به عنوان یک مادر جدید، داشتن یک کودک دیگر آخرین چیزی است به ذهن شما می رسد. اما شما می توانید در مدت زمان کمی مجددا باردار شده، حتی اگر در حال شیردهی باشید. بعد از تولد کودک، چه زمانی باید شروع به پیشگیری از بارداری کرد؟ در 21 روز اول پس از تولد فرزندتان، نیازی به روش های پیشگیری از بارداری ندارید. پس از آن، ممکن است مجددا باردار شوید. رابطه جنسی ممکن است در حال حاضر در صدر فهرست شما نباشد، اما همه چیز می تواند سریعا تغییر کند. حدود نیمی از خانم ها ظرف شش هفته از تولد فرزندشان، رابطه جنسی را تجربه می کنند. شروع به جلوگیری از بارداری به این معنا است که هر اتفاقی بیافتد، شما از آن پیشگیری کرده اید. اگر از روش جلوگیری از بارداری استفاده کنید، چه روشی به کار ببرید، و چه زمانی تمام این انتخاب های شخصی را شروع کنید. اما بر اساس شرایط شما، انواع خاصی از روش های پیشگیری از بارداری ممکن است بهتر از سایر روش ها باشد.
آیا شیردهی به کودک به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری محسوب می شود؟
شیردهی ممکن است یکی از قدیمی ترین اشکال پیشگیری از بارداری باشد و زنان برای هزاران سال از این روش استفاده می کنند. می تواند بسیار موثر باشد، اما این گزینه تنها در شرایط مناسب، موثر است. دلیل اینکه شیردهی موثر واقع می شود، این است که هورمون های بدن را تغییر می دهد. این هورمون ها از آزاد شدن تخمک (تخمک گذاری) جلوگیری می کنند. استفاده از شیردهی به عنوان روشی برای پیشگیری از بارداری، « روش آمنوره شیردهی» (LAM) شناخته می شود. روش آمنوره شیردهی تنها در صورتی موثر است که:
- کودک کمتر از 6 ماه سن داشته باشد
- دوره قاعدگی تان مجددا شروع نشده باشد
- شما منحصرا در صورت تقاضا کودک، روز و شب به او شیر می دهید. این بدان معنا است که شما به کودکتان در طول روز هر 4 ساعت و حتی در هر 6 ساعت در طول شب شیر می دهید، هیچ گونه غذای جامدی به کودک نداده و سایر نوشیدنی ها نیز گاه به گاه به کودک داده می شوند.
- شیر خود را نمی دوشید و یا فقط گاه به گاه این کار را انجام می دهید.
- کودک شما از پستانک استفاده نکرده و یا به ندرت استفاده می کند.
همانطور که کودک شما بزرگ تر می شود و نیاز به شیر کمتری دارد، نمی توانید به روش LAM برای پیشگیری از بارداری اکتفا کنید. قطع نیاز کودک به شبانه شیر خوردن، شیردهی کمتر، شیر دوشیدن، و یا دادن شیشه شیر یا پستونک به کودک می تواند باعث کم شدن توانایی بدن در پیشگیری از بارداری شود. با تغییر الگوهای شیردهی، یا اگر در مورد LAM احساس عدم اطمینان دارید، ممکن است بخواهید از روش های دیگر پیشگیری از بارداری استفاده کنید. بهترین کاری که می توانید انجام دهید، این است که با ماما، پرستار خانگی و یا پزشک عمومی خود صحبت کنید.
در حین شیردهی از چه روش های پیشگیری از بارداری می توان استفاده کرد؟
در حین شیردهی، می توانید از روش های پیشگیری از بارداری زیر استفاده کنید:
- کاندوم های زنانه و مردانه
- دیافراگم یا کلاهک
- مینی پیل
- ایمپلنت پیشگیری از بارداری
- سیستم داخل رحمی (IUS) یا دستگاه داخل رحمی (IUD)
شش هفته پس از زایمان، می توانید از قرص های ترکیبی، پچ ضد بارداری یا حلقه واژنی استفاده کنید. به خواندن این متن ادامه دهید تا در مورد مزایا و معایب هر روش اطلاعاتی کسب کنید.
