عوارض مصرف زیاد قرص امگا 3 (روغن ماهی) و تداخلات دارویی آن

روغن ماهی به دلیل خواص آن برای سلامتی بسیار شناخته شده است. روغن ماهی با غنی بودن از اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامتی قلب موثر است، زیرا مشخص شده است باعث کاهش تری گلیسیرید خون، تسکین التهاب و بهبود وضعیت در علائم بیماری آرتریت روماتوئید می شود. با این حال، مصرف زیاد روغن ماهی همیشه خوب نیست و میزان زیاد آن ممکن است به جای مفید بودن حتی برای سلامتی مضر هم باشد.اگرچه بیشتر مصرف‌کنندگان روغن ماهی دچار عوارض جدی نمی‌شوند، اما مشاوره با پزشک پیش از شروع مصرف، به ویژه در صورت وجود بیماری‌های خاص، اهمیت بالایی دارد. در این مقاله از سلام دنیا، به بررسی عوارض قرص امگا 3 (روغن ماهی) و نکات مهم مرتبط با مصرف آن می‌پردازیم.

عوارض جانبی و تداخلات دارویی مصرف زیاد روغن ماهی

1. عوارض جانبی روغن ماهی: بالا رفتن قند خون

برخی تحقیقات نشان می دهد که مکمل های دارای مقادیر زیاد اسیدهای چرب امگا 3 می تواند باعث بالا رفتن سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت شود. به عنوان مثال، یک مطالعه کوچک نشان داده است که مصرف 8 گرم اسید چرب امگا 3 در هر روز، در طی یک دوره 8 هفته ای باعث افزایش 22 درصدی سطح قند خون در افراد دچار به دیابت نوع 2 می شود. این بخاطر دوزهای زیاد امگا 3 موجود در آن است که می تواند موجب تحریک تولید گلوکز شود، و این در دراز مدت باعث بالا رفتن سطح قند خون می شود.

حتما بخوانید: قویترین عرقیات پایین آورنده قند خون

با این حال، تحقیقات دیگری این نتایج را زیر سوال می برد و نشان می دهد که این حالت تنها دوزهای بسیار زیاد قند خون را تحت تاثیر قرار می دهد. در حقیقت، تحلیل های دیگر از 20 مطالعه نشان می دهد که دوزهای روزانه تا 3.9 گرم از EPA و 3.7 گرم از DHA (دو شکل اصلی از اسیدهای چرب امگا 3) هیچ تاثیری در سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ندارد.

2. عوارض جانبی روغن ماهی: خونریزی

خونریزی لثه و خون دماغ دو عارضه جانبی بارز مصرف بیش از حد روغن ماهی است. مطالعه انجام شده روی 56 نفر نشان می دهد که مکمل 640 میلی گرم روغن ماهی در روز و طی یک دوره چهار هفته ای، باعث کاهش لخته شدن خون در بزرگسالان سالم می شود. علاوه بر این، یک مطالعه کوچک دیگر نشان می دهد مصرف روغن ماهی ممکن است با احتمال بیشتر خون دماغ مرتبط باشد و گزارش شده که 72% از نوجوانانی که روزانه 1 تا 5 گرم روغن ماهی مصرف می کردند، خون دماغ را به عنوان یک عارضه جانبی آن تجربه می کنند. به همین دلیل، اغلب توصیه می شود در صورتی که عمل جراحی در پیش دارید از مصرف روغن ماهی اجتناب کنید و اگر از رقیق کننده های خون مانند وارفارین استفاده می کنید، قبل مصرف مکمل ها با پزشک مشورت کنید.

حتما بخوانید: میزان مصرف مجاز ویتامین ها در روز

3. عوارض جانبی روغن ماهی: فشار خون پایین

توانایی روغن ماهی در کاهش فشار خون به خوبی تایید شده است. یک مطالعه روی 90 نفر که دیالیز انجام می دادند نشان می دهد که 3 گرم از اسید چرب امگا 3 در روز به طور قابل توجهی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را در مقایسه با دارونما کاهش می دهد. به طور مشابه، از تجزیه و تحلیل 31 مطالعه نتیجه گرفته شد که مصرف روغن ماهی می تواند به طور موثری فشار خون را کاهش دهد، به خصوص برای افرادی که فشار خون بالا یا سطح کلسترول بالا دارند.

در حالی که این اثرات مطمئناً برای کسانی که فشار خون بالا دارند مفید است، اما می تواند برای افرادی که فشار خون پایین دارند، مشکلات جدی بوجود آورد. همچنین ممکن است روغن ماهی با داروهای کاهش فشار خون تداخل داشته باشد، بنابراین در صورتی که برای درمان فشار خون بالا تحت نظر هستید، مهم است که در مورد مصرف مکمل ها با پزشک مشورت کنید.

