درست کار کردن سیستم گوارش یکی از شاخص های اصلی سلامت است؛ اما گهگاهی بروز مشکلاتی در حرکات روده مسئله غیر عادی نیست. این مشکلات گوارشی بیشتر در میان کودکان دیده می شود و 5-3 درصد از مواردی را تشکیل می دهد که برای معاینه سرپایی به کلینیک ها مراجعه می کنند. اگرچه در ابتدا یبوست کودکان به نظر نسبتاً قابل کنترل می رسد، اما عدم درمان به موقع می تواند مشکلات جدی برای کودک شما بوجود آورد. در این مطلب سلام دنیا درباره انواع یبوست در کودکان و درمان خانگی یبوست کودکان با داروهای گیاهی و طبیعی و همچنین نکاتی برای پیشگیری از یبوست کودکان بیان کردیم. با ما همراه باشید.
انواع یبوست در کودکان چیست
اگر کودک در یک هفته، کمتر از دو بار دفع داشته باشد، یا اگر مدفوع سخت، خشک و با خروج دشوار و دردناک همراه باشد، ممکن است بتوان گفت که کودک از یبوست رنج می برد.
هنگامی که یک کودک با فعالیت طبیعی دستگاه گوارشی به طور ناگهانی یبوست می شود، برای مثال در طول مسافرت، رفتن به مدرسه، بعد از یک بیماری حاد و غیره، آن را یبوست حاد می نامند و معمولاً با درمان های ساده حل می شود. اما هنگامی که مشکل برای دو یا چند هفته ادامه پیدا می کند، یبوست مزمن نام دارد و ممکن است به درمان های خانگی پاسخ ندهد.
خوشبختانه اکثر موارد یبوست در کودکان از نوع حاد و موقت هستند. شایع ترین علت یبوست در کودکان که بین 90 تا 95 درصد موارد را شامل می شود عملکرد آیدیوپاتیک است، به این معنی که ناشی از هیچ بیماری جدی نیست. 5 درصد باقی مانده به علت بیماری های زمینه ای مثل بیماری هیرشپرونگ، ناهنجاری های انورکتال، بیماری های عصبی عضلانی، اختلالات متابولیکی و غدد درون ریز است.
علت یبوست در کودکان
یبوست ممکن است به خاطر تعدادی از عوامل بوجود آید، از جمله :
1. تغییر در رژیم غذایی
میزان ناکافی از میوه ها و سبزی های غنی از فیبر یا مایعات در رژیم غذایی کودک ممکن است باعث یبوست شود. زمانی که کودک از مصرف غذاهای مایع به یک رژیم غذایی جامد تغییر رویه بدهد، احتمال بروز یبوست در او بیشتر می شود.
حتما بخوانید: درمان خانگی یبوست با 8 دمنوش ملین
2. آلرژی به شیر گاو
آلرژی به شیر گاو یا مصرف زیاد محصولات لبنی (شیر یا پنیر گاو) بعضی اوقات منجر به یبوست می شود.
3. سابقه خانوادگی یبوست
اگر سابقه یبوست در هر یک از اعضای خانواده شما وجود دارد، احتمال مشاهده یبوست در کودک نیز می رود. این امر می تواند به دلیل ژنتیکی یا عوامل محیطی باشد.
علل دیگر یبوست
به استثنای عللی که بیان شد، فاکتورهای دیگری نیز در بروز یبوست نقش دارند.
4. بیماری ها
گاهی اوقات، یبوست در کودک می تواند نشانه ای از یک ناهنجاری آناتومیک، مشکلات متابولیک یا گوارشی، یا دیگر بیماری های احتمالی باشد، هر چند این علل بسیار نادر هستند.
5. داروها
داروهای بدون نسخه از جمله داروهای سرماخوردگی و داروهای ضد اسید معده، داروهای ضد افسردگی، داروهای شیمی درمانی یا داروهای ضد درد (مثل کدئین) می تواند باعث یبوست شود.