مزایا و معایب هر کدام از روش های پیش گیری از بارداری در زمان شیردهی
1. کاندوم
ممکن است کاندوم برای شما راحت ترین روش باشد، زیرا می توانید هر زمان که به آن نیاز دارید، از آن استفاده کنید. مانند کاندوم های سنتی، می توانید کاندوم های زنانه نیز خریداری کنید که در واژن و اطراف لبه بزرگ (دو غشاء پوستی بیرون فرج زنانه) قرار می گیرد. با این وجود، ممکن است به اندازه کاندوم های مردانه راحت نباشد و کمتر از آن موثر است. در صورتی که به طور صحیح استفاده شوند، کاندوم های مردانه به میزان 98 درصد و کاندوم های زنانه به میزان 95 درصد موثر خواهند بود. در استفاده معمولی ممکن است اشتباه و یا مشکلاتی وجود داشته باشد؛ کاندوم های مردانه در حدود 82 درصد و کاندوم های زنانه در حدود 79 درصد موثر خواهند بود.
بسیاری از کاندوم ها روغن کاری می شوند، اما ممکن است متوجه شوید که استفاده از روان کننده بیشتر، رابطه جنسی را راحت تر می کند. تنها اطمینان حاصل کنید تا از روان کننده های قابل حل در آب استفاده می کنید، زیرا روان کننده های مبتنی بر روغن مانند کرم های بدن یا وازلین می توانند به کاندوم آسیب رسانده و باعث سوراخ شدن آن شوند.
2. دیافراگم یا کلاهک
دیافراگم یا کلاهک، نرم و به شکل دایره ای بوده و ساخته شده از لاستیک یا سلیکون است که بر روی دهانه رحم قرار می گیرد. هر بار که می خواهید رابطه جنسی داشته باشید، از آن استفاده می کنید. پزشک یا پرستارتان می تواند شش ماه پس از زایمان، دیافراگم یا کلاهک را برای شما اعمال کند. حتی اگر از قبل از دیافراگم یا کلاهک استفاده می کردید نیز این مساله صادق است: از وقتی کودک تان متولد شده، بدنتان تغییر کرده است، بنابراین باید از کلاهکی استفاده کنید که متناسب شما است. در مدت شش ماه، دهانه رحم شما به شکل جدید و بعد از بارداری تان تبدیل شده است. اگر یک دیافراگم یا کلاهک به طور مناسب با ژل یا کرم اسپرم کش استفاده شود، بین 92 تا 96 درصد موثر است. در استفاده معمولی، این روش پیشگیری از بارداری بین 71 تا 88 درصد موثر است. از روان کننده های مبتنی بر روغن همراه با دیافراگم یا کلاهک استفاده نکنید، زیرا می تواند خراب شود.
3. مینی پیل
در دوران شیردهی، می توانید از مینی پیل که قرص پروژستوژن (POP) نامیده می شود نیز استفاده کنید که بر مقدار شیر شما تاثیر نمی گذارد. مقدار کمی از هورمون پروژستوژن به شیر مادر منتقل می شود، اما تاثیری بر روی کودک ندارد. می توانید مصرف آن را هر زمانی بعد از زایمان شروع کنید. در صورت مصرف مناسب، قرص مینی پیل بیش از 99 درصد موثر است. باید آن را هر روز در یک زمان مشابه مصرف کنید، که اگر مشغول مراقبت از نوزاد هستید، می تواند دشوار باشد. در استفاده معمولی، به میزان 91 درصد موثر است.
4. آمپول های ضد بارداری
این آمپول ها برای 8 تا 13 هفته موثر هستند. آنها حاوی هورمون پروژستوژن هستند. آمپول های ضد بارداری در بهترین حالت بین 94 تا 99 درصد موثر هستند. اگر در حال شیردهی هستید، می توانید از آمپول استفاده کنید. مقدار کمی از پروژستوژن به کودک می رسد، اما مشخص شده که به کودک هیچ گونه آسیبی نمی رساند. می توانید تزریق را در هر زمانی بعد از زایمان انجام دهید. با این وجود، اگر در حال شیردهی هستید، به شما توصیه می شود برای 6 هفته صبر کنید. این بدان علت است که اگر این کار را سریعا بعد از زایمان انجام دهید، با احتمال بیشتری خونریزی شدید و نامنظم خواهید داشت. اگر می خواهید یک سال پس از قطع استفاده از روش های پیشگیری از بارداری، حامله شوید، یا اگر عوارض جانبی شما را آزار می دهد، مهم است بدانید که گاهی اوقات تا یک سال طول می کشد که باروری شما پس از قطع تزریق به حالت عادی خود بازگردد.
