اگر به دنبال یک خوراکی سالم، خوش‌طعم و متفاوت برای باغچه خود هستید، سویا (ادامامه) می‌تواند انتخابی عالی باشد. این دانه‌های سبزرنگ و کره‌ای‌شکل علاوه بر طعم دلچسب، سرشار از پروتئین هستند و به‌راحتی در فضای باغچه یا گلدان رشد می‌کنند. با کمی نور آفتاب و چند هفته صبوری، می‌توانید محصولی مغذی و خوش‌خوراک برداشت کنید. در این مقاله از سلام دنیا، با نحوه کاشت سویا (ادامامه)، پرورش و برداشت آشنا می‌شوید.
اطلاعات پایه درباره گیاه سویا (ادامامه)
- نام علمی: Glycine max
- نوع گیاه: سبزیجات
- نیاز به نور خورشید: آفتاب کامل
- مناسب‌ترین نوع خاک: خاک کمی اسیدی تا خنثی
- رنگ گل: سفید
- ویژگی خاص: جذب‌کننده پروانه‌ها
حتما بخوانید: آموزش باغبانی برای مبتدیان
درباره گیاه سویا (ادامامه)
سویا (ادامامه) که اصالت آن به آسیا بازمی‌گردد، دانه‌های جوان و سبز سویایی هستند که قبل از سفت شدن و در مرحله‌ای که هنوز داخل غلاف سبز قرار دارند، برداشت می‌شوند. (پس از رسیدن کامل، این غلاف‌ها خشک شده و به صورت دانه‌های خشک برای تهیه محصولاتی مانند توفو و شیر سویا استفاده می‌شوند.) پس از برداشت، سویا (ادامامه)ها را بخارپز می‌کنند و برای خوردن، دانه‌های داخل غلاف (معمولاً 2 تا 3 دانه در هر غلاف) را فشار داده و مستقیم داخل دهان می‌گذارند. طعم این دانه‌ها شیرین، مغزی و کرمی است و دارای مقدار زیادی پروتئین می‌باشند.
اگرچه سویا (ادامامه) محصول رایجی نیست، اما در سال‌های اخیر در آمریکای شمالی محبوبیت بیشتری یافته است. این گیاه به مراقبت کمی نیاز دارد و مانند لوبیای بوته‌ای رشد می‌کند، اما معمولاً محصول بیشتری تولید می‌کند. علاوه بر این، سویا (ادامامه) به عنوان یک گیاه حبوباتی، به بهبود کیفیت خاک کمک می‌کند زیرا نیتروژن را در خاک تثبیت کرده و آن را برای کشت‌های بعدی غنی‌تر می‌سازد. بنابراین، سویا (ادامامه) گزینه‌ای بسیار مناسب برای اجرای روش چرخش محصول است.
کاشت گیاه سویا (ادامامه)
سویا (ادامامه) گیاهی است که به سرما حساسیت دارد و باید در اواخر بهار، در محلی با نور کامل خورشید (حداقل 6 ساعت در روز) و خاکی با حاصلخیزی معمولی کاشته شود. حدود دو تا چهار هفته پیش از کاشت، بهتر است 2 تا 5 سانتی‌متر کود کمپوست را با خاک باغچه مخلوط کنید تا مواد مغذی لازم برای رشد گیاه فراهم شود. توصیه می‌شود سویا (ادامامه) را در زمینی نکارید که سال قبل در آن حبوباتی مانند نخود یا لوبیا رشد کرده‌اند. این کار از انتقال آفات و بیماری‌ها جلوگیری می‌کند و مانع از کاهش بیش از حد مواد مغذی خاک می‌شود.
زمان مناسب کاشت گیاه سویا (ادامامه)
- سویا (ادامامه) برای رسیدن به محصول کامل، بسته به نوع بذر، به حدود 10 تا 12 هفته زمان نیاز دارد.
- بذرها را مستقیماً در خاک، پس از پایان سرمای بهار و زمانی که خاک گرم و قابل کار باشد، بکارید. دمای خاک باید حداقل به 13 درجه سانتی‌گراد و دمای هوا به 16 درجه سانتی‌گراد رسیده باشد. کاشت در خاک سرد و مرطوب ممکن است باعث پوسیدگی بذرها شود، بنابراین عجله نکنید.
- برای داشتن برداشت‌های پیاپی، بذرها را با فاصله زمانی 10 روزه بکارید، زیرا غلاف‌های هر بوته معمولاً همزمان می‌رسند.
