گلبول های قرمز (RBCs)، اریتروسیت نامیده می شوند، سلول هایی هستند که در رگ ها پخش می شوند و در سراسر بدن اکسیژن را حمل می کنند. شمارش گلبول های قرمز خون (RBC) به عنوان بخشی از تعداد شمارش کامل سلول های خونی سالم (CBC) در طی یک بررسی، یا زمانی که پزشک مظنون به شرایطی است که دچار مواردی مانند کم خونی یا پلی سیتمی (غلظت خون) هستید.
چرا آزمایش (RBC) انجام می شود؟
این آزمایش برای ارزیابی تعداد گلبول های قرمز (RBCs) و همچنین برای نمایش، تشخیص، یا نظارت بر شرایط مناسب سلول های قرمز انجام می شود.
چه زمانی آزمایش (RBC) انجام می شود؟
شمارش گلبول های قرمز خون (RBC) به عنوان بخشی از تعداد شمارش کامل سلول های خونی سالم (CBC) در طی یک بررسی، یا زمانی که پزشک مظنون به شرایطی است که دچار مواردی مانند کم خونی یا پلی سیتمی (غلظت خون) هستید.
روش نمونه گیری چگونه است؟
یک نمونه خون از یک رگ در بازو یا انگشتان (کودکان و بزرگسالان) یا رگی از پا (نوزادان) گرفته می شود.
آیا آماده سازی برای آزمایش مورد نیاز است؟
خیر
چه چیزی در آزمایش گلبول های قرمز خون (RBC) اندازه گیری می شود؟
گلبول های قرمز (RBCs)، اریتروسیت نامیده می شوند، سلول هایی هستند که در رگ ها پخش می شوند و در سراسر بدن اکسیژن را حمل می کنند. RBC تعداد سلول های قرمز خون را که در نمونه خون وجود دارد، به تعداد کل می باشد. این یک آزمایش در میان چندین آزمایشی است که در یک شمارش کامل خون (CBC) گنجانده شده است و اغلب در ارزیابی کلی سلامت فرد استفاده می شود.
خون از چند نوع مختلف سلول معلق در مایعات به نام پلاسما تشکیل شده است. علاوه بر گلبول های قرمز، گلبول های سفید (WBCs) و پلاکتها نیز وجود دارد. این سلول ها در مغز استخوان تولید می شوند و با بالغ شدن در جریان خون آزاد می شوند. گلبولهای قرمز به طور معمول حدود 40٪ از حجم خون را تشکیل می دهند. گلبولهای قرمز حاوی هموگلوبین، پروتئینی است که به اکسیژن متصل می شود و RBC ها را قادر می سازد اکسیژن را از ریه ها به بافت ها و اندام های بدن منتقل می کنند. RBCs همچنین به انتقال بخش کمی از دی اکسید کربن، یک محصول ضایعات متابولیسم سلولی، از آن بافت ها و اندام ها به ریه ها، جایی که بیرون می رود، کمک می کند.
طول عمر معمولی یک گلبول قرمز خون 120 روز است. بنابراین مغز استخوان باید به طور مداوم RBC های جدید تولید کند تا جایگزین گلبول های قرمز تخریب شده یا از بین رفته، شود. تعدادی از شرایط می تواند بر تولید RBC تأثیر بگذارد و برخی از شرایط ممکن است منجر به خونریزی قابل توجه شود. سایر اختلالات ممکن است بر طول عمر گلبول های قرمز در گردش تأثیر بگذارد، به ویژه اگر RBC ها به دلیل نقص یا اختلال ارثی یا اکتسابی تغییر شکل پیدا کنند. این شرایط ممکن است منجر به افزایش یا افت تعداد RBC شود. تغییرات در تعداد گلبول های قرمز خون معمولاً در سایر آزمایشات RBC از جمله میزان هماتوکریت و سطح هموگلوبین تغییر می کند.
اگر RBCs سریعتر از جایگزینی از بین برود یا تخریب شوند، یا اگر تولید مغز استخوان مختل شود، یا اگر گلبول های قرمز تولید شده به طور عادی کار نمی کنند، یا حاوی هموگلوبین کافی نیستند، ممکن است شما دچار کم خونی شوید که بر میزان رسیدن اکسیژن با بافت ها تأثیر می گذارد.