4. ایمپلنت های بارداری
ایمپلنت یک لوله کوچک، نازک و انعطاف پذیر است که حاوی هورمون پروژستوژن است. هنگامی که در داخل بدن است، نیازی نیست به آن فکر کنید. یک ایمپلنت تا سه سال دوام می آورد و بیش از 99 درصد موثر است. می توانید هر زمانی بعد از زایمان، از جمله در حین شیر دادن، از ایمپلنت استفاده کنید. یک پرستار یا متخصص آموزش دیده، ایمپلنت را وارد بازوی شما می کند. پزشک یا پرستار هر زمانی می تواند ایمپلنت را از بازوی شما خارج کند، و قدرت باروری شما سریعا به حالت عادی خود باز می گردد.
5. پیشگیری از بارداری داخل رحمی
دو نوع روش پیشگیری از بارداری داخل رحمی وجود دارد (IUC):
- سیستم داخل رحمی (IUS): یک تکه پلاستیک T شکل است که در درون رحم شما قرار می گیرد. این دستگاه، دوزی از هورمون پروژستوژن را آزاد می کند.
- دستگاه داخل رحمی (IUD): یک قطعه کوچک از پلاستیک و مس است، که این قطعه نیز در داخل رحم قرار می گیرد و ماده هورمونی ندارد.
هر دو نوع IUC به میزان 99 درصد موثر هستند. IUS به میزان 3 تا 5 سال موثر خواهد بود، در حالی که روش IUD برای 5 تا 10 سال موثر است. هر دو آنها را می توان هر زمانی از بدن خارج کرد، و قدرت باروری شما فورا به حالت عادی باز می گردد. اگر تولد نوزادتان بدون مشکل بوده، ممکن است بتوانید IUC را دقیقا بعد از تولد نوزاد یا تا 48 ساعت بعد اعمال کنید، اگرچه این کار به ندرت انجام می شود. اگر در این مدت زمانی از آن استفاده نکردید، معمولا نیاز است تا 28 روز بعد از زایمان صبر کنید. در مقایسه با زنانی که به فرزندان خود شیر نمی دهند، احتمال بیشتری وجود دارد که IUC از بدن خارج شده و باعث بروز مشکلاتی شود، اگرچه این خطر هنوز هم کم است.
آیا می توان در هنگام شیردهی از قرص ترکیبی استفاده کرد؟
احتمالاً به شما توصیه می شود برای شش هفته اول پس از زایمان از داروهای ضد بارداری با هورمون های ترکیبی (CHC) استفاده نکنید. این بدان علت است که اگر CHC خیلی سریع بعد از زایمان استفاده شود، می تواند احتمال لخته شدن خون را افزایش دهد. روش های پیشگیری از بارداری که از هورمون های ترکیبی (استروژن و پروژستوژن) استفاده می کنند، به شرح زیر است:
- قرص های ترکیبی
- پچ، مانند مرهمی که به پوست خود می چسبانید.
- حلقه واژنی، یک حلقه انعطاف پذیر که در داخل واژن قرار می گیرد.
من ممکن است روش پیشگیری از بارداری را فراموش کنم. گزینه های انتخابی چیست؟
اگر نمی خواهید هر روز قرص مصرف کنید، یا قبل از رابطه جنسی به فکر پیشگیری از بارداری باشید، ممکن است یکی از روش های طولانی مدت پیشگیری از بارداری را ترجیح دهید:
- آمپول ضد بارداری: بین 8 تا 13 هفته موثر است.
- ایمپلنت بارداری: تا سه سال موثر است.
- پیشگیری از بارداری داخل رحمی (IUC): که 3 تا 10 سال موثر است.
اگر کاملا مطمئن هستید که فرزند دیگری نمی خواهید، شما یا شریک زندگی تان می توانید عقیم سازی را امتحان کنید. اما گزینه های طولانی مدت پیشگیری از بارداری، موارد بسیار موثری هستند که ارزش توجه کردن دارند. مزیت آنها این است که اگر در آینده نظر شما تغییر کرد، می توانید استفاده از آنها را متوقف کنید.
