بسیاری از افراد تصور می‌کنند که مصرف روزانه مکمل‌های روغن ماهی برای سلامت قلب مفید است، اما یافته‌های علمی جدید این باور رایج را با تردید مواجه کرده‌اند. اگرچه اسیدهای چرب امگا-3 موجود در روغن ماهی به کاهش تری‌گلیسیرید و بهبود عملکرد قلب کمک می‌کنند، اما پژوهش‌هایی مانند مطالعه منتشرشده در مجله BMJ Medicine نشان می‌دهند که این مکمل‌ها ممکن است برای افراد سالم، به‌ویژه در دوزهای بالا، خطراتی مانند فیبریلاسیون دهلیزی و سکته مغزی در پی داشته باشند. از سوی دیگر، شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد روغن ماهی می‌تواند برای بیماران قلبی مفید واقع شود. در این مقاله از سلام دنیا، به بررسی کامل یافته های متناقض پژوهش‌ها و دیدگاه متخصصان درباره فواید و مضرات مکمل روغن ماهی و امگا 3 برای سلامت قلب پرکاربرد می‌پردازیم.
رابطه پیچیده بین روغن ماهی و سلامت قلب
خطرات مرتبط با مکمل های روغن ماهی ممکن است در مورد بیمارانی که از قبل بیماری قلبی دارند صدق نکند. برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، مکمل های روغن ماهی می‌توانند التهاب را کاهش داده و عملکرد قلب را بهبود بخشند. مطالعه BMJ Medicine نشان داد که برای شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری قلبی، مکمل های روغن ماهی با کاهش خطر پیشرفت بیماری به حمله قلبی یا مرگ مرتبط بودند. سانچز شیلدز گفت: « این ممکن است به دلیل اثرات ضد انعقادی و/یا ضد التهابی روغن ماهی باشد. در مجموع، به نظر می‌رسد برای درک کامل این نتایج، تحقیقات بیشتری در این زمینه باید انجام شود.»
حتما بخوانید: خواص روغن ماهی
شواهد مربوط به ارتباط بین مکمل های روغن ماهی و خطر فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) نیز متناقض بوده است. در حالی که یک کارآزمایی در سال 2021 نشان داد که روغن ماهی هیچ تاثیری بر خطر فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) ندارد، یک متاآنالیز منتشر شده در همان سال نشان داد که مصرف یک گرم یا بیشتر اسیدهای چرب امگا 3 در روز منجر به افزایش 49 درصدی خطر فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود. یک مکمل روغن ماهی معمولی حاوی حدود 1000 میلی‌گرم روغن ماهی، 180 میلی‌گرم ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و 120 میلی‌گرم دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) است - دو نوع اصلی امگا 3. با این حال، فرمولاسیون و دوزها می‌توانند از برندی به برند دیگر بسیار متفاوت باشند.
اگرچه هیچ محدودیت ایمنی رسمی برای میزان مصرف امگا 3 وجود ندارد، اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اعلام کرده است که مکمل های غذایی که حداکثر تا 5 گرم EPA و DHA در روز فراهم می‌کنند، در صورتی که طبق دستورالعمل یا برچسب محصول مصرف شوند، بی‌خطر محسوب می‌شوند. در مطالعه‌ای که توسط انجمن قلب آمریکا انجام شد، دوز روزانه 4 گرم ترکیب EPA و DHA در درمان تری گلیسیرید بسیار بالا مؤثر است. سانچز شیلدز گفت: «روغن های ماهی تجویزی در کاهش سطح بالای تری گلیسیرید بسیار مؤثر هستند و اغلب در این گروه از بیماران استفاده می‌شوند.»
آیا مکمل‌های روغن ماهی خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهند؟
ما گزارش‌های رسانه‌ای را بررسی می‌کنیم که نشان می‌دهند مصرف این مکمل‌ها، حتی اگر شما سالم باشید، ممکن است شانس ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی اختلال ضربان قلب) یا سکته مغزی را افزایش دهد. در مورد این موضوع، تحقیقات علمی مختلطی وجود دارد. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف روغن ماهی ممکن است برای سلامت قلب مفید باشد، اما تحقیقات جدیدتر نشان می‌دهند که در برخی افراد، به‌ویژه کسانی که سالم هستند، مصرف بیش از حد روغن ماهی ممکن است باعث اختلالات ضربان قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی شود یا خطر سکته مغزی را بالا ببرد. اگر نگرانی دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، زیرا مصرف هر نوع مکمل باید متناسب با وضعیت سلامتی فرد باشد.
