زردی در نوزاد هنگامی اتفاق می افتد که کودک بیلی روبین زیادی در خون خود دارد. بیلی روبین ماده ای زرد است که بدن هنگامی که گلبول های قرمز خون قدیمی را جایگزین می کند، می سازد. کبد به تجزیه این ماده کمک می کند و این ماده می تواند توسط مدفوع از بدن دفع شود. سطح بالای بیلی روبین باعث می شود که پوست کودک و سفیدی چشم ها، زرد به نظر برسند. این حالت، زردی نامیده می شود.
علل زردی در نوزادان چیست؟
طبیعی است که سطح بیلی روبین کودک بعد از تولد کمی زیاد باشد. هنگامی که کودک در رحم مادر در حال رشد است، جفت می تواند بیلی روبین را از بدن کودک خارج کند. جفت، ارگانی (عضو) است که در دوران بارداری کودک با آن تغذیه می شود. بعد از تولد، کبد کودک شروع به انجام این کار می کند. ممکن است کمی طول بکشد که کبد کودک این کار را به طور موثر انجام دهد. اکثر نوزادان کمی زردی پوست یا زردی دارند که به آن زردی فیزیولوژیکی گفته می شود. وقتی کودکان دو تا چهار روزه هستند، بیش تر مورد توجه قرار می گیرد. در اکثر اوقات، مشکلی ایجاد نشده و این زردی طی دو هفته برطرف می شود.
دو نوع از زردی ممکن است در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، رخ می دهد. هر دو نوع عموما بی خطر هستند.
- زردی تغذیه با شیر مادر که در هفته اول تولد کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند، رخ می دهد. هنگامی که کودکان به خوبی تغذیه نمی شوند، یا شیر مادر برای تغذیه کودک کم است، ممکن است این حالت رخ دهد.
- زردی شیر مادر ممکن است بعد از گذشت هفته اول در کودکان سالمی که از شیر مادر تغذیه می کنند، رخ دهد. احتمالا در هفته دوم و سوم بارداری به اوج می رسد، اما ممکن است در نهایت در یک ماه یا بیش تر، سطح آن کاهش یابد. این مشکل ممکن است بر اثر این مساله باشد که چگونه مواد شیر مادر بر تجزیه بیلی روبین در کبد اثر می گذارند. زردی شیر مادر با زردی تغذیه با شیر مادر متفاوت است.
اگر کودک بیماری دارد که تعداد گلبول های قرمز خونی که نیاز به جایگزینی دارند، در بدن او افزایش پیدا می کند، ممکن است زردی شدید در نوزاد رخ دهد. این موارد مانند:
- اشکال غیر طبیعی سلول های خونی (مانند کم خونی سلول داسی)
- عدم تطابق نوع خون بین مادر و نوزاد (ناسازگاری Rh)
- خون ریزی در زیر پوست سر (Cephalohematoma) که ناشی از زایمان دشوار است
- سطح بالاتر گلبول های قرمز، که بیش تر به خاطر بارداری در سن کم(SGA) و زایمان برخی از دوقلوها شایع است
- عفونت
- عدم وجود پروتئین های خاص، به نام آنزیم ها
مواردی که دفع بیلی روبین از بدن کودک را دشوارتر می کند، نیز ممکن است منجر به زردی شدید شود. مواردی از جمله:
- داروهای خاص
- عفونت های موجود در بدو تولد، مانند سرخچه، سفلیس و سایر موارد
- بیماری هایی که بر روی کبد یا مجاری صفراوی تأثیر می گذارد، مانند فیبروز سیستیک یا هپاتیت
- سطح اکسیژن کم (هایپوکسیا)
- عفونت ها (سپتیسمی)
- بسیاری از بیماری های ژنتیکی یا ارثی مختلف
- نوزادانی که خیلی زود متولد می شوند (نارس)، نسبت به نوزادان نه ماهه با احتمال بیش تری به زردی مبتلا می شوند.
علائم زردی در نوزادان
علائم زردی، داشتن رنگ پوستی زرد است. این رنگ گاهی اوقات بر روی صورت ایجاد شده و سپس به سمت پایین حرکت کرده و بر روی سینه، ناحیه شکم، پاها و کف پا ایجاد می شود. گاهی اوقات کودکان مبتلا به زردی شدید، ممکن است خیلی خسته باشند و تغذیه ضعیفی داشته باشند.
