در اسلام، توجه به حقوق حیوانات و رعایت اخلاق در برخورد با موجودات زنده اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از مسائل شرعی در این زمینه، حکم کشتن حیوانات و حشرات است که بدون دلیل یا ضرورت، پسندیده نیست و گاهی گناه محسوب می‌شود. در این مقاله از سلام دنیا به بررسی حکم شرعی کشتن مورچه و سایر حشرات ، عنکبوت و حیوانات موذی در دیدگاه مراجع شیعه و اهل سنت پرداخته‌ایم.
آیا کشتن مورچه گناه است؟
در اسلام، کشتن حیوانات بی‌دلیل و بدون ضرورت، پسندیده نیست و در مواردی می‌تواند گناه محسوب شود. درباره‌ی مورچه نیز همین‌گونه است؛ اگر مورچه آزار و ضرری نمی‌رساند، کشتن آن جایز نیست و از نظر دینی ناپسند و گناه دارد. اما اگر مورچه باعث آزار، خراب شدن وسایل، آلودگی غذا یا بیماری شود و هیچ راه دیگری جز کشتن آن برای دفع آزارش وجود نداشته باشد، در این صورت می‌توان آن را کشت و گناهی ندارد.
حتما بخوانید: حکم دیدن لکه بعد از غسل حیض از نظر مراجع
حکم شرعی کشتن مورچه از نظر آیت الله خامنه ای
از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، کشتن حیوانات و حشراتی که آزار و اذیتی ندارند، جایز نیست و بهتر است از بین بردن آن‌ها خودداری شود؛ زیرا در اسلام سفارش شده که به موجودات بی‌آزار آسیبی نرسانیم. اما اگر مورچه‌ها باعث آزار، خرابی وسایل، آلودگی یا انتقال بیماری شوند و راه دیگری جز نابود کردنشان نباشد، در این صورت کشتن آن‌ها اشکال ندارد و گناه محسوب نمی‌شود. همچنین ایشان تأکید دارند که سوزاندن حیوانات به هر شکل، جایز نیست.
حکم شرعی کشتن حشرات از نظر رهبری
همان‌طور که در بالا ذکر شد، مانند مورچه، دیگر حشرات نیز همین حکم را دارند. یعنی اگر آزار و ضرری نمی‌رسانند، نباید آن‌ها را کشت و آزار دادنشان از نظر شرعی ناپسند است؛ اما اگر وجودشان موجب اذیت، آلودگی، انتقال میکروب یا خرابی وسایل شود و راه دیگری جز از بین بردنشان وجود نداشته باشد، در این صورت کشتن آن‌ها اشکالی ندارد. با این حال، در همه‌ی موارد باید از سوزاندن یا شکنجه دادن حیوانات پرهیز کرد، چون در تعالیم اسلامی این کار به‌صراحت نهی شده است. رفتار با همه‌ی موجودات—حتی حشرات کوچک—باید همراه با رحمت و رعایت اخلاق انسانی باشد.
حکم کشتن مگس از نظر خامنه ای
پاسخ این پرسش نیز عیناً مطابق با دو پرسش پیشین است.
حکم شرعی کشتن مورچه از نظر آیت الله مکارم شیرازی
بر اساس فتاوای آیت‌الله مکارم شیرازی، احتیاط واجب آن است که مُحرِم مورچه و سایر حشرات را نکشد، چه روی بدن یا لباس او باشند و چه در جای دیگر، مگر اینکه مایه آزار شوند یا جزو حیوانات موذی و خطرناک مثل مار و عقرب باشند. حتی در این صورت نیز، احتیاط واجب آن است که حشرات را از روی بدن یا مکانشان برندارند و اگر اشتباهاً این کار رخ دهد، کفاره آن دادن مقداری طعام به فقیر است. همچنین کشتن یا انتقال حشرات در حال احرام مستلزم کفاره است، چه از روی عمد باشد و چه از روی خطا. به بیان ساده، اگر مورچه آزار نمی‌رساند، کشتن آن جایز نیست و مستلزم رعایت احتیاط واجب است؛ اما اگر موجب آزار یا بخشی از حیوانات موذی باشد، در صورت ضرورت کشتن آن جایز است، البته همراه با رعایت احتیاط و اجتناب از آسیب بی‌مورد.
