برای درمان سریع یبوست چه قرصی (بدون نسخه) بخوریم؟

گاهی اوقات یبوست به یک بیماری اساسی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مربوط می شود. موارد خفیف تر یبوست اغلب با استفاده از داروهای OTC که به آنها ملین گفته می شود قابل درمان است. در این مقاله داروهایی که به برطرف شدن یبوست کمک می کنند به همراه عوارض جانبی احتمالی آنها؛ معرفی شده است.

یبوست چیست؟

یبوست هنگامی رخ می دهد که دفع مدفوع کمتر از حالت عادی صورت می گیرد یا مدفوع خشک و سفت و خارج شدن آن از بدن دشوار است. یبوست برای هر شخصی متفاوت است، اما معمولا به مفهوم دفع مدفوع کمتر از سه مرتبه در هفته معنا می شود. اکثر افراد گاه به گاه یبوست دارند، اما افرادی که علائمی دارند که برای مدت طولانی ادامه دارد، یا برطرف شده و مجددا عود می کند، به یبوست مزمن دچار هستند.

گاهی اوقات یبوست به یک بیماری اساسی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مربوط می شود. همچنین می تواند در اثر استفاده از مسکن های مشتقات تریاک، که گروه مسکن های قوی هستند، ایجاد شود. ورزش و تغییرات رژیم غذایی اغلب برای پیشگیری یا درمان یبوست خفیف مفید است. با این وجود، اگر این روش ها موثر نیست، بسیاری از داروهای فاقد نسخه (OTC) و داروهای تجویزی برای این منظور در دسترس هستند.

داروهای فاقد نسخه برای درمان یبوست 

موارد خفیف تر یبوست اغلب با استفاده از داروهای OTC که به آنها ملین گفته می شود قابل درمان است. این موارد به شرح زیر است:

• ملین های حجم دهنده
• روان کننده ها
• ملین اسموتیک
• میلن های محرک
• نرم کننده های مدفوع
• داروهای ترکیبی

هر نوع از ملین به روش مختلفی برای تسکین یبوست عمل می کند. انواع اصلی ملین ها در فهرست زیر ذکر شده است. همه این ملین ها به عنوان داروی عمومی در دسترس هستند، و اکثر آنها به صورت دارو با نام تجاری نیز موجود هستند. وقتی به دنبال داروی فاقد نسخه ملین هستید، آشنایی با نام عمومی دارو مفید است. این امر بدان دلیل است که در محصولاتی با نام تجاری، کارخانه سازنده ممکن است محصولات متفاوتی که حاوی ملین های مختلفی هستند را با نام مشابه ای بفروشد. این داروها ممکن است در مورد اینکه چقدر سریع اثر می کنند و چه عوارض جانبی ایجاد می کنند، متفاوت باشند.

1. ملین های حجم دهنده

ملین های حجم دهنده را با نام «مکمل های فیبر» نیز می شناسند. این داروها با کشیدن مایعات در داخل مدفوع عمل کرده تا مدفوع را نرم تر و حجیم تر کنند. این داروها می توانند به ایجاد انقباضات عضلات در روده ها کمک کنند، به این معنا که ماهیچه ها سفت یا فشرده می شود. این انقباضات باعث می شود به مدفوع فشار وارد شده تا از بدن شما خارج شود. ممکن است چند روز طول بکشد تا ملین های حجم دهنده اثر کنند، اما برای استفاده طولانی مدت بی خطر هستند. انواع ملین های حجم دهنده به شرح زیر است:

• پسیلیوم  (Metamucil, Konsyl)
• کلسیم پلی کربوفیل (FiberCon)
• فیبر متیل سلولز (Citrucel)

میلن های حجم دهنده اغلب به شکل پودر یا دانه هایی هستند که شما با آب یا مایعات دیگری مخلوط کرده و به شکل خوراکی مصرف می کنید. با این وجود، ملین های حجم دهنده در اشکال مختلفی موجود هستند، که به شرح زیر است:

• مایع ها
• قرص ها
• بسته قرص
• ویفر

تمام فرم های ملین های حجم دهنده باید با میزان زیاد آب و سایر مایعات مصرف کرد. این کار به جلوگیری از سفت شدگی مدفوع کمک می کند، یعنی زمانی که مدفوع در روده گیر می کند. عوارض شایع تر ملین های حجم دهنده، نفخ یا درد شکم است.