6. نگه داشتن مدفوع
یبوست عملکردی معمولاً نتیجه نگه داشتن مدفوع به خاطر نگرانی از دفع دردناک آن است، برای مثال کودک به توالت نمی رود زیرا نگران دفع دردناک است یا نمی خواهد بازی را ترک کند. بعضی از کودکان وقتی بیرون از خانه هستند از رفتن به توالت های عمومی خودداری می کند زیرا رفتن به این توالت ها برایشان ناخوشایند است. همچنین، اگر مدفوع کردن برای کودکان سخت است، کاملاً طبیعی است که بخواهد از تکرار آن تجربه دردناک خودداری کنید. بنابراین، اگر کودک با دفع دردناک روبرو شود، ممکن است منجر به نگه داشتن مدفوع شود.
7. تغییر در روال عادی
هر نوع تغییر در روال عادی زندگی کودک، مثلاً بخاطر مسافرت، آب و هوای گرم، استرس، احتمال تاثیر بر روند گوارش وجود دارد. شانس ابتلا به یبوست در کودکانی که به تازگی وارد مدرسه می شوند نیز وجود دارد که بخاطر ساعت ها دوری از منزل و عدم رفتن به توالت است.
8. آموزش توالت زود هنگام
یکی از دلایل یبوست می تواند آموزش توالت زود هنگام باشد؛ این می تواند باعث شود کودک سرکشی کند و از دفع خودداری کند. وقتی صحبت از سرکشی کودک در مقابل آموزش توالت رفتن می شود، تصمیم کودک برای رد کردن اصرار به دفع، می تواند خیلی سریع تبدیل به عادت شود که تغییر آن دشوار خواهد بود.
9. افراد مبتلا به اختلالات یادگیری نیز احتمالاً بیشتر از افراد عادی دچار یبوست شوند.
علائم و نشانه های یبوست در کودکان
یبوست یک نشانه است، نه یک بیماری. کودکان مبتلا به یبوست ممکن است مشکل را به شکل های مختلف نشان دهند، و متداولترین نشانه ها عبارتند از:
- درد در هنگام دفع
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- درد شکم
- تحریک پذیری
- تغییر حالت شکم
- کثیف کردن خود در کودکانی که قبلا توالت رفتن را یاد گرفته اند
- احساس خارش در مقعد
- خون تازه (قرمز روشن) روی مدفوع
- استفراغ در موارد شدید
بعضی اوقات کودکی که یبوست دارد ممکن است واقعاً اسهال شود که می تواند بسیار گیج کننده باشد و زمانی اتفاق بیفتد که یک توده بزرگ از مدفوع در راست روده تشکیل شده باشد در حالی که مدفوع شل و نرم از میان آن عبور می کند، که به عنوان یبوست با بی اختیاری بیش از حد شناخته می شود و اغلب باعث می شود فرد خودش را کثیف کند.
یبوستی که توضیحی برای آن وجود ندارد می تواند نشانه ای از سوء رفتار باشد. یبوست بدون دلیل کودکان اغلب به عنوان نشانه ای از سوء رفتار فیزیکی، جنسی و احساسی است.
درمان یبوست کودکان در خانه (داروهای خانگی برای رفع یبوست کودک)
برای والدین یا سرپرست کودک خیلی سخت است که مشاهده کند فرزندش دچار درد و ناراحتی است، در اینجا برخی راه های ساده و درمان های خانگی موثر و همچنین تغییرات در سبک زندگی ارائه می دهیم که می تواند به جلوگیری از یبوست و همچنین کاهش ناراحتی کودک کمک کند.
1. تغذیه کودک با غذاهایی که فیبر بالایی دارند
اولین چیزی که می توانید برای جلوگیری از یبوست در کودکان انجام دهید، افزایش مصرف فیبر در غذای کودک است. فیبر یک ملین طبیعی است که به منظم کردن حرکات روده کمک می کند.
حتما بخوانید: غذاهای فیبردار برای یبوست
- برای هر 1000 کالری در رژیم غذایی کودک، 14 گرم فیبر به صورت روزانه پیشنهاد می شود.
- کمبود فیبر غذایی ممکن است نقش مهمی در ایجاد یبوست مزمن در کودکان ایجاد کند.