حتما بخوانید: کاشت لوبیا سبز در گلدان
نحوه کاشت گیاه سویا (ادامامه)
- بذرها را به عمق 6 تا 12 میلی‌متر (یک‌چهارم تا نیم اینچ) و با فاصله 5 تا 10 سانتی‌متر (2 تا 4 اینچ) از هم بکارید. ردیف‌ها باید حدود 60 سانتی‌متر (2 فوت) از هم فاصله داشته باشند.
- بذرها معمولاً در عرض 1 تا 2 هفته جوانه می‌زنند.
نحوه رشد و مراقبت گیاه سویا (ادامامه)
- وقتی گیاهان به ارتفاع حدود 10 سانتی‌متر (4 اینچ) رسیدند، گیاهان را رقیق کنید تا هر کدام حداقل 15 سانتی‌متر (6 اینچ) فاصله داشته باشند و فضای کافی برای رشد داشته باشند.
- علف‌های هرز را به آرامی و فقط در سطح خاک پاک کنید تا ریشه گیاهان آسیب نبیند.
- برای جلوگیری از رشد علف‌های هرز و حفظ رطوبت خاک، از مالچ‌هایی مانند کمپوست، برگ‌های خشک یا کاه استفاده کنید.
- آبیاری را به صورت منظم انجام دهید. سویا (ادامامه) می‌تواند کمی خشکی را تحمل کند، اما کم‌آبی باعث کاهش محصول می‌شود.
- سویا (ادامامه) مانند لوبیاهای بوته‌ای رشد می‌کند و معمولاً بین 30 تا 90 سانتی‌متر (1 تا 3 فوت) ارتفاع می‌گیرد و نیازی به داربست ندارد.
انواع گیاه سویا (ادامامه)
سویا (ادامامه) نسبت به طول روز حساس است و بر اساس «گروه‌های رسیدگی» یا Maturity Groups (MG) از 00 تا 10 دسته‌بندی می‌شود (گاهی به صورت عددهای رومی هم نمایش داده می‌شود). هرچه عدد گروه کمتر باشد، رقم مورد نظر زودتر به بار می‌نشیند و غلاف تولید می‌کند. طول روز نقش بسیار مهمی در گل‌دهی و تولید دانه دارد. رقم‌های با شماره پایین برای مناطقی با فصل رشد کوتاه مناسب‌ترند، در حالی که رقم‌های با شماره بالاتر برای مناطقی با فصل رشد طولانی کاربرد دارند. در ادامه چند رقم پیشنهادی معرفی می‌شود:
| نام رقم (Varieties) | گروه بلوغ (Maturity Group) | توضیحات (Comments) |
| Agate | MG 00 | طعمی کره‌ای |
| Black Jet | MG 00 | دانه‌های متوسط؛ سبز در حالت تازه، سیاه در حالت خشک؛ طعمی غنی |
| Envy | MG 0 | محبوب برای فصل‌های کوتاه |
| Early Hakucho | MG 1 | گیاهی جمع‌وجور |
| Shirofumi 90 | MG 1 | عملکرد بالا؛ بیش از 100 غلاف در هر بوته |
| Madori Giant | MG 3 | دانه‌های درشت؛ عملکرد بالا |
| Gardensoy 51 | MG 5 | دانه‌های کوچک؛ عملکرد بالا |
| Owens | MG 6 | دانه‌های کوچک؛ عملکرد بالا |
برداشت گیاه سویا (ادامامه)
- برای بهترین طعم، غلاف‌های سویا (ادامامه) را عصر برداشت کنید، زمانی که طول غلاف‌ها بین 5 تا 7.5 سانتی‌متر، رنگ آن‌ها سبز روشن و دانه‌ها پر و برجسته باشند. غلاف‌ها را با فشار دادن یا بریدن از گیاه جدا کنید و از کندن آن‌ها خودداری کنید. همچنین می‌توانید کل گیاه را از خاک خارج کنید.
حتما بخوانید: نکات مهم پرورش گل و گیاهان در خانه
- زرد شدن برگ‌ها و غلاف‌ها نشان‌دهنده پایان بهترین زمان برداشت و کاهش کیفیت طعم و بافت سویا (ادامامه) است.
- برای برداشت دانه‌های خشک سویای سویا (ادامامه)، وقتی گیاه و برگ‌ها خشک و قهوه‌ای شدند و دانه‌ها داخل غلاف صدا می‌دهند، اقدام کنید. گیاهان را از خاک بیرون آورده و در مکان خشک و تاریک آویزان کنید تا غلاف‌ها کاملاً خشک شوند.