2. روان کننده ها

ملین های روان کننده مدفوع را پوشش می دهند تا راحت تر از روده عبور کند. این ملین ها در مدت 6 تا 8 ساعت بعد از مصرف عمل می کنند. از ملین های روان کننده نباید در طولانی مدت استفاده کرد. استفاده طولانی مدت می تواند باعث وابستگی به این دارو شود، به این معنا که برای دفع مدفوع نیاز به ملین روان کننده خواهید داشت. به علاوه، استفاده طولانی مدت از این روان کننده ها می تواند باعث کمبود ویتامین های اساسی مانند A و D و E و K شود. روغن های معدنی، شایع ترین ملین های روان کننده هستند.

این با نام تنقیه موجود است که هم به صورت داروی عمومی و هم محصول تجاری با نام «Fleet Mineral Oil Enema» به فروش می رسد. روغن های معدنی به شکل مایعاتی هستند که باید به صورت خوراکی مصرف کنید. متوجه می شوید که مایعاتی به صورت عمومی با نام «محلول ملین روان کننده روغن معدنی» شناخته می شوند. عوارض جانبی شایع تر ملین های روان کننده، درد و گرفتگی عضلات شکم است. این روان کننده ها ممکن است باعث شوند که بدن داروها و ویتامین های خاصی را به میزان کمتری جذب کند. اگر این عوارض شما را نگران می کند، از پزشک در این زمینه سوال بپرسید.

3. ملین اسموتیک

ملین اسموتیک می تواند آب را در داخل روده نگه دارد، که باعث نرم شدن مدفوع شده و باعث دفع مکرر مدفوع می شود. برخی از این محصولات با نام «ملین های نمکی» نیز شناخته می شوند و به شرح زیر هستند:

• هیدروکسید منیزیم
• سیترات منیزیم
• فسفات سدیم

ملین اسموتیک به شرح زیر است:

• تنقیه
• شیاف ها
• اشکالی که به صورت خوراکی مصرف می شود

این ملین ها به سرعت عمل می کنند. فرم های خوراکی ممکن است در مدت 30 دقیقه اثر کنند. شیاف ها و تنقیه ها ممکن است سریع تر اثر کنند. ملین اسموتیک به شرح زیر است:

• هیدروکسید منیزیم (Phillips Milk of Magnesia)
• سیترات منیزیم (سیتروما)
• پلی اتیلن گلیکول (MiraLAX)
• فسفات سدیم (Fleet Saline Enema)
• گلیسیرین (شیاف Fleet Glycerin)

ملین اسموتیک عموما برای استفاده طولانی مدت بی خطر است، اما برای جلوگیری از کم آبی بدن باید حتما مقدار زیادی آب بنوشید. همچنین، برخی از افراد گزارش دادند که در صورت استفاده طولانی مدت از ملین اسموتیک، این نوع ملین ها بی اثر می شوند. عوارض جانبی شایع تر ملین اسموتیک به شرح زیر است:

• گرفتگی معده
• اسهال

در برخی موارد، اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود.

4. ملین های محرک

ملین های محرک باعث می شوند که عضلات روده شروع به انقباض کنند، که باعث حرکت مدفوع در روده می شود. به طور معمول، ملین های تحریک کننده دهان در مدت 6 تا 10 ساعت عمل می کنند. ملین های محرک به شرح زیر است:

• مایعات خوراکی
• کپسول ها
• تنقیه
• شیاف

انواع ملین های محرک به شرح زیر است:

• مایعات خوراکی
• کپسول
• تنقیه
• شیاف ها

این نوع از محرک های ملین به شرح زیر هستند:

• بیزاکودیل (دولکولاکس)
• سنا یا سنوزید (Senokot)

یکی از شایع ترین عوارض جانبی ملین های محرک، گرفتگی عضلات شکم است. در حقیقت، این نوع از ملین ها بیشتر از سایر ملین ها باعث این عارضه جانبی می شوند. از ملین های محرک نباید برای درمان طولانی مدت استفاده کنید. بدن ممکن است نسبت به این دارو مقاوم شود. اگر این اتفاق رخ دهد، یبوست شما در هنگام قطع مصرف این دارو وخیم تر می شود.

5. نرم کننده های مدفوع

نرم کننده های مدفوع، به مدفوع آب و چربی اضافه می کنند، که دفع مدفوع را ساده تر می کند. این محصولات اغلب برای جلوگیری از فشار در هنگام دفع مدفوع استفاده می شوند، که اگر اخیرا جراحی داشته اید و یا زایمان کرده اید، این مساله حائز اهمیت است. عموما 3 تا 4 روز طول می کشد تا نرم کننده های مدفوع اثر کنند. دوکوزات (Colace، DulcoEase، Surfak) از جمله نرم کننده های شایع مدفوع است.

این دارو در اشکال زیر ارائه می شود:

• قرص
• کپسول
• مایعات
• تنقیه
• شیاف

نرم کننده های مدفوع چندین عارضه جانبی داشته و برای استفاده طولانی مدت بی خطر هستند.

