اندازه کفش خود اطمینان حاصل کنید و از سنگ پا استفاده کرده تا پیله های پاها را کاهش دهید.
- بهداشت دهانی مناسب داشته باشید. دندان و زبان خود را بشوئید. دندان پزشک ها معمولا دو بار مسواک زدن در هر روز به مدت دو دقیقه را توصیه می کنند.
- نواحی حساس بدن را به آرامی پاکسازی کنید. مناطق حساس ممکن است شامل ناحیه تناسلی، سینه و گوش باشد. آنها را با آب نشویید، بلکه از تمیزکننده های ملایم برای تمیز کردن دستگاه تناسلی خود استفاده نمایید. به آرامی گوش خود را با آب ولرم که نجوشیده باشد، بشوئید تا چرک های گوش تمیز شوند و مجراهای گوش پاک شوند.
- از برنامه استحمام روزه مره خود که برای شما مناسب است، استفاده نمایید. اما اگر بوی بدن ناخواسته را تجربه می کنید، ممکن است تعداد دفعاتی که استحمام می کنید را افزایش دهید.
- دوش گرفتن، سلول های مرده پوست، آلودگی، باکتری ها و چربی ها را از بین می برد. اگر یک نوجوان در سن بلوغ هستید، تغییر بوی بدن کاملا طبیعی است.
تشویق عادات سالم بالا می تواند به شما کمک کند. اگر تغییر در بوی بدن کم و همراه با علائم نگران کننده نباشد، ممکن است به دلیل تغییرات هورمون باشد. نیازی به درمان آنها نیست، مگر اینکه این تغییرات شما را ناراحت کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
شما باید در جست و جو درمان های پزشکی باشید در صورتی که:
- هر گونه تغییر بو را همراه با نشانه های عفونت مشاهده می کنید.
- این بو ممکن است به علت مسمومیت با سم باشد.
- به سرطان مبتلا شده باشید.
- دیابت شما به خوبی کنترل نمی شود، و یا تصور می کنید که دچار بیماری کتواسیدوز دیابتی شده اید.
- بوی بد همراه با درد، خونریزی و سایر عوامل جدی است.
- بو از بین نمی رود
نکته آخر
تغییرات ناگهانی در بوی بدن اغلب نشانه ای از چیز جدی نیستند. ساده ترین راه برای شناختن اینکه آیا باید آن را جدی در نظر بگیرید این است که این بو چقدر طول می کشد، اگر به طور خاص به چیزی مربوط است یا اگر با علائم دیگری همراه باشد. اگر بوی ناگهانی شما را نگران کرده و همچنان ادامه داشته باشد، هیچ ضرری ندارد که به پزشک مراجعه کرده و یا با پزشک و پرستار خود تماس بگیرید.
منبع: healthline