در ترافیک هستید، برای قرار مهمی که دارید دیرتان شده است، گذشت دقیقه‌ها را تماشا می‌کنید. هیپوتالاموس شما که یک برج کنترل در مغز شماست تصمیم می‌گیرد که دستور صادر کند: هورمون استرس را بفرستید! این هورمونهای استرس همان هورمونهایی هستند که پاسخ "جنگ یا پرواز" بدن شما را راه‌اندازی می‌کنند. قلب شما تند می‌زند، نفس کشیدنتان سریع می‌شود و ماهیچه‌هایتان آماده حرکت می‌شوند. این پاسخ برای مراقبت از بدن شما در شرایط اورژانسی طراحی شده است تا شما را برای واکنش سریع آماده کند. اما وقتی پاسخ استرس شما روزهای متوالی ادامه داشته باشد می‌تواند سلامت شما را به خطر اندازد.
استرس چیست؟
استرس یک واکنش فیزیکی و ذهنی طبیعی برای تجربه‌های زندگی است. هر فرد هر از گاهی دچار استرس می‌شود. هرچیزی از مسئولیتهای روزانه مثل کار و خانواده گرفته تا اتفاقات مهم زندگی مثل یک تشخیص جدید بیماری، جنگ یا مرگ عزیزی می‌توان استرس ایجاد کند. برای موقعیتهای کوتاه و فوری، استرس می‌تواند برای سلامت شما مفید باشد. به شما کمک می‌کند که با موقعیتهای جدی محتمل کنار بیایید. بدن شما با آزاد کردن هورمونهایی که سرعت تپش قلب و نفس کشیدن شما را زیاد می‌کند و ماهیچه‌هایتان را آماده حرکت می‌کند، به استرس پاسخ می‌دهد.
اگر استرس شما متوقف نشود، و سطح استرس شما زمان بسیار بیشتری نسبت به مدت زمان لازم برای نجات دادن بدن بالا بماند، می‌تواند برای سلامتی شما مشکل ایجاد کند. استرس مزمن می‌تواند باعث علایم مختلفی شود و بر روی سلامت کلی شما اثر داشته باشد.
علایم استرس مزمن
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- افسردگی
- سردرد
- بی‌خوابی
استرس و سیستمهای عصبی مرکز و غدد درون‌ریز
سیستم عصبی مرکزی (CNS) شما مسئول پاسخ شما به "جنگ یا پرواز" است. در مغز شما، هیپوتالاموس توپ را می‌فرستد و به غدد آدرنالین می‌گوید که هورمونهای آدرنالین و کروتیزول را آزاد کنند. این هورمونها، ضربان قلب شما را بالا میبرند و خون را با سرعت زیاد به نواحی که بیشترین نیاز فوری را دارند، مثل ماهیچه‌ها، قلب و سایر ارگانهای مهم می‌فرستد.
وقتی حس ترس می‌رود، هیپوتالاموس باید به همه سیستم‌ها بگوید که به حالت طبیعی برگردند. اگر CNS نتواند به حالت طبیعی برگردد یا اگر عامل استرس از بین نرود، این پاسخ به استرس ادامه خواهد یافت.
استرس مزمن یک فاکتور در رفتارهایی مثل واکنش بیش از اندازه، یا نخوردن غذای کافی، سوء مصرف الکل و مواد مخدر و دوری از اجتماع می‌باشد.
استرس و سیستمهای تنفسی و قلب و عروق
هورمونهای استرس بر روی سیستمهای تنفسی و قلب و عروق شما اثر می‌گذارد. در طول پاسخ به استرس، شما سریعتر نفس می‌کشید تا خون مملو از اکسیژن را سریعتر به بدن خود برسانید. اگر مشکل تنفسی مثل آسم یا آمفیزم دارید، استرس می‌تواند نفس کشیدن را برای شما سخت‌تر کند.
تحت استرس، قلب شما نیز سریعتر پمپاژ می‌کند. هورمونهای استرس باعث منقبض شدن رگهای خونی و انتقال اکسیژن بیشتر به ماهیچه‌های شما می‌شود تا توان بیشتری برای حرکت و کنش داشته باشید. اما این باعث افزایش فشار خون نیز می‌شود.