اگر بیش از حد RBC ها تولید و رها شوند، می توانید پلی سیتمی ایجاد کنید. این می تواند باعث غلظت خون، کاهش جریان خون و مشکلات مرتبط با آن مانند سردرد، سرگیجه، مشکلات بینایی و حتی لخته شدن بیش از حد یا حمله قلبی شود.
آزمایش (RBC) به چه علت استفاده می شود؟
تعداد سلول های قرمز خون (RBC) به طور معمول به عنوان بخشی از تعداد کامل خون (CBC) مورد بررسی قرار می گیرد و ممکن است به عنوان بخشی از یک بررسی سلامت برای شرایط مختلف استفاده شود. این آزمایش همچنین ممکن است برای تشخیص و یا نظارت بر تعدادی از بیماری هایی که بر تولید یا طول عمر گلبول های قرمز تاثیر می گذارد استفاده می شود.
چه زمانی آزمایش (RBC) تجویز می شود؟
تعداد RBC به عنوان بخشی از تعداد کامل سلول های خون (CBC)، اغلب به عنوان بخشی از یک فرایند معمول و یا بخشی از یک آزمایش قبل از جراحی است. CBC ممکن است زمانی که علائم و نشانه های یک بیماری را نشان می دهد که ممکن است بر تولید سلول های قرمز تاثیر بگذارد، تجویز شود. برخی از علائم و نشانه های مشترک مرتبط با کم خونی که به طور کلی منجر به تجویز این آزمایش توسط پزشک می شود، عبارتند از:
- ضعف
- کمبود انرژی
- خستگی
برخی از نشانه ها و علائمی که ممکن است با تعداد زیادی RBC ظاهر شوند عبارتند از:
- سردرد
- آسیب بینایی
- سرگیجه
- سریع پلک زدن
یک CBC نیز ممکن است به طور منظم برای نظارت بر افرادی که با شرایطی مانند بیماری خاص تشخیص داده شده است، انجام شود.
- اختلالات مغز استخوان
- بیماری های کلیه
- مشکلات خونریزی مزمن پلی کاسمی
- آنمی مزمن
- در کنار شیمی درمانی یا پرتودرمانی اغلب باعث افزایش تولید مغز استخوان تعداد سلول های خونی بیشتر می شود.
نتیجه آزمایش (RBC) نشان دهنده چیست؟
از آنجا که تعداد RBC به عنوان بخشی از تعداد کامل سلول های خونی (CBC) مشخص می شود، نتایج حاصل از آزمایشات دیگر مورد توجه قرار می گیرد. افزایش یا کاهش تعداد RBC باید در ارتباط با سایر آزمایشات مانند هموگلوبین، هماتوکریت، تعداد رتیکولوسیت یا شاخص های سلول های قرمز خون تفسیر شود.
علل تعداد RBC پایین (کم خونی)
- تروما که منجر به از دست دادن خون می شود
- شرایطی که سبب گره خوردن خوردن گلبول های قرمز می شود، مانند کم خونی همولیتیک ناشی از نقص در سلول های قرمز؛ این نقص می تواند یک هموگلوبینوپاتی باشد (به عنوان مثال، کم خونی سلول های دیابت)، تالاسمی، اختلال در غشای RBC (به عنوان مثال، اسپریوسیتوز ارثی) یا نقص آنزیم (به عنوان مثال، کمبود G6PD).
- خونریزی ناگهان (حاد) و یا خونریزی مزمن از دستگاه گوارش (به عنوان مثال، زخم معده، پولیپ، سرطان کولون) یا سایر مشکلات ها مانند مثانه یا رحم (در زنان، به عنوان مثال خونریزی شدید قاعدگی)
- کمبود تغذیه ای مانند کمبود آهن یا ویتامین B12 یا آسیب های استخوانی
- کمبود استخوان (به عنوان مثال، سم، تابش یا شیمی درمانی، عفونت، مواد مخدر)
- اختلالات مغز استخوان مانند سسلوسمی، سندرم میلودیس پلاسمایی یا لنفوم یا سایر سرطان ها که در مغز استخوان گسترش می یابند.