آزمایشات و تست ها برای کنترل زردی در نوزادان
پزشکان علائم زردی را در بیمارستان کنترل می کنند. اما در بعضی از موارد بعد از این که نوزاد تازه متولد شده به خانه می رود، اعضای خانواده معمولا متوجه زردی کودک می شوند. هر نوزادی که به نظر می رسد دچار زردی شده، باید سریعا میزان بیلی روبین او اندازه گیری شود. این کار از طریق آزمایش خون انجام می شود. بسیاری از بیمارستان ها سطح بیلی روبین در کودکان را در حدود 24 ساعت اول تولد او بررسی می کنند. بیمارستان ها از پروب هایی استفاده می کنند که سطح بیلی روبین را تنها با لمس پوست تعیین می کند. میزان بالای بیلی روبین باید از طریق آزمایش خون تعیین شود.
آزمایشاتی که احتمالا انجام می شود، شامل موارد زیر است:
- شمارش کامل گلبول های خون
- تست کومبس
- تعداد رتیکولوسیت ها
آزمایشات بیش تر ممکن است برای کودکانی که نیاز به درمان دارند یا سطح کلی بیلی روبین آن ها بیش از حد انتظار افزایش پیدا می کند، نیاز باشد.
درمان زردی در نوزادان
در اکثر اوقات نیازی به درمان نیست. در صورت نیاز به درمان، نوع درمان بستگی به موارد زیر دارد:
- سطح بیلی روبین کودک
- این که سطح بیلی روبین چقدر سریع افزایش پیدا می کند
- آیا کودک زود تر از زمان معین متولد شده (نوزادانی که زودهنگام متولد شده اند، احتمالا در سطح پایین تحت درمان قرار می گیرند)
- سن کودک چقدر است
کودکی که سطح بیلی روبین او خیلی بالاست و یا بیش از حد سریع افزایش پیدا می کند، به درمان نیاز خواهد داشت.
کودک مبتلا به زردی باید میزان زیادی مایعات همراه با شیر مادر بنوشد یا شیر خشک بخورد:
به کودک (تا 12 مرتبه در روز) غذا بدهید تا تعداد دفعات مدفوع او بیش تر شود. این کار به دفع بیلی روبین از طریق مدفوع کمک می کند. قبل از دادن شیر خشک بیش تر به کودک، از پزشک در این زمینه سوال بپرسید. در موارد نادر، کودک ممکن است از طریق تزریق وریدی مایعات بیش تری دریافت کند. برخی از کودکان قبل از ترک بیمارستان باید معالجه شوند. سایر کودکان باید بعد از گذشت چند روز از تولد جهت درمان به بیمارستان بازگردند. درمان در بیمارستان معمولا یک تا دو روز طول می کشد. گاهی اوقات در نوزادانی که سطح بیلی روبین آن ها بسیار زیاد است، از چراغ هایی با نورهای آبی مخصوص استفاده می شود. این نورها به تجزیه بیلی روبین در پوست کمک می کنند. به این روش « فتوتراپی» گفته می شود.
- نوزادان در مجاورت این چراغ ها در یک بستر گرم و محصور قرار می گیرند تا دمای بدن آن ها حفظ شود.
- کودک تنها پوشک به تن داشته و برای محافظت از چشم ها، یک سایه بان چشم مخصوص خواهد داشت.
- در صورت امکان، شیردهی باید در طول فتوتراپی ادامه داشته باشد.
- در موارد نادر، کودک به تزریق وریدی برای مصرف مایعات نیاز دارد.
اگر میزان بیلی روبین خیلی زیاد نیست و یا به سرعت بالا نمی رود، می توانید با یک پتوی فیبر نوری فتوتراپی در خانه، فتوراپی را انجام دهید. همچنین می توانید از تخت خوابی استفاده کنید که تشک آن روشن می شود.
- باید درمان با نور برای کودک را ادامه دهید و هر دو تا سه ساعت، به کودک غذا دهید (10 تا 12 مرتبه در روز).
- پرستای به خانه شما خواهد آمد و به شما آموزش می دهد که چگونه از پتو یا تخت فتوتراپی استفاده کنید، و همچنین فرزند شما را کنترل خواهد کرد.
