اهدای پلاسما تقریبا بی خطر است اما ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. پس باید با عوارض جانبی و نحوه جلوگیری از خطرات قبل از اهدای پلاسما آشنا شوید. پلاسما محلول خون است که حاوی پروتئین های ضروری و آنتی بادی های لازم برای انعقاد خون و ایمنی بدن است. پلاسما در سلامت مهم بوده و سازمان بهداشت جهانی آن را در تولید دارو ضروری می داند. اهدای پلاسما جان دیگری را نجات می دهد. در این مقاله، فرایند اهدای پلاسما و خطرات و عوارض جانبی آن و نحوه اهدای ایمن را بررسی می کنیم.
عوارض جانبی اهدای پلاسما
برخی از افراد هنگام اهدای پلاسما دچار مشکل می شوند. این تاثیرات موقت هستند که در هنگام اهدای پلاسما و یا مدت کوتاهی پس از آن روی می دهند. این عوارض عبارتند از:
1. سرگیجه یا بی حالی
برخی افراد به دلیل کاهش مایع بدن و فشار به سیستم قلبی- عروقی که خون را در بدن به جریان می اندازد دچار سرگیجه می شوند.
2. خون مردگی
التهاب، رنگ پریدگی و درد به دلیل سرنگی است که تزریق می شود.
برخی از عوارضی که شایع نیستند عبارتند از:
3. واکنش سیترات
سیترات ماده ای است که هنگام اهدای پلاسما به خون اضافه شده تا از لخته شدن خون جلوگیری کند. اگر اهدا کننده به این ماده واکنش نشان دهد، در انگشتان و اطراف دهان و بینی احساس سوزش می کند. واکنش شدید سیترات ممکن است لرزش، ضربان سریع یا کند، انقباض عضلانی و یا تنگی نفس باشد. اگر این مشکلات درمان نشوند، ممکن است منجر به حمله، شوک و یا ایست قلبی شوند.
4. واکنش آلرژیک موضعی
ضد عفونی کردن بازو قبل از فرو کردن سرنگ در صورت حساسیت شخص به ضد عفونی کننده باعث قرمزی و خارش پوست می شود.
خطرات اهدای پلاسما
ممکن است استفاده از سوزن سرنگ خطراتی در پی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است هنگام اهدای خون به یک مرکز معتبر مراجعه کنید که کارمندان با تجربه داشته و بهداشت آن مناسب باشد.
خطرات اهدای پلاسما عبارتند از:
1. خون گیری شریانی
پلاسما از رگ گرفته می شود؛ یکی از کوچکترین رگ های خونی در بدن. سرعت جریان خون در شریان ها بیشتر است. اگر از یک شریان خون گرفته شود، شخص دچار درد و کبودی می شود.
2. آسیب و تحریک عصبی
ممکن است فرو کردن سرنگ سوزن به عصب فشار وارد کند که عامل درد شدید است.
3. عفونت و التهاب موضعی
این مشکل زمانی روی می دهد که باکتری از سرنگ وارد بدن شود. علائم و نشانه های عفونت عبارتند از درد موضعی، التهاب و حرارت اطراف ناحیه آسیب دیده.
در مورد اثرات جانبی طولانی مدت اهدای پلاسما تحقیق زیادی صورت نگرفته است. اگر هنگام اهدای خون سیترات به خون اضافه شود، سیترات با کلسیم ترکیب می شود. انجمن درمان پروتئین پلاسما تحقیقی در مورد تاثیر اهدای پلاسما بر تراکم استخوان منتشر کرده اند. اگر سرنگ به خوبی و همراه با بهداشت تزریق شود خطر آسیب به رگ ها کم است. شخص گیرنده پلاسما نیز ممکن است در معرض خطراتی قرار داشته باشد. این خطرات عبارتند از تب، خارش و جوش و در موارد حادتر آنافیلاکسی. عوارض جانبی شدیدتر گیرنده های پلاسما که رایج نیز نیستند عبارتند از آسیب به شش ها و فشار به دستگاه قلبی- عروقی. مطالعه ای در مورد خطرات اهدای پلاسما که در مجله Transfusion چاپ شده است نشان می دهد که اکثر عوارض جانبی کشنده نبوده و در مراکز بهداشتی به خوبی درمان می شوند.