اگر مکمل‌های روغن ماهی مصرف می‌کنید، احتمالاً شنیده‌اید که این مکمل‌ها منبع خوبی از امگا-3 هستند و خوردن آنها به همراه یک رژیم غذایی سالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مصرف این مکمل‌ها ممکن است در افرادی که بیماری قلبی یا عروقی ندارند، خطر سکته مغزی یا فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی ضربان غیرطبیعی قلب) را افزایش دهد. چند رسانه خبری در بریتانیا درباره مطالعه‌ای گزارش داده‌اند که بیش از 400 هزار نفر از مردم بریتانیا را شامل می‌شود. این تحقیق توسط پژوهشگران دانشگاه Sun Yat-Sen در چین انجام شده و نتایج آن در نشریه BMJ Medicine منتشر شده است. در این مطالعه، داده‌های تقریبا 12 سال بررسی شده تا مشخص شود مصرف مکمل‌های روغن ماهی چه تأثیری بر پیشرفت بیماری‌های قلبی و عروقی دارد، هم در افراد سالم و هم در کسانی که قبلاً بیماری قلبی داشته‌اند.
حتما بخوانید: خواص امگا 3 چیست
محققان دریافتند که افراد سالمی که به‌طور منظم از مکمل‌های روغن ماهی استفاده می‌کردند، 13 درصد بیشتر در معرض ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (یک نوع ضربان غیرطبیعی قلب) نسبت به کسانی بودند که این مکمل‌ها را مصرف نمی‌کردند. همچنین احتمال سکته مغزی در این افراد 5 درصد بیشتر بود. اما برای کسانی که قبلاً بیماری قلبی داشتند، مصرف این مکمل‌ها باعث کاهش احتمال بروز مشکلات قلبی جدید شد. در افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی داشتند، مصرف روغن ماهی احتمال حمله قلبی را تا 15 درصد کاهش داد، نسبت به کسانی که این مکمل را مصرف نمی‌کردند. همچنین در افراد مبتلا به نارسایی قلبی، کسانی که مکمل روغن ماهی مصرف می‌کردند، 9 درصد کمتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند نسبت به افرادی که این مکمل را استفاده نمی‌کردند.
این مطالعه از نوع مشاهده‌ای بود، یعنی نمی‌تواند به طور قطعی ثابت کند که یک عامل باعث رخ دادن عامل دیگر شده است؛ بلکه فقط نشان‌دهنده وجود رابطه‌ای بین آنها است. با این حال، این موضوع توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد، زیرا درباره فواید مصرف مکمل‌های روغن ماهی یا امگا-3 به جای خوردن غذاهای حاوی این ماده، بحث‌های زیادی مطرح است و نتایج تحقیقات قبلی هم متفاوت بوده‌اند. برای مثال، در سال 2021 یک بررسی که شامل هفت مطالعه بود و در مجله «Circulation» منتشر شد، نشان داد که مصرف مکمل‌های امگا-3 ممکن است خطر ابتلا به ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی دهلیزی) را افزایش دهد.
از سوی دیگر، بررسی دیگری در سال 2020 که روی مطالعه بزرگی به نام «VITAL» انجام شد و در مجله «Circulation Research» منتشر گردید، نشان داد که در بزرگسالان سالم، مصرف مکمل امگا-3 باعث افزایش خطر آریتمی دهلیزی نمی‌شود، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف کرده بودند. یک تحلیل در سال 2020 که شامل 16 مطالعه بود و در مجله «Pharmacological Research» منتشر شد، نشان داد که مکمل‌های امگا-3 می‌توانند خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را در افرادی که مشکل قلبی دارند کاهش دهند. با این حال، دستورالعمل‌های فعلی مؤسسه ملی سلامت و مراقبت (NICE) توصیه نمی‌کنند که برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی از مکمل‌های روغن ماهی استفاده شود.
محققان چه می‌گویند؟
محققان داده‌های مربوط به 415,737 نفر را بررسی کردند؛ افرادی که سن‌شان بین 40 تا 69 سال بود و در ابتدای مطالعه، بیماری‌های قلبی و عروقی نداشتند. این افراد در مطالعه UK Biobank ثبت نام کرده بودند. در ابتدای تحقیق، 31 درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند که به طور «منظم» مکمل‌های روغن ماهی مصرف می‌کنند. این افراد بیشتر احتمال داشت زن، بالای 65 سال و سفیدپوست باشند و کمتر سیگار بکشند. محققان تأکید کردند که این مطالعه از نوع مشاهده‌ای است و نمی‌تواند رابطه علت و معلولی را اثبات کند.