- از سوی دیگر، دیده شده است که مصرف فیبر کافی در رژیم غذایی به افزایش میزان دفع مدفوع در بیماران مبتلا به یبوست منجر شده است.
- می توانید از غذاهای حاوی فیبر محلول و غیر محلول در رژیم غذایی کودکان استفاده کنید.
- برخی از منابع فیبر نامحلول عبارتند از: آجیل، دانه ها، لوبیا، حبوبات، غلات فرآوری نشده و سبزیجات برگ سبز مانند کلم و اسفناج.
2. مایعات مصرفی کودک را افزایش دهید
کودکان تمایل دارند مدت زیادی را بدون نوشیدن آب بگذرانند، به خصوص زمانی که مشغول تماشای کارتون یا بازی می شوند و این باعث می شود آب بدن آنها از دست برود. این از دست دادن آب بدن ممکن است یکی از علل اصلی یبوست در کودکان باشد.
- آب برای سیستم گوارشی و عملکرد درست آن ضروری است، بدون مصرف آب کافی، عمل دفع به سختی انجام می شود.
- مصرف ناکافی فیبر و مایعات غذایی با نشانه های یبوست شدید همراه است.
- اطمینان حاصل کنید که کودک آب، آب میوه و دیگر نوشیدنی های سالم را به مقدار کافی در طول روز مصرف می کند.
- آب ساده یا آب ولرم با کمی آب میوه می تواند به آبرسانی بدن کودک کمک کند.
- اگر فرزند طعم آب را دوست ندارد می توانید از طعم دهنده ها یا تکه های کوچک میوه درون آب را امتحان کنید.
- سیب، آلو و گلابی معمولاً برای یبوست توصیه می شوند.
- شیردهی به کودکان زیر شش ماه، آب کافی بدن آنها را تامین می کند.
3. شکم فرزند خود را ماساژ دهید
ماساژ معده می تواند به عنوان یک مسهل برای درمان یبوست موثر باشد. ماساژ شکمی هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی کند که بر سلامت کلی کودک تاثیر بگذارد.
- شکم کودک خود را به آرامی ماساژ بدهید، این کار باعث افزایش حرکات روده می شود همچنین باعث کاهش گرفتی عضلات شکمی و تقویت روده می گردد.
- همیشه از کودک درباره اینکه شکم او را ماساژ دهید سوال کنید. اگر ماساژ نمی خواهد احتمالا بیشتر از اینکه سود ببرد، اذیت می شود.
- اتاقی که کودک در آن قرار دارد را گرم کنید، بخصوص اگر می خواهید برای ماساژ دادن لباس او را دربیاورید.
- از روغن هیپوآلرژنیک استفاده کنید و آن را به دو دست خود بمالید. دستان خود را با مالش به هم گرم کنید.
- به مدت 5 دقیقه شکم کودک را در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید. سعی کنید فشار ملایمی اعمال کنید.
- چندین بار در روز این کار را انجام دهید تا درد کودک تسکین یابد.
4. کودک خود را به انجام ورزش منظم تشویق کنید
- چه بزرگسال باشید یا کودک، انجام تمرین روزانه می تواند به هضم و رفع یبوست کمک کند.
- ورزش مرتب کمک می کند غذا سریعتر از طریق روده بزرگ حرکت کند و برای عضلات شکمی هم مفید است.
- از سوی دیگر، عدم ورزش منظم منجر به ضعف دستگاه گوارش می شود و عمل دفع مواد زائد بدن را دشوار می کند.
- بنابراین، با فعالیت بدنی مناسب می توان از یبوست جلوگیری کرد.
- برای کودکان، یکی از بهترین تمرین ها راه رفتن است. هدف 30 دقیقه راه رفتن است، بخصوص بعد از خوردن غذا تا به حرکات روده کمک کند.
- شنا، دوچرخه سواری یا انجام یوگا به طور منظم می تواند باعث انعطاف پذیری روده و تحریک حرکات آن شود.
5. به فرزندتان آلو بدهید
یکی از بهترین راه های مقابله با یبوست کودکان، خوردن آلو است.
