مصرف موادغذایی در هنگام شیردهی یک مساله بسیار مهم است، زیرا وقتی شما مشغول شیردهی هستید، هر آن چه وارد رژیم غذایی شما شود، وارد شیر شما نیز خواهد شد. البته تمامی غذاهایی که می خورید بر شیر شما تاثیر نمی گذارند اما بسیاری از آن ها دارای این ویژگی هستند. کافئین یکی از این موادغذایی است که توسط بسیاری از زنان شیرده مصرف می شود. مصرف کافئین در دوران شیردهی یکی از موضوعاتی است که ایمن بودن و مصرف آن در هنگام شیردهی مورد بحث قرار می گیرد.
براساس دستورالعمل های ارائه شده از سوی موسسه داروها و شیر مادر، کافئین در دسته خطر شیردهی L2 (نسبتا ایمن) قرار می گیرد. این آکادمی آمریکایی اطفال، کافئین را در دسته "داروهای مادران که معمولا سازگار با شیردهی هستند" قرار داده است. در واقع، کافئین سال ها به طور مستقیم به عنوان درمانی برای مشکلات تنفسی در کودکان نارس مورد استفاده قرار می گرفته است که مقدار آن بسیار بیش تر از مقداری می باشد که در شیر مادر یافت می شود! این مقاله به شما کمک می کند تا اطلاعات کافی درباره مصرف کافئین در دوران شیردهی، مقدار مصرف و زمان لزوم پرهیز از آن را بیاموزید.
آیا کافئین بر روی شیر مادر تاثیر دارد؟
بله، کافئین وارد شیر مادر می شود! وقتی شما یک فنجان قهوه مصرف می کنید، کافئین به سرعت جذب خون شما شده و به صورت منفعلانه (بدون مقاومت) در لایه های اپیتلیال غدد پستانی پخش می شود. اما مقدار بسیار کمی از آن (کم تر از 1% آن چه مصرف شده است) وارد شیر مادر می شود و از لحاظ بالینی معمولا مقدار قابل توجهی از آن در شیر مادر یافت نمی شود. کافئین معمولا 15 دقیقه پس از مصرف وارد شیر مادر می شود در حالی که میزان اوج غلظت آن در شیر حدود یک ساعت پس از مصرف آن توسط مادر می باشد. دکتر گامبیر از بیمارستان Paras Bliss در دهلی می گوید که تاثیر کافئین در شیر مادر حداکثر برای مدت زمان 120 دقیقه باقی می ماند.
آیا نوزادان به مصرف کافئین توسط مادران شیرده حساس می باشند؟
در برخی از کودکان، به ویژه کودکان کم تر از شش ماه، احتمال بیش تری برای حساسیت به کافئین مصرفی توسط مادران وجود دارد. واکنش ها به ویژه در نوزادانی که مادران آن ها به طور کامل در دوران بارداری از مصرف کافئین خودداری نموده اند، شدیدتر خواهد بود. همچنین کافئین ممکن است در بدن کودکان شیرخواری که مادران آن ها مقادیر زیادی کافئین مصرف می کنند، انباشته شده و باعث کج خلقی، بی خوابی و یبوست در آن ها شود. این انباشت به دلیل ناتوانی بدن نوزادان در تجزیه و دفع کافئین می باشد. نوزادانی که به تازگی متولد شده اند به دلیل این که کبد و کلیه های آن ها هنوز به طور کامل رشد نیافته است، به زمان بیش تری برای سوخت و ساز و تجزیه کافئین نسبت به نوزادان بزرگ تر نیاز دارند. نوزادان زودرس یا بیمار نیز ممکن است در این خصوص با مشکل مواجه شوند زیرا بدن آن ها توانایی لازم برای تجزیه کافئین را دارا نمی باشند.