آیا در هنگام شیردهی می توان از برنامه ریزی طبیعی خانواده استفاده کرد؟
برنامه ریزی طبیعی خانواده به عنوان روش آگاهی از باروری (FAM) نیز شناخته می شود. این روش، به درک شما از دوره های قاعدگی و تعیین روزهای باروری خود با استفاده از کنترل دمای بدن، مخاط دهانه رحم و تغییرات در دهانه رحم بستگی دارد. در این صورت می توانید از داشتن رابطه جنسی اجتناب کنید یا در طول این مدت از یک روش پیشگیری مانند کاندوم یا دیافراگم استفاده کنید. پس از بچه دار شدن، مدتی طول می کشد تا بدن و هورمون ها آرام شوند، به خصوص اگر در حال شیردهی هستید. این کار می تواند تشخیص علائم باروری مورد نیاز برای روش های آگاهی از باروری را دشوار کند.
اگر می خواهید از روش FAM استفاده کنید، قبل از شروع به کمی آموزش نیاز دارید. پزشک عمومی یا پزشک خانواده شما احتمالا قادر به آموزش شما نیست، پس ممکن است نیاز به پیدا کردن معلم و پرداخت هزینه جهت آموزش داشته باشید. برای برخی از اشخاص، این یک روش قابل اعتماد است، اما استفاده از این روش برای دیگران دشوار است. بنابراین، موثر بودن این روش از 76 تا 99 درصد متغیر است.
آیا می توان از قرص های صبح روز بعد برای پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی استفاده کرد؟
برای 21 روز اول پس از زایمان، شما نمی توانید باردار شوید. بنابراین اگر در این مدت رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید نیازی به پیشگیری از بارداری نخواهید داشت. دو نوع قرص صبح روز بعد وجود دارد (که قرص های پیشگیری از بارداری اضطراری نامیده می شوند). یکی از این قرص ها زودتر از دیگری باید مصرف شود، و قوانین مصرف آنها در دوره شیردهی متفاوت است.
یکی از این قرص ها حاوی لوونورژسترل است. نام های تجاری مختلفی از این دارو وجود دارد. اگر این قرص را تا مدت 72 ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنید، اثر خواهد کرد. با این وجود، اگر تا 24 ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنید، موثرتر خواهد بود. مقدار بسیار کمی از آن به شیر مادر منتقل می شود، اما تصور نمی شود که آسیبی به کودک برساند. اگر می خواهید مقداری از این قرص را که به شیر مادر منتقل می شود به حداقل برسانید، با پزشک عمومی یا پزشک خانگی خود صحبت کنید.
نوع دیگر این قرص ها، حاوی اولیپریستال استات (UPA) است و تحت نام تجاری ellaOne به فروش می رسد. پس از برقراری رابطه جنسی محافظت نشده، تا حدود 120 ساعت (5 روز) اثر می کند. با این وجود، یک هفته پس از مصرف ellaOne، نباید به کودک خود شیر بدهید. در عوض، شیر خود را دوشیده و دور بریزید. این کار به شما کمک می کند تا میزان ذخیره شیرتان حفظ شده و مانع از درد و تورم سینه ها می شود. اگر شیر دوشیده شده به اندازه کافی در فریزر موجود ندارید، در طول این مدت ممکن است به شیر خشک برای تغذیه کودک نیاز داشته باشید.
اگر بیش از یک ماه از زایمان شما گذشته است، گزینه دیگر استفاده از دستگاه داخل رحمی مسی (IUD) است. این روش تا پنج روز بعد از رابطه جنسی محافظت نشده موثر خواهد بود. در مقایسه با زنانی که به فرزند خود شیر نمی دهند، احتمال بیشتری وجود دارد که این دستگاه از رحم خارج شده و باعث بروز مشکل شود، اگرچه این خطر هنوز هم کم است. در صورت تمایل برای ادامه پیشگیری از بارداری، می توانید دستگاه IUD را در داخل رحم خود نگه دارید.
در مورد روش های پشیگیری از بارداری، از چه جاهای دیگری می توان مشاوره دریافت کرد؟
ماما، باید بلافاصله بعد از زایمان و حتی قبل از زایمان در مورد برنامه های پیشگیری از بارداری با شما صحبت کند. نیازی نیست تا زمان چک کردن بعد از زایمان خود صبر کنید. پزشک خانگی، پزشک عمومی یا پزشک خانواده تان در کلینیک می تواند در هر زمانی به شما کمک کند. داروساز شما نیز می تواند در مورد برخی از روش های پیشگیری از بارداری مانند قرص های صبح روز بعد به شما کمک کند.
منبع: babycentre