- آلو فیبر و سوربیتول بالایی دارد که به نرم کردن مدفوع و آسان تر کردن عبور آن کمک می کند.
- آلو خشک شده سالم، خوش طعم و بسیار موثر است و به عنوان یک درمان اولیه برای یبوست در نظر گرفته می شود.
- روزانه 3 تا 4 آلو به کودک بدهید.
- 2 تا 3 آلو را در مقداری شیر بادام گرم ترکیب کنید و آن را شب ها و قبل از خواب به کودک بدهید.
6. برای کودک دمنوش رازیانه تهیه کنید
دانه های رازیانه برای درمان یبوست کودکان مفید است. تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف چای گیاهی حاوی ترکیبی از رازیانه، بادیان، گیاه اقطی و سنا به مدت 5 روز می تواند یبوست را کاهش دهد. دانه های رازیانه حرکت عضلات شکمی را افزایش می دهد و باعث هضم درست و حرکات منظم روده می شود. دانه های رازیانه همچنین از ایجاد گاز روده کودکان جلوگیری می کند.
حتما بخوانید: خواص و مضرات دمنوش رازیانه
- یک فنجان از دانه های رازیانه را برشته کنید. آنها را پودر کنید. روزانه نصف قاشق چایخوری از این پودر را با آب گرم به کودک بدهید.
- همچنین می توانید دمنوش رازیانه به کودک بدهید. 1 قاشق چایخوری از این دانه های خرد شده را به 1 فنجان آب گرم اضافه کنید. اجازه دهید به مدت 5 دقیقه ته نشین شود. این دمنوش را چند بار در روز به کودک بدهید.
7. عادات روده ای خوب
برای اینکه عادات توالت رفتن منظمی برای فرزندتان تعیین کنید، کودک را دو بار در روز برای دفع به توالت ببرید و برای اینکار وقت بگذارید. سعی کنید این کار بعد از غذا خوردن انجام شود. اطمینان حاصل کنید این کار برای کودک خوشایند باشد.
- در صورتی که کودک از توالت رفتن امتناع کرد با او بد برخورد نکنید.
- برای تشویق فرزندان به توالت رفتن از ایده ها و ترفندهایی کمک بگیرید. می تواند پوسترهایی درست کنید و آن ها را نمایش دهید تا کودک را ترغیب کند.
همانطور که دکتر ماریا استلا سرانو می گوید: "مقدار کافی از فیبر با مصرف میوه و سبزیجات بدست می آید، مصرف میزان مناسبی از آب در کنار میوه ها و سبزیجات به سلامت روده کمک می کند. همچنین مهم است که کودکان از کار کردن درست روده خود آگاه باشند و عادات سالمی برای منظم رفتن به توالت برای آنها ایجاد شود. "به علاوه، مهم است که به کودکان یاد بدهیم چطور به شکل مناسبی در توالت بنشینند. در صورتی که از توالت فرنگی استفاده می کنیم یک چهار پایه برای کودک تهیه کنیم تا بتواند برای قرار دادن پاهای خود از آن استفاده کند. اگر امکانش وجود دارد به کودک کمک کنید از توالت غیر فرنگی استفاده کند زیرا حالت چمباتمه زدن در این توالت ها به عمل دفع کمک می کند.
چطور از یبوست در کودکان جلوگیری کنیم
1. مصرف غذاهای دارای فیبر زیاد
برای جلوگیری از یبوست در کودکان، مصرف میوه ها و سبزیجات دارای فیبر زیاد، لوبیا، غلات کامل و نان ها ایده خوبی است. اگر کودک غذاهای با فیبر زیاد مصرف نکرده است، می توانید با اضافه کردن مقادیر کم فیبر در هر روز شروع کنید تا از بوجود آمدن گاز و نفخ جلوگیری کنید.
2. مصرف مایعات زیاد
کودک خود را تشویق کنید که مایعات زیادی بنوشد، زیرا آب بهترین راه حل در شرایط مختلف است.
3. فعالیت فیزیکی
داشتن فعالیت بدنی منظم به تحریک عملکرد طبیعی روده کمک می کند.