مصرف چه میزان کافئین در دوران شیردهی مجاز می باشد؟
بر اساس نظر دکتر گامبیر، لازم است که مادران شیرده مصرف کافئین را به کم تر از 300 میلی گرم در روز محدود نمایند. مقدار مناسب کافئین در دوران شیردهی بر اساس عواملی مانند سلامت، سن و میزان تحمل نوزادان متفاوت می باشد. علاوه براین، کافئین ادرار آور بوده و باعث کاهش آب بدن نوزاد می شود و بنابراین تامین آب کافی برای بدن نوزاد در دوران شیردهی بسیار مهم می باشد. بنابراین توصیه می شود که مصرف کافئین در طول دوران شیردهی را به مصرف دو یا سه فنجان چای، قهوه یا نوشیدنی های کافئینی محدود کنید.
در آمریکا، کم تر از 200 میلی گرم کافئین در روز برای مادران شیرده توصیه می شود. این مقدار معادل مصرف دو لیوان بزرگ (ماگ) چای یا یک لیوان بزرگ قهوه یا دو لیوان بزرگ قهوه فوری می باشد. NHS توصیه می کند اگر نوزاد خردسال دارید، به جای مصرف روزانه، تنها گاهی اوقات کافئین مصرف نمایید.
بر اساس کتاب راهنمای شیر مادر در دوران شیردهی، مصرف بیش از 750 میلی گرم کافئین در روز توسط مادران شیرده می تواند باعث بروز علائم تحریک کافئین در نوزادان شود. این علائم عبارتند از:
- بی خوابی
- بی قراری
- بیش فعالی
- هوشیاری
- چشمان باز
- پایین بودن ساعات خواب
- قولنج
روش هایی برای کاهش تحریک کافئین در دوران شیرهی
اگر علائمی مربوط به تحریک کافئین را در بدن خود یا مشاهده کردید، برای مدت 2 تا 3 هفته از مصرف کافئین پرهیز کنید و تفاوت را بررسی کنید. همچنین اگر مشاهده کردید که کودک تان بدخلقی می کند، مصرف کافئین را دوباره شروع کنید.
روش های کاهش تحریک کافئین
- محدود کردن مصرف کافئین در حین شیردهی
- پخش کردن دفعات مصرف کافئین در طول روز
- شیردهی یک ساعت قبل یا بعد از مصرف کافئین یا ذخیره کردن شیر سینه برای استفاده در مواقع مناسب
- نظارت بر واکنش نوزاد در زمان مصرف یا عدم مصرف کافئین
- مصرف چندین لیوان آب پس از مصرف کافئین برای تضعیف تاثیر آن در بدن
اگر در نظر دارید تا از مصرف کافئین برای آرام کردن کودک بی قرار تان دوری کنید، این کار را به تدریج انجام دهید. ترک ناگهانی مصرف کافئین می تواند باعث بروز سردرد، اضطراب، خستگی و افسردگی شود.
آیا کافئین باعث کاهش میزان شیر مادر می شود؟
هیچ تحقیق یا مدرکی دال بر این مساله که کافئین باعث کاهش میزان تولید شیر مادر می شود، وجود ندارد. در واقع، یک تحقیق اعلام کرده است که کافئین علاوه بر این که ترکیبات شیر مادر را تغییر نمی دهد بلکه تا حدودی سبب تحریک تولید شیر نیز می شود. حتی اگر کاهش میزان تولید شیر مادر در مواردی مشاهده شود، ممکن است دلیل آن کاهش دفعات شیردهی به نوزادان باشد و نه مصرف کافئین. با این وجود، بعضی تحقیقات نشان داده که مصرف مداوم و شدید کافئین می تواند سطح آهن موجود در شیر مادر را کاهش داده و باعث بروز کمبود آهن یا کم خونی در بعضی نوزادان شیرخوار شود.
چه موقع مادران شیرده باید به طور کامل از مصرف کافئین خودداری نمایند؟
اگر مادران شیرده دچار پدیده ریناد شوند که نوعی اختلال گردش خون می باشد، باید از مصرف کافئین پرهیز نمایند. این وضعیت به دلیل انقباض رگ های خونی ایجاد می شود و باعث کاهش جریان خون می شود. این مساله حتی می تواند بر وضعیت نوک پستان ها تاثیر گذاشته و سبب بدتر شدن انقباضات این ناحیه شده و باعث بروز درد در هنگام شیردهی می شود. همچنین در صورت وازواسپاسم نوک پستان، مصرف کافئین ممکن است در رفلکس جهش شیر مادر (رفلکس تخلیه شیر از سینه ها) تأثیر بگذارد.