6. داروهای ترکیبی درمان کننده یبوست

گاهی اوقات، دو داروی فاقد نسخه ترکیبی در یک محصول با هم ترکیب شده و به فروش می رسند. اکثر داروهای ترکیبی به شرح زیر است:

• نرم کننده مدفوع
• ملین محرک

نمونه ای از یک محصول ترکیبی متداول سنا سدیم- دوکوزات (Senokot-S، Peri-Colace) است.

داروهای تجویزی برای یبوست

اگر از داروهای فاقد نسخه استفاده کرده اید و مشکل یبوست شما برطرف نشده است، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است داروهای تجویزی را توصیه کند. این داروها عموما برای استفاده طولانی مدت بی خطر هستند. داروهای تجویزی یبوست عموما برای افراد زیر توصیه می شوند:

• افرادی دارای یبوست مزمن
• سندرم روده تحریک پذیر همراه با یبوست (IBS-C)

برخی نیز برای افرادی که به یبوست ناشی از مصرف مسکن های مشتقات تریاک دچار هستند، توصیه می شود. این داروها به منظور تسکین سریع مشکل یبوست نیستند. آنها لزوما در مدت چند ساعت باعث دفع مدفوع نمی شوند، هنگامی که داروهای تجویزی را به طور روزانه مصرف می کنید، باید تعداد دفعات دفع مدفوع در هفته افزایش پیدا کند.

اکثر افرادی که از این داروها استفاده می کنند در مدت 24 ساعت دفع مدفوع خواهند داشت، و دفع مدفوع مکرر در مدت یک تا دو هفته بعد از مصرف این دارو مشاهده می شود. تنها انواع داروهای یبوست موجود در ایالات متحده به شرح زیر هستند:

• لیناکلوتید
• Plecanatide (ایدیوپاتیک)
• لوبیپروستون
• متیل نالترکسون
• نالوکسگول
• نالدومدین

1. لیناکلوتید (Linzess) و plecanatide (ترولانس)

لیناکلوتید (Linzess) و plecanatide (ترولانس) میزان مایعات موجود در روده را تنظیم می کند. آنها همچین سرعت حرکات دفع مدفوع را بیشتر می کنند. از هر دو این داروها می توان برای درمان عفونت مزمن استفاده کرد. از لیناکلوتید همچنین برای درمان سندرم روده تحریک پذیر همراه با یبوست استفاده می شود. هر دو محصول تنها تحت عنوان نام تجاری موجود هستند، به این معنا که تحت نام عمومی موجود نیستند. ترولانس همچنین به صورت قرص خوراکی به فروش می رسد و Linzess به صورت کپسول خوراکی موجود است. عوارض جانبی شایع این داروها به شرح زیر است:

• اسهال
• گاز معده
• نفخ
• درد شکم

اسهال ممکن است شدید باشد و برای برطرف شدن آن نیاز به قطع مصرف دارو باشد. از این دارو نباید در کودکان زیر 18 سال استفاده شود. استفاده از آن برای بزرگسالان 18 ساله و بزرگ تر توصیه می شود.

2. لوبیپروستون (Amitiza)

لوبیپروستون (Amitiza) به افزایش ترشح مایعات در روده کمک کرده، که به حرکت مدفوع در روده کمک می کند. از لوبیپروستون (Amitiza) برای درمان موارد زیر استفاده می شود:

• یبوست مزمن
• سندرم روده تحریک پذیر همراه با یبوست
• یبوست ناشی از مصرف مسکن های مشتقات تریاک

این دارو به شکل کپسول موجود است و به فرم خوراکی مصرف می شود. عوارض جانبی شایع آن به شرح زیر است:

• اسهال
• حالت تهوع
• درد شکم

3. متیل نالتركسون (Relistor)

متیل نالتركسون (Relistor) با مسدود کردن برخی از مواد مشتقات تریاک، به تسکین یبوست ناشی از مشتقات تریاک کمک می کند. مسکن های مشتقات تریاک، با اتصال به گیرنده های درد در مغز عمل می کنند. با این وجود، ممکن است به گیرنده های روده  بزرگ یا روده متصل شوند. وقتی این اتفاق می افتد، یبوست رخ می دهد. متیل نالترکسون از اتصال مشتقات تریاک به گیرنده های روده بزرگ یا روده جلوگیری می کند. با این وجود، این دارو، مانع اتصال مشتقات تریاک به گیرنده های درد در مغز نمی شود. این دارو می تواند یبوست را تسکین داده و همچنین درد را تسکین دهد. متیل نالترکسون به صورت قرص که به فرم خوراکی مصرف می شود، موجود است و فرم تزریقی این دارو نیز در دسترس است. عوارض جانبی شایع این دارو به شرح زیر است:

• حالت تهوع
• اسهال
• درد شکمی

4. نالوکسگول (Movantik)

نالوکسگول (Movantik) به همان روش داروی متیل نالتركسون، برای تسکین یبوست ناشی از مسکن های مشتقات تریاک استفاده می شود. این دارو، اثرات خاص مشتقات تریاک را خنثی کرده، بدون اینکه اثر تسکین دهنده درد آن را بی تاثیر کند. نالوکسگول به صورت قرص که به شکل خوراکی مصرف می شود، موجود است. عوارض جانبی شایع آن به شرح زیر است:

• اسهال
• حالت تهوع
• درد شکم

5. نالدومدین (Symproic)

نالدومدین (Symproic) نیز به همان روش متیل نالتركسون و نالوکسگول جهت درمان یبوست های ناشی از مصرف داروهای مشتقات تریاک در روده بزرگ و روده عمل می کند، بدون اینکه مانع از تسکین درد شود. اگر برای کمتر از 4 هفته است که مسکن های مشتقات تریاک مصرف می کنید، ممکن است کمتر موثر باشد. نالدومدین به صورت قرص که به شکل خوراکی مصرف کنید، موجود است. عوارض جانبی شایع به شرح زیر است:

• درد شکم
• اسهال
• حالت تهوع
• گاستروانتریت

انتخاب کردن داروی مناسب برای درمان یبوست

یبوست به دلایل مختلفی رخ می دهد، بنابراین داروهایی که برای درمان آن استفاده می شوند، به روش های مختلفی عمل می کنند. روش های مختلف برای شرایط شما بستگی به موارد زیر دارد:

• علت یبوست
• چه مدت است که به یبوست دچار هستید
• شدت یبوست شما

شاید لازم باشد پیش از پیدا کردن داروی مناسب برای درمان، بیشتر از یک دارو را امتحان کنید. تضمینی وجود ندارد که برنامه بیمه شما داروهای یبوست را تحت پوشش خود قرار دهد. بسیاری از برنامه های بیمه، ملین های فاقد نسخه را تحت پوشش قرار نمی دهند. احتمالاً برنامه بیمه، داروهای تجویزی را پوشش می دهد، اما ممکن است لازم باشد که ابتدا داروهای فاقد نسخه را امتحان کنید.

چه زمانی برای یبوست باید به پزشک مراجعه کرد

در دسترس بودن داروهای ملین فاقد نسخه، درمان یبوست به خودی خود را راحت می کند. با این وجود، در برخی موارد، صحبت با پزشک ضروری است. اگر یبوست دارید و هر کدام از شرایط زیر رخ داده است، حتما با پزشک خود تماس بگیرید:

• بیش از سه روز است که دفع مدفوع رخ نداده است
• بیش از یک هفته است که از داروهای ملین استفاده می کنید و همچنان به یبوست دچار هستید.
• اخیرا کاهش وزن غیر قابل توضیح به اندازه 10 پوند یا بیشتر داشته اید
• درد یا گرفتگی شدید شکمی دارید، در مدفوع خون وجود دارد، یا به ضعف، سرگیجه یا خستگی دچار هستید.
• در حال بارداری یا شیردهی هستید
• همچنین قبل از دادن ملین به نوزاد یا کودک خردسال، باید با پزشک تماس بگیرید.

با پزشک خود صحبت کنید

تقریبا همه افراد در برخی از شرایط زندگی یبوست را تجربه می کنند، اما معمولا این ناراحتی خفیف است. با این وجود، اگر به یبوست دچار هستید، باید اطمینان حاصل کنید که آن را به دو دلیل درمان می کنید. نخست، وقتی دفع مدفوع دوباره به حالت عادی بازگشت، احساس بهتری خواهید داشت. دوم اینکه در موارد نادر، عوارض جدی می توانند در اثر درمان نشدن یبوست رخ دهند. این عوارض می تواند به شرح زیر باشد:

• بواسیر، که رگ های متورم در مقعد است
• شکاف مقعد، که پارگی پوست در اطراف مقعد است
• پرولاپس رکتوم، یعنی هنگامی که روده از مقعد بیرون می زند
• سفت شدگی مدفوع، یعنی وقتی مدفوع در روده گیر می کند.

اگر در مورد شرایط دفع مدفوع خود نگران هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشکان می توانند به شما در ایجاد برنامه درمانی برای تسکین یبوست کمک کرده تا به حالت عادی بازگردد.

منبع: healthline