اما محققان نتیجه‌گیری کرده‌اند که در حالی که مکمل‌های روغن ماهی ممکن است در افراد سالم یک عامل خطر برای ابتلا به آریتمی دهلیزی و سکته مغزی باشند، اما ممکن است برای افرادی که قبلاً آریتمی دهلیزی یا نارسایی قلبی دارند، از پیشرفت بیماری‌های قلبی جلوگیری کنند. با این حال، دلیل این تأثیر هنوز به‌طور دقیق روشن نیست. آنها پیشنهاد می‌کنند که برای درک بهتر چگونگی و چرایی تأثیر مکمل‌های روغن ماهی بر خطر این بیماری‌های قلبی، به مطالعات بیشتری نیاز است.
حتما بخوانید: تاثیر مصرف ماهی در دوران بارداری
کیفیت این پژوهش چقدر خوب بود؟
پژوهشگران اذعان کرده‌اند که اطلاعات دقیقی درباره نوع روغن ماهی و اسیدهای چرب امگا-3 موجود در مکمل‌ها و همچنین میزان مصرف آنها در دست نیست. شرکت‌کنندگان فقط در ابتدای مطالعه پرسیده شدند که آیا به‌طور «منظم» از مکمل روغن ماهی استفاده می‌کنند یا خیر. برای برخی افراد، این ممکن است به معنای مصرف روزانه بوده باشد، در حالی که برای برخی دیگر ممکن است فقط چند بار در هفته بوده باشد. همچنین مشخص نیست که چند نفر از شرکت‌کنندگان در طول مدت مطالعه، مصرف مکمل‌ها را ادامه داده‌اند. علاوه بر این، از آنجا که این مطالعه مشاهده‌ای بوده، ممکن است عوامل دیگری نیز بر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در شرکت‌کنندگان تأثیر گذاشته باشند.
برای مثال، مطالعه نشان داد افرادی که مکمل‌های روغن ماهی مصرف می‌کردند، احتمال کمتری داشت که سیگار بکشند. از آنجا که سیگار کشیدن خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد، این افراد نسبت به کسانی که سیگار می‌کشیدند، در معرض خطر کمتری برای حمله قلبی بودند. یکی از نقاط قوت این مطالعه، حجم بالای شرکت‌کنندگان آن است که داده‌های بیش از 400,000 نفر را در بر می‌گیرد. با این حال، این گروه از نظر تنوع جمعیتی محدود بود و 95 درصد شرکت‌کنندگان از قومیت سفیدپوست بودند.بنابراین، نتایج مطالعه ممکن است برای افراد با قومیت‌های دیگر متفاوت باشد.
چطور رسانه‌ها این موضوع را پوشش دادند؟
این مطالعه در بسیاری از روزنامه‌های بریتانیا مانند The Telegraph، The Sun، The Times و The Guardian منتشر شد. روزنامه‌های The Telegraph و The Sun اشتباهاً نوشتند که این تحقیق درباره تأثیرات «مکمل‌های روغن کبد ماهی کاد» بوده است، در حالی که در واقع مطالعه درباره مصرف هر نوع مکمل روغن ماهی بود و فقط به روغن کبد ماهی کاد محدود نمی‌شد. همچنین، این دو روزنامه گفته‌اند که مطالعه فقط مصرف روزانه مکمل‌ها را بررسی کرده است، اما این اطلاعات درست نیست؛ زیرا محققان نمی‌دانستند افراد هر چند وقت یکبار مکمل مصرف می‌کردند و تنها می‌دانستند که مصرف آن به‌صورت «منظم» بوده است. با این حال، اکثر رسانه‌ها به درستی اعلام کردند که این مطالعه از نوع مشاهده‌ای است و نمی‌تواند رابطه علت و معلولی را ثابت کند.
با این حال، روزنامه The Times نوشته است: «برای کسانی که قبلاً مشکلات قلبی داشته‌اند، مکمل‌های روغن ماهی باعث کند شدن پیشرفت بیماری‌های قلبی-عروقی می‌شوند.» این جمله این برداشت را ایجاد می‌کند که مطالعه ثابت کرده مکمل‌ها به طور مستقیم روند بیماری قلبی را کند می‌کنند، در حالی که مطالعه چنین نتیجه‌ای نداشته است. در نهایت، روزنامه The Guardian به درستی اشاره کرد که این مطالعه از نظر تنوع جمعیتی محدود بوده است. اما عنوان آنها با این جمله «مطالعه نشان می‌دهد که روغن ماهی ممکن است خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد» به طور واضح توضیح نمی‌دهد که این خطر فقط در افراد سالم دیده شده است و ممکن است باعث سوءتفاهم شود.