4. توالت رفتن روزانه
یک روال ثابت برای توالت رفتن کودکتان تنظیم کنید. در مورد توالت های فرنگی می تواند چهار پایه ای برای کودک تهیه کنید تا زیر پاها بگذارد تا راحتی انجام دفع کمک کند. به فرزندتان یادآوری کنید که هرگز مدفوع خود را نگه ندارد. گاهی اوقات کودکان در طول بازی از هر کار دیگری امتناع می کنند، حتی از رفتن به توالت و این یکی از عوامل اصلی برای یبوست است.
5. بررسی داروها
اگر فرزند شما دارویی مصرف می کند که باعث یبوست می شود، پس باید از پزشک بخواهید تا گزینه های دیگری برای درمان ارائه بدهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگرچه یبوست در کودکان معمولاً جدی نیست، یبوست مزمن می تواند منجر به عوارض جدی شود و همچنین می تواند نشانه ای از سایر بیماری ها باشد. دکتر ماریا استلا سرانو، رئیس بخش کودکان و تغذیه دانشگاه و بیمارستان جورج تاون می گوید: ما مصرف غذاهای حاوی فیبر و آب کافی را برای کمک به رفع یبوست پیشنهاد می کنیم. ورزش و فعالیت بدنی نیز در تحرک دستگاه گوارش نقش دارد و ما آن را به بیماران توصیه می کنیم. با این حال، گاهی اوقات وقتی این مشکل برای سالها طول کشیده است، این تغییرات کافی نیست و مشاوره با متخصص کودکان ضروری است.
اگر یبوست فرزند شما بیشتر از دو هفته طول کشید یا بدتر از آن یعنی اگر همراه با استفراغ، خون در مدفوع، تورم شکمی، کاهش وزن و زخم در مقعد بود فوراً به پزشک مراجعه کنید. به عنوان والدین، بسیار مهم است که از هر نوع بروز ناگهانی یبوست در فرزندان آگاه باشید که گاهی هیچ دلیل احتمالی هم ندارند. مانند اختلال گوارشی غیر قابل توضیح در کودک که می تواند نشانه ای از سوء رفتار باشد زیرا یبوست کودکی اغلب ارتباطی با سوء رفتار جسمی، جنسی و عاطفی را نشان می دهد.
نکات اضافی
- اگر کودک شما دارویی مصرف می کند که باعث یبوست می شود، از پزشک بخواهید داروهای دیگری جایگزین آن کند.
- اضافه کردن ماست یونانی یا دیگر پروبیوتیک ها به رژیم غذایی کودک یک راه سالم و موثر دیگر برای مبارزه با یبوست است.
- میوهای و سبزیجات خام یا سالاد را به غذای کودک اضافه کنید.
- وقتی کودک از یبوست رنج می برد، به جای سه وعده غذای سنگین، 5 یا 6 وعده غذای سبک به کودک بدهید.
- کودکان را تشویق به خوردن میوه با پوست کنید.
- از غذاهای حاوی فیبر کم یا بدون فیبر مانند پنیر، گوشت یا غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
- کودک را تشویق کنید که وعده های غذایی را مرتب بخورد و مصرف میان وعده هایی که می تواند باعث کاهش اشتهای کودک بشود را محدود کنید. کودکی که گرسنه باشند تمایل بیشتری به خوردن سبزیجات دارد، نسبت به کودکی که با چیپس و کوکی ها سیر شده باشد. علاوه بر این، کودکانی که غذاهای سفت می خورند، احتمال بیشتری برای ابتلا به یبوست دارند.
سخن آخر
شایع ترین علت یبوست در کودکان که بین 90 تا 95 درصد موارد را شامل می شود عملکرد آیدیوپاتیک است، به این معنی که ناشی از هیچ بیماری جدی نیست. مایعات زیاد می تواند از بروز یبوست در کودکان جلوگیری کند.
منبع: top10homeremedies
مقالات مرتبط:
درمان یبوست و پاکسازی روده بزرگ در خانه تنها با 3 نوع آب میوه