- بیماری های التهابی مزمن
- بیماری کلیه بیماری های شدید و مزمن منجر به کاهش تولید اریتروپویتین، هورمون تولید شده توسط کلیه هایی است که تولید RBC را توسط مغز استخوان کاهش می دهد.
علل تعداد RBC بالا (Polycythemia)
- کمبود آب: به عنوان حجم مایع در قطره خون، تعداد RBC ها در هر حجم مایع مصنوعی افزایش می یابد.
- بیماری ریه اگر فردی نتواند نفس بکشد و جذب اکسیژن کافی باشد، بدن تلاش می کند با تولید سلول های قرمز خون بالا جبران شود.
- بیماری قلبی مادرزادی: با این وضعیت، قلب قادر به پمپ کردن خون نیست، در نتیجه مقدار اکسیژن به بافت ها کاهش می یابد. بدن تلاش می کند با تولید سلول های قرمز خون بیشتر این کمبود را جبران کند.
- تومور کلیه که باعث تولید اریتروپویتین اضافی می شود.
- سیگار کشیدن
- دلایل ژنتیکی (سنجش اکسیژن تغییر یافته ، ناهنجاری در انتشار اکسیژن هموگلوبین)
- پلی سیتمی ورا: یک بیماری نادر است که در آن بدن بیش از حد RBC ها تولید می کند.
سوالات متداول
1. تعداد RBC من کمی بیش از حد مجاز است. این به این معنی است؟
شمارش RBC توسط متخصص و به همراه آزمایش های دیگر انجام می شود و همچنین عوامل دیگر مانند سابقه پزشکی در تفسیر این آزمایش تاثیرگذار است. یک نتیجه کمی متفاوت ممکن است اهمیت پزشکی داشته باشد. دلایل متعددی وجود دارد که چرا نتایج آزمون ممکن است در روزهای مختلف متفاوت باشد و چرا ممکن است در خارج از محدوده مرجع تعیین شده باشد.
الف: متغیرهای بیولوژیکی (نتایج مختلف در همان فرد در زمان های مختلف)
اگر شما همان آزمایش را در چندین زمان مختلف انجام دهید، شانس خوبی وجود دارد که یک نتیجه در خارج از محدوده مرجع قرار گیرد، هر چند شما در وضعیت سلامتی خوبی هستید. برای دلایل بیولوژیکی، آزمایش های شما می توانند روز به روز متفاوت باشند.
ب: متغیر فردی (تفاوت در نتایج بین افراد مختلف)
محدوده منابع به طور کلی با جمع آوری نتایج از جمعیت بزرگ و تعیین داده های نتیجه به طور متوسط متفاوت است و انتظار می رود که تفاوت معنی داری از آن میانگین (انحراف معیار) وجود داشته باشد. افرادی هستند که سالم هستند، اما آزمایشات آنها، که برای آنها طبیعی است، همیشه در محدوده مورد انتظار جمعیت کلی قرار نمی گیرند.
مقدار آزمایشی که در خارج از محدوده مرجع ثابت شده توسط آزمایشگاه قرار می گیرد، ممکن است به معنای مسئله خاصی نباشد. به طور کلی، در این مورد است که احتمالا مقدار آزمایش فقط کمی بالاتر یا پایین تر از محدوده مرجع است و به همین دلیل است که پزشک ممکن است تست را بر روی شما تکرار کند و چرا آنها ممکن است نتایج را از زمان های قبلی که در آن آزمایش انجام شده است، نگاه کند. با این حال، نتیجه خارج از محدوده ممکن است یک مشکل را نشان دهد و تحقیقات بیشتری را به شما تحمیل کند. متخصص تاریخچه پزشکی، آزمایش فیزیکی و سایر عوامل مربوطه را بررسی می کند تا تعیین کند که آیا نتیجه در خارج از محدوده مرجع به معنای چیزی است که قابل توجهی برای شما است یا خیر.
2. اگر تعداد RBC خارج از محدوده مجاز باشد، چه آزمایشات دیگری انجام می شود؟
تعداد RBC می تواند برای تشخیص یک بیماری با تولید سلول های قرمز یا طول عمر آن ها استفاده شود، اما نمی تواند علت اصلی را تعیین کند. علاوه بر CBC کامل، برخی از آزمایشات دیگر ممکن است در همان زمان و یا به عنوان پیگیری برای کمک به تشخیص بیماری انجام شود. این موارد عبارتند از:
- آزمایش خون: یک آزمایشگاه حرفه ای خون را زیر میکروسکوپ بررسی می کند تا نتایج CBC و سلول های غیر طبیعی را بررسی کند.