حتما بخوانید: عوارض مصرف روزانه قرص امگا 3
نظر بنیاد قلب بریتانیا (BHF)
ما می‌دانیم که مصرف غذاهای حاوی امگا-3 می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد. اما این مطالعه نشان می‌دهد که هنوز درباره فواید مصرف مکمل‌هایی مانند روغن ماهی که امگا-3 دارند، ابهامات وجود دارد. تریسی پارکر، متخصص ارشد تغذیه در بنیاد قلب بریتانیا، در واکنش به مقاله روزنامه The Guardian گفت: «این تحقیق نباید باعث نگرانی افرادی شود که به طور منظم مکمل‌های روغن ماهی مصرف می‌کنند، اما این هم به معنای توصیه برای شروع مصرف این مکمل‌ها برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی نیست.» او تأکید کرد که برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی، باید به کل رژیم غذایی توجه کرد.وی افزود: «رژیم غذایی سالم و متعادلی که شامل ماهی‌های چرب باشد، می‌تواند امگا-3 و سایر مواد مغذی لازم برای حفظ سلامت قلب را تامین کند. رژیم غذایی سنتی مدیترانه‌ای بارها ثابت کرده است که خطر حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
چگونه تصمیم بگیریم که آیا روغن ماهی برای شما مناسب است یا خیر؟
وزارت کشاورزی ایالات متحده توصیه می‌کند که اکثر بزرگسالان حداقل 8 اونس غذای دریایی در هفته مصرف کنند تا اسیدهای چرب امگا 3 دریافت کنند. لنا بیل، دارای مدرک کارشناسی ارشد، متخصص تغذیه و رژیم غذایی، و سخنگوی آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، گفت: «اگر میزان مصرف شما کم است، مکمل روغن ماهی ممکن است مفید باشد.»
مکمل‌ها به افراد خاصی کمک می‌کنند تا نیاز روزانه امگا 3 خود را برآورده کنند، از کمبودها جلوگیری کنند یا بیماری های خود را مدیریت کنند. با این حال، بیل افزود، ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، ساردین و شاه ماهی برای سلامت قلب بهتر از مصرف صرف مکمل‌ها هستند. اگرچه هیچ مدرکی مبنی بر کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی با مصرف مکمل های روغن ماهی وجود ندارد، اما افرادی که یک تا چهار بار در هفته غذاهای دریایی مصرف می‌کنند، احتمال مرگ ناشی از بیماری قلبی کمتری دارند.
اکثر متخصصان توصیه می‌کنند امگا 3 را به جای مکمل‌ها، از منابع غذایی مانند ماهی‌های چرب دریافت کنید، زیرا غذاهای کامل حاوی مواد مغذی مفید دیگری هستند. سانچز شیلدز گفت: « مطالعه‌ی BMJ می‌تواند به عنوان یادآوری باشد که داشتن یک رژیم غذایی سالم برای سلامت قلب مؤثرتر از مصرف مکمل های بدون نسخه است.
سخن آخر
در نهایت، شواهد درباره فواید مکمل‌های روغن ماهی همچنان متناقض و محل بحث است. بهترین روش برای دریافت اسیدهای چرب امگا 3، مصرف منظم ماهی‌های چرب مانند سالمون در رژیم غذایی است. همچنین، پیش از شروع هرگونه مکمل، به‌ویژه در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. اگرچه روغن ماهی می‌تواند برای برخی بیماران قلبی مفید باشد، استفاده بی‌رویه از آن در افراد سالم ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. از آنجا که نوع، دوز و وضعیت سلامت فرد در اثرگذاری یا مضرات این مکمل‌ها نقش کلیدی دارد، توصیه می‌شود پیش از مصرف همیشگی آنها با متخصص سلامت مشورت شود. حفظ یک رژیم غذایی متعادل و غنی از منابع طبیعی امگا 3 بهترین راهکار برای سلامت قلب باقی می‌ماند.
منابع: www.verywellhealth.com و www.bhf.org.uk
مطالب مرتبط:
خواص و مضرات ماهی سالمون خام و پرورشی
دیدگاه ها