نکاتی درباره اهدای پلاسما
اهدای پلاسما بیش از اهدای خون طول می کشد، حدود 10 تا 20 دقیقه. اما اهدای پلاسما بین 1 تا 2 ساعت طول می کشد و اگر اولین بار است که پلاسما اهدا می کنید باید در نوبت ثبت نام و تشکیل پرونده باشید. از اهدا کنندگان در مورد سلامتی و سابقه پزشکی آنها سوال پرسیده می شود و فشار خون، دما و سلامت عمومی آنها بررسی می شود.
- بازوی اهدا کننده قبل از تزریق باید تمیز شود. هنگام دریافت پلاسما اهدا کنندگان باید روی صندلی و کاناپه بنشینند.
- روش استاندارد گرفتن پلاسما و جدا کردن آن از دیگر عناصر خونی را پلاسما فرزیس می نامند. در طول این فرایند، تمام خون از یک رگ گرفته می شود، پلاسما جمع آوری شده و بقیه خون به اهدا کننده برگردانده می شود. این روش و ابزار مورد تایید انجمن غذا و داروی ایالات متحده هستند.
- هنگامی که فرایند اهدا کامل شد، بازو را با باند بسته و میان وعده، نوشیدنی به اهدا کننده داده شده و به مدت 10-15 دقیقه استراحت می کنند.
- افراد بالغ و سالم پس از اهدای پلاسما به زودی بهبود می یابند و در نتیجه سطح پلاسمای خون چند روز پس از اهدا به حالت عادی بر می گردد.
روش های کاهش عوارض جانبی اهدای پلاسما
باید قبل از اهدای پلاسما بدن را آماده کنیم تا عوارض جانبی کاهش یابند:
1. هیدراته کردن بدن
به این دلیل که 92% پلاسمای بدن محلول است، اهدا کنندگان در طول این فرایند مایع بدن را از دست می دهند. قبل از اهدا، نوشیدنی های غیر گازدار کافی بنوشید.
2. غذا بخورید
با شکم خالی پلاسما اهدا نکنید. خوردن یک غذای سبک و میان وعده از سرگیجه جلوگیری می کند.
3. واکنش سیترات
اگر هنگام اهدا احساس بی حالی دارید از پزشک بخواهید شما را درمان کند. باید فرآیند را متوقف کرده تا بدن بتواند خود را با سطح سیترات وفق دهد.
4. هیدراته کردن دوباره بدن
مراکز اهدا باید خوراکی و نوشیدنی و مکانی برای استراحت در اختیار اهدا کننده قرار دهند تا بلافاصله پس از اهدا بهبود یابند. پس از اهدا باید آب از دست رفته بدن را جبران کنید.
5. ریلکس باشید
بعد از اهدا مایع از دست رفته جبران خواهد شد. سعی کنید تا چند روز پس از اهدا از فعالیت های سنگین و ورزش سخت اجتناب کنید.
6. زود به زود پلاسما اهدا نکنید
باید بین اهدا وقت کافی به بدن داده تا بهبود یابد. به این دلیل که عوارض بلند مدت اهدای پلاسما ناشناخته است، بین هر اهدا 28 روز فاصله باشد.
7. پلاسما را در مراکز معتبر اهدا کنید که نسبت به بهداشت و پزشکان مطمئن باشید. مراکز معتبر نزدیک به خود را از طریق آژانس های معتبر آنلاین پیدا کنید از جمله انجمن امریکایی بانک خون.
اهدای پلاسما زندگی عده ای را نجات می دهد. پلاسما در درمان بیماری هایی هم چون سرطان و آسیب های تروما مؤثر است.
منبع: medicalnewstoday