زانوها مفاصلی هستند که کار سختی را به عهده دارند و باید وزن زیادی را حمل کنند. ناتوانی در خم یا صاف کردن پاها مسئله بسیار نگران کننده ای است. ممکن است موقعیتی را که یک زانو یا هر دو زانو قفل کرده اند را تجربه کرده باشید. این شرایط به عنوان "زانوی قفل شده" شناخته می شود.
چه چیزی باعث قفل شدن زانو می شود؟
دو نوع از قفل شدن زانو وجود دارد: قفل شدن حقیقی و قفل شدن کاذب.
الف: قفل شدن حقیقی زانو
قفل شدن حقیقی زانو زمانی اتفاق می افتد که چیزی در مفصل زانوی گیر می کند که باعث می شود نتوانید زانو را تکان بدهید. مفصل زانو طوری طراحی شده است که خم و راست بشود و قادر به چرخش باشد. زمانی که چیزی مانع از انجام این حرکت می شود، ممکن است زانو قفل کند و حرکتی نداشته باشد. برخی اوقات این حالت بسیار دردناک است.
علل قفل شدن حقیقی زانو
قفل شدن حقیقی زانو می تواند به این علل اتفاق بیفتد:
1. پارگی مینیسک
مینیسک نوعی غضروف در زانو است که شبیه دسته سطل یا حرف C است. این غضروف به عنوان یک ضربه گیر بین درشت نی و استخوان ران قرار می گیرد. پارگی مینیسک یکی از متداولترین انواع صدمات زانو است.
این پارگی زمانی اتفاق می افتد که شما طی فعالیتی با شدت زانو را بچرخانید، بخصوص زمانی که همه وزنتان بر روی آن است. زمانی که بخشی از غضروف پاره بشود باعث قفل شدن زانو می شود و در حرکت درست آن اختلال ایجاد می شود. علاوه بر قفل شدن زانو، علائم زیر نیز ممکن است مشاهده بشوند:
- احساس صدایی مانند ترکیدن
- ورم
- سفتی
- درد، به ویژه زمانی که سعی در خم کردن یا چرخاندن زانو دارید
- مشکل داشتن در هنگام صاف کردن کامل زانو
2. جسم آزاد
این حالت زمانی اتفاق می افتد که یک تکه از استخوان زانو بشکند که ممکن است به علل باشد:
- سقوط
- بیماری مفصلی دژنراتیو
- شکستگی تراشه ای
- پارگی غضروف
- وجود جسم خارجی از جراحی گذشته
- کاهش ذخیره خون یا دیگر آسیب ها
قطعه استخوان در اطراف زانو حرکت می کند. اگر این جسم آزاد بین دو مفصل گیر کند باعث متوقف کردن حرکت طبیعی زانو می شود و زانو قفل می کند. دیگر نشانه های وجود این جسم آزاد عبارتند از:
- درد و تورمی که می آید و می رود
- احساس جسم آزاد درون زانو به عنوان یک برآمدگی کوچک در هنگام لمس زانو، و ممکن است قادر به جابجا کردن آن با انگشت باشید.
- سختی مزمن
ب: قفل شدن کاذب
اگر دچار قفل شدن کاذب زانو باشد، احساس می کنید که نمی توانید زانویتان را حرکت دهید زیرا درد زیادی را حس می کنید. با این حال چیزی در زانو وجود ندارد که مانع از حرکت پای شما بشود.
در این قفل کردن کاذب، مسئله ای در بدن باعث گرفتگی عضله های نزدیک زانو می شود و در نتیجه آن احساس درد خواهید کرد. علائم اصلی قفل شدن کاذب زانو درد است که با عدم توانایی در حرکت زانو همراه است. دیگر نشانه های آن عبارتند از:
- احساس گرفتگی
- احساس قفل شدن کوتاه مدت
- احساس لق و آزاد بودن زانو
علل قفل شدن کاذب
برخی از علل قفل شدن کاذب زانو عبارتند از:
1. آسیب دیدگی زانو
این مشکل می تواند به خاطر:
- شکستگی
- در رفتگی بخصوص در زانو
- آماس کیسه های مفصلی
- پارگی تاندون
- التهاب و تورم
- این اغلب بخاطر آسیب زانو یا بیماری دژنراتیو اتفاق می افتد. علائم متفاوت است.