4. عوارض جانبی روغن ماهی: اسهال

اسهال از شایع ترین عوارض جانبی همراه با مصرف روغن ماهی است و ممکن است به ویژه در هنگام مصرف دوز زیاد آن، شدت بیشتری پیدا کند. در حقیقت، بررسی ها گزارش داده اند که اسهال در کنار سایر علائم گوارشی مانند: نفخ شکم، یکی از شایع ترین عوارض جانبی مصرف روغن ماهی است.

علاوه بر روغن ماهی، انواع دیگر مکمل های امگا 3 نیز باعث اسهال می شوند. به عنوان مثال، روغن بذر کتان یک جایگزین محبوب گیاهی برای روغن ماهی است، اما مشخص شده است که دارای خاصیت ملین بوده و ممکن است باعث افزایش حرکات روده شود. اگر بعد از مصرف اسیدهای چرب امگا 3 دچار اسهال شدید، حتماً مکمل های خود را با وعده های غذایی مصرف کنید و ببینید آیا با کاهش دوز مصرف آن علائم همچنان وجود دارد یا نه.

حتما بخوانید: درمان خانگی دل پیچه و اسهال

5. عوارض جانبی روغن ماهی: رفلاکس اسید

اگرچه روغن ماهی بخاطر تاثیرات مفید آن برای قلب شناخته شده است، بسیار افراد گزارش داده اند که بعد از مصرف مکمل های روغن ماهی احساس سوزش سر دل دارند. سایر علائم رفلاکس اسید (عبارتند از: تهوع و ناراحتی معده) عوارض شایع مصرف میزان زیاد روغن ماهی است. چندین مطالعه نشان داده است که چربی باعث سوء هاضمه می شود. مصرف یک دوز متوسط و مصرف مکمل های غذایی اغلب می تواند به طور موثری رفلاکس اسید را کاهش داده و علائم را بهبود بخشد. علاوه بر این، تقسیم دوز به چندین قسمت کوچکتر برای مصرف در طول روز ممکن است به از بین بردن سوء هاضمه کمک کند.

6. عوارض جانبی روغن ماهی: سکته مغزی

سکته مغزی وضعیتی است که با خونریزی در مغز مشخص می شود و معمولاً بخاطر پارگی رگ های خونی ضعیف ایجاد می شود. برخی از مطالعات روی حیوانات نشان داده است که مصرف زیاد اسیدهای چرب امگا 3 می تواند امکان لخته شدن خون را کاهش داده و خطر سکته مغزی را افزایش بدهد. این یافته ها همچنین با تحقیقات دیگری که نشان می دهد روغن ماهی می تواند مانع از تشکیل لخته خون شود نیز همخوانی دارد.

با این حال، مطالعات دیگر نتایج متفاوتی را نشان داده اند و گزارش می دهد که هیچ ارتباطی بین میزان مصرف ماهی و روغن ماهی و خطر سکته مغزی وجود ندارد. مطالعات بیشتری باید روی انسان انجام بگیرد تا مشخص شود که چگونه اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است بر خطر سکته مغزی تاثیر بگذارند.

حتما بخوانید: فواید قرص امگا 3 (روغن ماهی) چیست

7. عوارض جانبی روغن ماهی: سمیت ویتامین A

انواع خاصی از مکمل های اسید چرب امگا 3 دارای ویتامین A بالایی هستند، که اگر در مقادیر بالا مصرف شود می تواند سمی باشد. برای مثال، فقط یک قاشق غذا خوری (14 گرم) از روغن کبد ماهی می تواند حداکثر 270 درصد از ویتامین A روزانه مورد نیاز شما برای یک وعده را تامین کند. سمیت ویتامین A می تواند عوارض جانبی مانند: سرگیجه، حالت تهوع، درد مفاصل و سوزش پوست را موجب شود. در طولانی مدت، ممکن است در موارد شدید منجر به آسیب کبدی و حتی نارسایی کبد شود. به همین دلیل بهتر است به میزان ویتامین A موجود در مکمل امگا 3 توجه داشته باشید و میزان آن را در حد متعادل نگه دارید.