- تعداد رتینوسوسیت: تعداد سلول های قرمز جوان (نابالغ) را تعیین می کند.
- آزمایش آهن: آهن در تولید سلول های قرمز خون مهم است
- ویتامین B12 و فولات: این ویتامین ها برای تولید سلول های قرمز بسیار مهم است.
- در شرایط شدیدتر، یک آسپراپی مغز استخوان و بیوپسی معمولا توسط یک متخصص آسیب شناسی برای کمک به تشخیص اختلالات در مغز استخوان انجام می شود و علت سلول های کم خون یا سلول های غیر طبیعی را تعیین می کند.
3. چگونه می توان تعداد سلول های قرمز خون غیر طبیعی را شمارش کرد؟
اول، یک پزشک متخصص باید علت تعداد RBC غیر طبیعی را تعیین کند، بنابراین درمان مناسب می تواند تجویز شود. برای بعضی از این موارد، درمان ممکن است شامل یک مکمل غذایی یا تغییر رژیم غذایی باشد تا مواد غذایی تغذیه ای کامل را شامل شود. در بعضی موارد ممکن است فقط به تغییر در دارو فعلی نیاز داشته باشد. برای موارد شدید تر، درمان ممکن است شامل انتقال خون با خونریزی شود. برای برخی، تجویز دارو برای تحریک تولید سلول های قرمز در مغز استخوان ممکن است مورد نیاز باشد، مخصوصا برای افرادی که درمان شیمی درمانی یا ترمیم را انجام داده اند.
4. آیا می توان آزمایش تعداد RBC را در مطب پزشک انجام داد؟
شاید برخی از مطب های پزشکان متخصص مراقبت های بهداشتی با ابزار آزمایشگاهی و کارکنان آموزش دیده که قادر به انجام این آزمایش هستند، مجهز شده باشند.
5. آیا رژیم غذایی و تغذیه کمک می کند تا RBC ها در سطوح سالم نگه داشته شوند؟
بله، تا آنجا که اگر یک رژیم غذایی متعادل بخورید، می توانید از کم خونی به علت کمبود آهن، ویتامین B12 یا فولات در رژیم غذایی جلوگیری کنید. گاهی اوقات اگر در معرض کمبود ویتامین هستید استفاده از مکمل توصیه می شود. با این حال، شایع ترین علت کمبود ویتامین B12، سوء جذب است و شایع ترین علت کمبود آهن، خونریزی است. این شرایط و سایر مشکلات RBC که ناشی از بیماری هایی هستند که به علت کمبود تغذیه ای نیستند با رژیم غذایی اصلاح نمی شود.
6. آیا علائم وجود دارد که اگر RBC ها به طور خطرناکی کم یا زیاد باشد، تشخیص داده شود؟
خستگی و ضعف ممکن است نشان کمبود گلبول های قرمز خون (RBC) باشد. تنگی نفس، سرگیجه یا تغییر وضعیت ذهنی نیز می تواند کمبود RBC را نشان دهد. آشفتگی، سردرد و پلک زدن غیر ارادی ممکن است به دلیل افزایش تعداد RBC ها به وجود آید.
آیا مطلب دیگری نیز باید دانست؟
- یک انتقال خون که به تازگی انجام شده است می تواند بر نتایج تعداد RBC تاثیر بگذارد.
- تغییر تعداد RBC ها اغلب موقت است و می تواند به راحتی اصلاح و یا به سطوح نرمال با درمان و حل شرایط اساسی برگردد.
- در طول بارداری، مایعات بدن تمایل دارند تجمع داشته باشند، بنابراین تعداد RBC را در ارتباط با حجم مایع کاهش می دهد.
- زندگی در ارتفاع زیاد نیز باعث افزایش تعداد RBC می شود؛ این پاسخ بدن به کاهش اکسیژن در این ارتفاع است.
- زنان غالبا تعداد کمتری RBC نسبت به مردان دارند.
منبع: labtestsonline