در نتیجه، استرس مزمن یا مکرر قلب شما را وادار می‌کند که برای مدت طولانی سخت کار کند. وقتی فشار خون بالا رود، خطر سکته یا حمله قلبی بوجود می‌آید.
استرس و سیستم گوارش
تحت استرس، کبد شما قند خون(گلوکز) اضافه تولید می‌کند تا انرژی شما را افزایش دهد. اگر استرس مزمن داشته باشید، بدن شما ممکن است نتواند با این مقدار قند اضافه کنار بیاید. استرس مزمن خطر ابتلا به دیابت 2 را در شما افزایش می‌دهد.
ترشح هورمونها، تنفس سریع و ضربان قلب بالا می‌تواند سیستم گوارش شما را نیز ناراحت کند. بخاطر افزایش اسید معده احتمال سوزش معده یا ریفلاکس در شما وجود خواهد داشت. استرس باعث زخم معده نمی‌شود (یک باکتری به نام H.pylori اغلب باعث ایجاد آن می‌شود)، اما می‌تواند خطر آن را در شما افزایش دهد و باعث شود که زخمهای موجود را فعال کند.
استرس همچنین می‌تواند روی حرکت خون در بدن شما اثر داشته باشد و در نتیجه منجر به اسهال یا یبوست شود. همچنین ممکن است تهوع و استفراغ یا معده درد را نیز تجربه کنید.
استرس و سیستم عضلانی
ماهیچه‌های شما هنگامی که استرس دارید برای محافظت از خود در برابر آسیب، خود را منقبض می‌کنند. زمانی که ریلکس شدید آنها خود را دوباره آزاد می‌کنند، اما اگر دائما تحت استرس باشید، ممکن است ماهیچه ها فرصت آزاد و ریلکس شدن را نداشته باشند. ماهیچه‌های منقبض می‌تواند باعث سردرد، درد شانه و پشت و بدن درد شود. با گذشت زمان، این موضوع می‌تواند یک چرخه ناسالم را شروع کند وقتی که شما ورزش کردن را متوقف کنید و برای راحت شدن به داروهای ضددرد روی آورید.
سیستم جنسی و تناسلی تحت اثر استرس
استرس برای بدن و ذهن بسیارخسته کننده است. وقتی دائما تحت استرس هستید غیر عادی نیست که امیال خود را از دست بدهید. در حالی که استرس کوتاه مدت می‌تواند باعث ایجاد هورمون مردانه تستسترون بیشتری در مردان شود، اما این اثر ادامه باقی نخواهد ماند.
اگر استرس برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، می‌تواند سطح تستسترون یک مرد را کاهش دهد. این موضوع می‌تواند با تولید اسپرم مداخله داشته باشد و باعث اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی شود. استرس مزمن ممکن است خطر عفونت را برای اندامهای تناسلی مردان افزایش دهد، مثل پروستات و بیضه‌ها.
برای خانمها، استرس می‌تواند روی سیکل قاعدگی آنها اثر بگذارد. می‌تواند باعث پریودهای نامنظم، شدیدتر یا دردناکتر شود. استرس مزمن می‌تواند علایم فیزیکی قاعدگی را نیز تشدید کند.
استرس سیستم ایمنی را تحت اثر قرار می دهد
استرس سیستم ایمنی را تحریک می‌کند، که این می‌تواند یک پالس برای موقعیت های اضطراری باشد. این تحریک کردن می‌تواند به شما برای جلوگیری از عفونتها و خوب کردن جراحت ها کمک کند. اما با گذشت زمان، هورمونهای استرس سیستم ایمنی شما را ضعیف خواهند کرد و پاسخ بدن شما به مهاجمان خارجی را کاهش دهد. افراد دارای استرس مزمن بیشتر در معرض بیماریهای ویروسی مثل آنفلونزا و سرماخوردگیها و همچنین سایر عفونتها هستند. استرس همچنین می‌تواند دوران بهبودی شما بعد از جراحت یا مریضی را افزایش دهد.