8. عوارض جانبی روغن ماهی: بی خوابی

برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف دوزهای متوسط روغن ماهی، می تواند بر بهبود کیفیت خواب تاثیر بگذارد. برای مثال، یک مطالعه روی 395 کودک نشان داد که مصرف 600 میلی گرم اسیدهای چرب امگا 3 به مدت 16 هفته می تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند. اما در بعضی موارد، مصرف بیش از حد روغن ماهی ممکن است باعث ایجاد اختلال خواب و بی خوابی شود. در یک مطالعه موردی، گزارش شده است که مصرف دوز بالای روغن ماهی نشانه های بی خوابی و اضطراب را برای بیمار با سابقه افسردگی بدتر می کند. با این حال، تحقیقات کنونی محدود به مطالعات موردی و گزارش های اعلام شده است. تحقیقات بیشتر لازم است تا مشخص شود که دوزهای بیشتر چقدر در کیفیت خواب جمعیت کلی تاثیر می گذارند.

9. عوارض جانبی روغن ماهی: طعم یا بوی بد

ماهی و روغن ماهی بوی مشخصی دارند. برخی افراد گزارش می‌دهند که روغن ماهی طعم بدی دارد یا طعم ناخوشایندی در دهانشان ایجاد می‌کند. برخی دیگر می‌گویند که باعث بوی بد دهان می‌شود که معمولاً خفیف است و ممکن است با دوز کمتر برطرف شود. تحقیقات بیشتری برای درک ارتباط احتمالی بین روغن ماهی و بوی بد دهان لازم است. اگر افراد از طعم یا بوی مکمل‌های روغن ماهی خوششان نمی‌آید یا احساس می‌کنند که بوی ماندگاری دارد اما مایل به ادامه مصرف آن هستند، می‌توانند با پزشک در مورد راه‌های پنهان کردن یا کاهش بو یا طعم صحبت کنند.

10. عوارض جانبی روغن ماهی: علائم گوارشی

مانند بسیاری از مکمل‌ها و داروهای دیگر، برخی افراد پس از مصرف روغن ماهی دچار مشکلات گوارشی می‌شوند، از جمله:

• حالت تهوع و استفراغ
• آروغ زدن و نفخ
• سوزش سر دل
• اسهال
• یبوست
• درد شکم

گاهی اوقات، کاهش دوز یا مصرف روغن ماهی همراه با غذا ممکن است این عوارض جانبی را تسکین دهد. برخی افراد ممکن است نیاز به قطع مصرف مکمل‌های روغن ماهی داشته باشند. یک مطالعه قدیمی‌تر در سال 2013، بر روی یک ورزشکار آماتور 60 ساله بدون هیچ گونه مشکل گوارشی قبلی که روزانه 20 گرم اسیدهای چرب امگا 3 مصرف می‌کرد، تمرکز دارد. پس از افزودن آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتیزون به رژیم غذایی، آنها دچار خونریزی معده شدند. با این حال، نویسندگان این مطالعه اظهار داشتند که برای اثبات علت، کار بیشتری لازم است. تحقیقات دیگر نیز خلاف این را نشان می‌دهند. به عنوان مثال، یک بررسی در سال 2024 از 11 آزمایش، هیچ افزایش خطر خونریزی دستگاه گوارش یا خونریزی کشنده را در هیچ یک از مطالعات مورد بررسی نشان نداد. تحقیقات حیوانی همچنین نشان می‌دهد که مکمل روغن ماهی ممکن است به خنثی کردن اسیدیته معده کمک کند، که زخم معده ناشی از اتانول را در موش‌ها بهبود می‌بخشد. با این حال، تحقیقات بیشتری لازم است.

حتما بخوانید:

11. عوارض جانبی روغن ماهی: واکنش‌های آلرژیک

افراد می‌توانند به هر غذا یا مکملی، از جمله روغن ماهی، حساسیت نشان دهند. کسی که به ماهی یا صدف حساسیت دارد، ممکن است در معرض خطر واکنش آلرژیک به روغن ماهی باشد. آنها باید قبل از مصرف مکمل‌های روغن ماهی با پزشک خود مشورت کنند. علائم واکنش آلرژیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سوزن سوزن شدن یا خارش در دهان
• کهیر
• تورم دهان، لب‌ها یا گلو
• علائم گوارشی، مانند
• درد معده
• اسهال
• استفراغ

هر کسی که پس از مصرف روغن ماهی علائم شدید، از جمله مشکل در تنفس، داشته باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

12. عوارض جانبی روغن ماهی: سرطان پروستات

شواهد متفاوتی در مورد روغن ماهی و سرطان پروستات وجود دارد. یک مطالعه‌ قدیمی‌تر در سال 2015، ارتباط مثبتی بین افزایش خطر سرطان پروستات و سطح بالای امگا 3 در خون نشان داد. با این حال، محققان هشدار می‌دهند که تحقیقات بیشتری برای درک اینکه آیا رابطه علت و معلولی وجود دارد یا خیر، لازم است. یک مطالعه دیگر در سال 2021 که شامل 5601 مرد بین 40 تا 80 سال بود، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه مصرف روغن ماهی یا مکمل‌ها به طور قابل توجهی بر خطر سرطان پروستات تأثیر می‌گذارد، پیدا نکرد. تحقیقات بیشتری برای درک اینکه آیا ارتباطی بین روغن ماهی و خطر سرطان پروستات وجود دارد یا خیر، لازم است. هر کسی که در مورد خطر سرطان پروستات خود نگران است، می‌تواند آن را با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی در میان بگذارد.