منابع مختلف کافئین کدامند؟
کافئین در مواد زیر یافت می شود:
- قهوه
- نوشیدنی های بدون الکل
- چای
- نوشیدنی های انرژی زا
- شکلات
- بعضی داروهای تجویزی
- داروهای غیرتجویزی برای سرماخوردگی، سردرد و مسکن های آلرژی
- قهوه موجود در بستنی ها
- محصولات گیاهی حاوی دانه کولا، چای سبز، چای ماته و میوه گیاه گوارانا
مادران شیرده می توانند در صورت رعایت یک سری از اصول، بدون هیچ گونه نگرانی از نوشیدنی ها و غذاهای کافئین دار لذت ببرند. در صورت بروز ناراحتی در نوزاد، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و از برنامه های کاهش مناسب مصرف کافئین پیروی نمایید.
سوالات پرتکرار در رابطه با مصرف کافئین در دوران بارداری
سوال: به جای نوشیدنی های کافئینی از چه چیزی می توانم استفاده کنم؟
پاسخ: مصرف محصولات بدون کافئین مانند قهوه بدون کافئین، چای سبز بدون کافئین یا دمنوش ها گزینه بسیار مناسبی می باشد. شما همچنین می توانید از آب های طعم دار همراه با یک برش لیمو، شیر نیمه چرب یا کم چربی و یا آب میوه های بدون قند استفاده نمایید. به جای مصرف نوشابه های کوکاکولا یا شکلات داغ که سرشار از کافئین می باشند، به سراغ نوشیدنی های گرم مالت بروید.
سوال: مصرف چند فنجان قهوه در روز مناسب می باشد؟
پاسخ: آکادمی آمریکایی اطفال توصیه می کند که بیش از سه فنجان قهوه در روز مصرف نکنید در حالی که La Leche League این میزان را در دوران بارداری تا پنج فنجان بی ضرر اعلام کرده است.
سوال: چگونه مصرف کافئین را محدود کنید؟
پاسخ: برای این کار می توانید به سراغ نوشیدنی های اسپرسو مانند لاته یا قهوه فوری بروید که کافئین کم تری نسبت به قهوه دم کرده معمولی دارند، بروید. همچنین می توانید از چایی که کم تر دم کشیده باشد یا چای کیسه ای که کم تر در آب داغ نگه داشته شود، استفاده کنید.
سوال: آیا مصرف نوشیدنی های انرژی زای حاوی کافئین در دوران شیردهی بی خطر است؟
پاسخ: توصیه می شود مصرف نوشیدنی های انرژی زا را به طور کامل در دوران شیردهی متوقف کنید زیرا این نوشیدنی های حاوی مقدار زیادی کافئین می باشند.
سوال: آیا عصاره دانه قهوه برای مادران شیرده بی ضرر می باشد؟
پاسخ: عصاره دانه قهوه سبز یک محصول هومیوپاتی گیاهی است که می تواند باعث کاهش فشار خون و وزن بدن شود. هرچند هیچ تحقیقی تاکنون درباره بی ضرر بودن این ماده برای مادران شیردهی انجام نشده است اما بایستی به بعضی نکات در این خصوص قبل از اقدام به مصرف توجه داشته باشید.
- عصاره دانه قهوه سبز اگر به صورت دوزهای 43، 93 یا 185 میلی گرمی مصرف شود، حاوی کافئین می باشد. هرچه دوز عصاره بیش تر باشد، کافئین آن نیز بیش تر خواهد بود. بهتر است به سراغ دوزهای کم تر رفته یا در صورت بروز واکنش های بدنی، از مصرف آن پرهیز نمایید.
منبع: momjunction