حتما بخوانید: حکم حنا گذاشتن در زمان پریودی از نظر سیستانی، مکارم شیرازی و خامنه ای
حکم شرعی کشتن مورچه از نظر آیت الله سیستانی
بر اساس آموزه‌ها و فتاوای آیت‌الله سیستانی، حکم شرعی کشتن مورچه چنین است: کشتن مورچه در حالت عادی و بدون آزار رساندن جایز نیست و از نظر شرعی ناپسند است، زیرا حیوانات بی‌دلیل نباید آزار داده شوند و حقوق طبیعی آن‌ها باید رعایت گردد. اما اگر مورچه آزار و ضرری به انسان وارد کند، مانند آسیب به خانه، غذا یا سلامت انسان، در این صورت کشتن آن جایز است و اشکالی ندارد. حتی در چنین مواردی، روش کشتن باید با رعایت اخلاق اسلامی و بدون شکنجه یا سوزاندن انجام شود و انسان موظف است با موجودات زنده با رحمت و رعایت حقوق آن‌ها رفتار کند.
حکم کشتن حیوانات موذی سیستانی
بر اساس فتاوای آیت‌الله سیستانی کشتن حیوانات موذی که سلامت، آرامش یا زندگی انسان را تهدید می‌کنند، از نظر شرع جایز و مجاز است و اشکالی ندارد، زیرا دفع ضرر و آزار، امری عقلایی و مورد تأیید دین اسلام است. با این حال، اگر حیوان موذی در مکانی غیرمسکونی حضور دارد و فعلاً خطری برای انسان ندارد، کشتن آن جایز نیست و باید از آزار رساندن به موجودات بی‌ضرر پرهیز کرد.
حکم کشتن مگس
حکم شرعی کشتن مگس به‌طور کلی چنین است: اگر مگس یا حشره‌ای وارد خانه یا محیط مسکونی شود و موجب آزار، بیماری، آلوده کردن غذا یا خرابی وسایل گردد، کشتن آن جایز است. اما اگر مگس در محیطی مانند کوه یا بیابان باشد و هیچ ضرر یا تهدید عقلایی برای انسان ایجاد نکند، آزار یا کشتن آن مستحبّ نیست و بهتر است از آسیب رساندن به موجودات زنده خودداری شود.
حتما بخوانید: حکم اقدام به بارداری در محرم و صفر از نظر مراجع تقلید
حکم کشتن مورچه از نظر اهل سنت
طبق فتاوای پیشین که درباره کشتن حیوانات و حشرات ذکر شد، حکم شرعی کشتن مورچه در مذهب اهل سنت نیز به همین صورت است: اگر مورچه آزار و ضرری به انسان، غذا یا اموال وارد نمی‌کند، کشتن آن جایز نیست و حتی مکروه یا ناپسند به شمار می‌آید. اما اگر مورچه یا حشرات مشابه موجب آزار، خسارت یا انتقال بیماری شوند و راه دیگری برای دفع آن‌ها وجود نداشته باشد، در این صورت کشتن آن‌ها مجاز است. در همه موارد توصیه می‌شود از روش‌های غیرظالمانه و اخلاقی استفاده شود و از سوزاندن یا شکنجه دادن حیوانات خودداری گردد. بنابراین، چه از دیدگاه فقه شیعه و چه از نظر اهل‌سنت، اصل بر پرهیز از آسیب رساندن به حیوانات بی‌آزار است و تنها در صورت ضرورت و دفع آزار، کشتن جایز می‌باشد.
حکم کشتن عنکبوت در اسلام
در اسلام، کشتن عنکبوت به این صورت حکم می‌شود: اگر عنکبوت آزار یا خطری برای انسان یا اموال او ایجاد کند، کشتن آن جایز است. اما اگر عنکبوت ضرری نمی رساند و در محیطی است که نه فعلاً آزار ایجاد می‌کند و نه احتمال آزار زیاد است، بهتر است از کشتن آن خودداری شود و در صورت امکان، آن را به آرامی منتقل کرد یا راهی جز کشتن پیدا نمود. همچنین توصیه شده است که در هنگام کشتن حیوانات کوچک مانند عنکبوت، از روش‌های ظالمانه مانند سوزاندن یا شکنجه دادن اجتناب شود.
سخن آخر
با توجه به فتاوای مختلف، اصل بر پرهیز از آسیب رساندن به حیوانات بی‌آزار است و تنها در صورت ضرورت و دفع آزار، کشتن جایز می‌باشد. رعایت اخلاق و پرهیز از روش‌های ظالمانه، همچون سوزاندن یا شکنجه دادن، از جمله اصول مهمی است که در برخورد با موجودات زنده باید مدنظر قرار گیرد.
مطالب مرتبط:
حکم خواندن دعاهای قرآنی و صلوات در سجده
حکم نوشتن در قرآن و مفاتیح مساجد
دیدگاه ها