- پرستار به طور روزانه جهت بررسی وزن، غذا، پوست و سطح بیلی روبین کودک باز می گردد.
- ممکن است از شما درخواست شود تا تعداد پوشک های خیس و کثیف کودک را بشمارید.
در هنگام زردی شدید، نیاز است که خون کودک شما عوض شود. در این روش، خون کودک با یک خون تازه جایگزین می شود. تزریق وریدی ایمونوگلوبولین نیز برای کودکانی که زردی شدید دارند، ممکن است در کاهش سطح بیلی روبین موثر باشد.
بررسی کلی زردی در کودکان
زردی در کودکان تازه متولد شده در اکثر اوقات مضر نیست. برای اکثر کودکان، زردی در مدت یک تا دوهفته بدون درمان بهبود پیدا می کند. سطح بسیار بالای بیلی روبین می تواند به مغز آسیب برساند. این بیماری همیشه قبل از این که سطح بیلی روبین به اندازه ای افزایش پیدا کند که باعث آسیب شود، تشخیص داده می شود. درمان معمولا موثر است.
عوارض احتمالی زردی در نوزادان
عوارض نادر، اما جدی سطح بالای بیلی روبین به شرح زیر است:
- فلج مغزی
- ناشنوایی
- کرن ایکتروس، که آسیب مغزی ناشی از میزان بیلی روبین زیاد است
چه زمانی نیاز است در رابطه با زردی نوزاد با یک پزشک متخصص تماس بگیرید؟
- کلیه نوزادان باید در 5 روز اول تولد توسط پزشک برای وجود زردی معاینه شوند.
- نوزادانی که کمتر از 24 ساعت در بیمارستان گذرانده اند، باید 72 ساعت بعد از تولد خود برای بررسی علائم زردی به بیمارستان برده شوند.
- نوزادانی که بین 24 تا 48 ساعت بعد از تولد خود به خانه فرستاده می شوند، باید در 96 ساعت بعد از تولد به بیمارستان برده شوند.
- نوزادانی که بین 48 تا 72 ساعت بعد از تولد خود به خانه فرستاده می شوند باید در 120 ساعت بعد از تولد به بیمارستان برده شوند.
- اگر کودک تب دارد، بی حال شده و یا به اندازه کافی غذا نمی خورد، زردی او در وضعیت اورژانسی است.
زردی عموما در نوزادانی که در زمان معین متولد شده اند (9ماهه) متولد شده اند و مشکل و بیماری خاصی ندارند، خطرناک نیست. در صورت بروز هر یک از شرایط زیر، با پزشک کودک تماس بگیرید:
- زردی شدید است (پوست زرد روشن است)
- بعد از مراجعه کودک به پزشک، زردی او همچنان بیش از دو هفته طول کشیده و یا علائم دیگری دارد.
- پاها، به خصوص کف پاها زرد هستند
اگر سوالی دارید، با پزشک کودک خود صحبت کنید
راه های پیش گیری از زردی در نوزادان
در نوزادان، وجود کمی زردی طبیعی است و احتمالا قابل پیش گیری است. خطر زردی جدی نیز اغلب با تغذیه کودک برای 8 تا 10 مرتبه در روز در طی چند روز اول تولد او، و شناسایی دقیق کودکان در معرض خطر زیاد می تواند کاهش پیدا کند. تمام زنان باردار باید از نظر گروه خونی و آنتی بادی های غیر معمول آزمایش شوند. اگر مادر Rh منفی داشته باشد، انجام آزمایشات بیش تری بر روی بند ناف توصیه می شود. همچنین در صورتی که گروه خونی مادر O منفی باشد، نیز این کار انجام می شود.
نظارت دقیق بر روی تمام نوزادان در 5 روز اول زندگی می تواند از بروز عوارض زردی جلوگیری کند. این موارد به شرح زیر است:
- در نظر گرفتن خطر مبتلا شدن کودک به زردی
- بررسی سطح بیلی روبین کودک در چند روز اول تولد کودک
- برنامه ریزی برای مراجعه به بیمارستان در هفته اول تولد نوزادانی که 72 ساعت بعد از تولد به خانه فرستاده می شوند
نام های دیگر
زردی نوزاد، هیپربیلی روبینمی نوزادان، لامپ های بیلی – زردی، شیرخوار – زرد پوست، نوزاد - پوست زرد
منبع: medlineplus