حتما بخوانید: علائم سرطان پروستات چیست

دوز مصرفی روزانه روغن ماهی

دستورالعمل‌ های غذایی وزارت کشاورزی ایالات متحده برای آمریکایی‌ ها 2020 تا 2025 توصیه می‌کند که حداقل 8 اونس غذای دریایی در هفته مصرف شود. در این دستورالعمل‌ ها هیچ توصیه خاصی در مورد میزان مصرف اسیدهای چرب امگا 3 وجود ندارد. این مقدار ممکن است به عوامل مختلفی مانند سن و وضعیت سلامتی آنها بستگی داشته باشد. موسسات ملی بهداشت پیشنهاد می‌کند که میزان مصرف روزانه کافی اسیدهای چرب امگا 3 برای اکثر بزرگسالان بین 1.1 گرم تا 1.6 گرم است.

بسیاری از مطالعات در مورد روغن ماهی از دوزهای کوچک چند گرم در روز استفاده می‌کنند. دوزهای بزرگتر، مانند 20 گرم در روز، ممکن است عوارض جانبی بیشتری ایجاد کنند. افراد می‌توانند با مقدار کمی در روز شروع کنند و قبل از افزایش دوز با پزشک مشورت کنند.  اگر کسی متوجه بوی نامطبوع یا سایر عوارض جانبی جزئی شود، ممکن است بخواهد دوز را کاهش دهد تا ببیند آیا این کار کمکی می‌کند یا خیر. هر کسی که عوارض جدی مانند واکنش آلرژیک، بثورات پوستی، استفراغ یا مشکلات تنفسی ایجاد کند، باید مصرف روغن ماهی را متوقف کرده و به دنبال کمک اورژانسی باشد.

مصرف چه مقدار روغن ماهی زیاد محسوب می شود؟

اگرچه توصیه ها می تواند بسیار متفاوت باشد، اغلب سازمان های بهداشتی 250 تا 500 میلی گرم EPA و  DHA ترکیبی که دو شکل اساسی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند را در روز توصیه می کنند. با این حال، مقادیر بالاتر اغلب برای افرادی که دارای بیماری های خاص مانند بیماری قلبی یا سطح تری گلیسیرید بالا هستند توصیه می شود.

برای ارجاع، یک قرص 1000 میلی گرم روغن ماهی حاوی 250 میلی گرم ترکیب EPA و DHA است، در حالی که یک قاشق چای خوری (5 میلی لیتر) از بسته های روغن ماهی مایع، حاوی حدود 1300 میلی گرم است. براساس اعلام اتحادیه اروپا در مورد ایمنی مواد غذایی، مکمل های اسید چرب امگا 3 را می توان در دوزهای 5000 میلی گرم در روز، با اطمینان مصرف کرد. به عنوان یک قاعده کلی، اگر علائم منفی را تجربه کردید، مصرف خود را کم کنید و یا نیاز بدن به اسید چرب امگا 3 را از طریق مواد غذایی تامین کنید.

نتیجه

امگا 3 بخشی اساسی از رژیم غذایی است و مکمل هایی مانند روغن ماهی که حاوی آن است، دارای مزایای برای سلامتی است. با این حال، مصرف بیش از حد روغن ماهی می تواند به سلامت شما آسیب بزند و باعث بروز عوارض جانبی مانند قند خون بالا و افزایش خطر خونریزی شود. تا 5000 میلی گرم اسید چرب امگا 3 در روز بی خطر محسوب می شود. دوزهای توصیه شده را جدی بگیرید و سعی کنید اسیدهای چرب امگا 3 را از منابع غذایی دریافت کنید تا بیشترین سود غذایی را ببرید.

منبع: healthline

مطالب مرتبط:

تاثیرات منفی و مشکلات مصرف مکمل های افزایش وزن

خواص و مضرات ماهی سالمون خام و پرورشی

فواید و عوارض مولتی ویتامین و مکمل A-Z