2. سندرم پلیکا زانو
این بیماری به علت تحریک حاصل از یک چین خوردگی در بافت مفصل زانو بوجود می آید. سایر علائم آن عبارتند از:
- درد
- ورم
- دردی که هنگام بالا رفتن از پله ها، خم کردن یا چمباتمه زدن بدتر می شود به خصوص هنگامی که بخواهید از حالت نشسته به حالت ایستاده دربیایید.
- مشکل در نشستن برای مدت زمان طولانی
- صدا دادن زانو در هنگام خم شدن یا باز کردن زانو
- احساس بی ثباتی زانو در پله ها یا دامنه ها
- قفل شدن زانو
3. حرکت نامناسب کشکک
این وضعیت باعث می شود که کشکک زانو به شکل نامناسبی حرکت کند. علائم آن عبارتند از:
- درد در قسمت جلویی زانو که در هنگام حرکت های صعودی و نزولی و همچنین دویدن اتفاق می افتد.
- درد که بعد از نشستن های طولانی مدت اتفاق می افتد.
- بی ثباتی زانو
- قفل شدن زانو
قفل شدن زانو چطور درمان می شود؟
درمان قفل شدن زانو بستگی به علت و شدت آن دارد.
1. برای درمان پارگی مینیسک
پارگی مینیسک متداولترین علت قفل شدن واقعی زانو است. برای درمان پارگی مینیسک، پزشک احتمالاً توصیه می کند استراحت کنید و روی پا کیسه یخ بگذارید و همچنین داروهای ضد التهابی تجویز می کند. ممکن است فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو نیز پیشنهاد شود تا به تثبیت مفصل زانو و کاهش درد و قفل شدن آن کمک کند.
اگر با وجود دنبال کردن درمان ها، نشانه ها ادامه داشت و به خصوص قفل شدن زانو باز هم اتفاق افتاد، احتمالاً پزشک توصیه به انجام عمل جراحی خواهد کرد. در کودکان و نوجوانان، پارگی مینیسک می تواند ترمیم شود. با این حال، در افراد مسن تر و در پارگی های جدی، عمل جراحی ترمیمی مینیسک ممکن است لازم باشد. در برخی مواد، جراح سعی می کند که مینیسک را درست کند تا مانع از گیر افتادن آن بین مفصل زانو شود. بعد از جراحی، نیاز به استراحت طولانی مدت برای بهبود وضعیت زانو خواهید داشت. بعد از آن، باید تمرینات درمانی برای تقویت قدرت و ثبات زانوی خود انجام دهید.
2. برای درمان جسم آزاد
درمان جسم آزاد موجود در زانو نسبتاً ساده است: برای برداشتن آن از زانو نیاز به عمل جراحی است. در برخی موارد، در صورتی که جسم آزاد باعث آسیب به کشکک شده باشد جراحی اضافی برای ترمیم آن مورد نیاز است. پس از عمل جراحی نیاز به یک دوره استراحت دارید تا بافت های زانو فرصت بهبود داشته باشند.
برای درمان سندرم پلیکا، حرکت نامناسب کشکک زانو و دیگر علل قفل کردن زانو، اغلب بهترین درمان با فیزیوتراپی است. پزشک ممکن است پس از معاینه زانو، توصیه به چنین درمانی کند. استراحت، یخ، داروهای ضد التهاب نیز می توانند به کاهش علائم قفل شدن کاذب زانو کمک کنند.
چه چیزی در انتظار زانویی است که قفل می شود؟
چندین علت برای قفل شدن زانو وجود دارد و هر یک درمان مختص خود را دارد. درمان های قفل شدن واقعی زانو و درمان های قفل شدن کاذب زانو مشابه هم هستند، و شامل فیزیوتراپی، استراحت، قرار دادن یخ و داروهای ضد التهابی است. با این حال، برخی از علل قفل شدن زانو ممکن است به درمان های جدی تر مثل عمل جراحی نیاز داشته باشد. دوره های بهبودی پس از عمل نیز طولانی تر هستند، به این معنی که ممکن زمان زیادی طول بکشد تا پا مثل قبل بشود. عضله سازی و تقویت عضلات در ناحیه زانو و پا می تواند به جلوگیری از بروز آسیب های جدی کمک کند که منجر به قفل شدن زانو می شوند. با پزشک خود درباره تمرینات پیشگیرانه مختلفی که می توانید برای کمک به حفظ عضلات زانو و تقویت آن انجام دهید، مشورت کنید.