نحوه نگهداری گیاه سویا (ادامامه)
- سویا (ادامامه) تازه را در ظرف دربسته یا کیسه پلاستیکی داخل یخچال نگهداری کنید و بهتر است ظرف یک هفته مصرف شود.
- برای فریز کردن سویا (ادامامه) (با غلاف یا دانه بدون غلاف)، ابتدا آن‌ها را برای چند دقیقه در آب جوش قرار دهید (بلانچ کنید)، سپس سریع در آب یخ قرار دهید و بعد خشک کنید. سپس در کیسه یا ظرف دربسته داخل فریزر نگهداری کنید.
- دانه‌های خشک سویا (ادامامه) را در ظرف دربسته و در جای تاریک، خنک و خشک نگهداری کنید.
آفات و بیماری‌های رایج گیاه سویا (ادامامه)
| آفت / بیماری | نوع (Type) | علائم (Symptoms) | کنترل / پیشگیری (Control / Prevention) |
| سوسک مکزیکی لوبیا | حشره | برگ‌های توری‌شده؛ سوراخ‌های تیره روی غلاف لوبیا | جمع‌آوری دستی؛ رهاسازی زنبور مفید Pediobius foveolatus هنگام مشاهده لارو؛ از بین بردن بوته‌های شدیداً آلوده؛ استفاده از پوشش‌های ردیفی |
| سفیدک سطحی | قارچ | لکه‌های سفید روی سطح فوقانی برگ که به پوشش آردی روی کل برگ گسترش می‌یابند؛ زردی یا مرگ برگ؛ پیچ‌خوردگی یا توقف رشد برگ یا گل | حذف برگ‌ها یا گیاهان آلوده؛ استفاده از ارقام مقاوم؛ کاشت در آفتاب کامل؛ ایجاد جریان هوای مناسب؛ اسپری محلول 1 قاشق چای‌خوری جوش شیرین در 1 لیتر آب؛ حذف بقایای گیاهی |
| نماتدهای گره‌زا | نماتد | ریشه های گره دار یا متورم؛ گیاهان کوتاه، زرد یا پژمرده | حذف بقایای محصول شامل ریشه‌ها؛ استفاده از ارقام مقاوم؛ آفتاب‌دهی خاک؛ افزودن کود حیوانی یا کمپوست پوسیده؛ ضدعفونی ابزارها؛ شخم در پاییز؛ تناوب زراعی |
| سن ها | حشره | لکه‌های زرد یا سفید روی برگ؛ غلاف‌های زخمی یا بدشکل؛ دانه‌های چروکیده؛ تخم های بشکه‌ای شکل روی پشت برگ‌ها | حذف بقایای گیاه؛ جمع‌آوری دستی (با دستکش به دلیل بوی بد حشره)؛ نابودی تخم‌ها؛ اسپری صابون حشره‌کش روی پوره‌ها؛ استفاده از پوشش ردیفی؛ وجین؛ شخم پاییزی |
| کپک سفید | قارچ | لکه‌های خاکستری کم‌رنگ و خیس‌شده روی ساقه، برگ و سایر اندام گیاه با رشد پنبه‌ای سفید و ذرات سیاه؛ پوسیدگی تاج / میوه؛ پژمردگی | حذف گیاهان آلوده؛ تأمین گردش هوای مناسب؛ آبیاری صبحگاهی؛ وجین؛ حذف بقایای گیاهی؛ تناوب زراعی 5 ساله یا بیشتر |
| سفید بالک‌ها | حشره | ترشحات چسبناک (عسلک)؛ کپک سیاه دوده‌ای؛ نواحی زرد یا نقره‌ای روی برگ؛ پژمردگی / کوتاهی رشد؛ تغییر شکل؛ پرواز حشرات بالغ در هنگام مزاحمت | حذف برگ‌ها یا گیاهان آلوده؛ استفاده از جاروبرقی دستی برای جمع‌آوری؛ اسپری آب روی زیر برگ‌ها صبح / عصر؛ استفاده از تله چسب زرد؛ اسپری صابون حشره‌کش؛ جذب حشرات مفید و مرغ مگس‌خوار با گیاهان بومی؛ وجین؛ استفاده از مالچ بازتابنده |
| کرم مفتولی | حشره | بذرها توخالی؛ قطع شدن جوانه‌ها؛ توقف رشد / پژمردگی؛ خورده شدن ریشه‌ها | تله‌گذاری با حفر چاله‌های 5–10 سانتی‌متری در هر 1–3 متر و پر کردن با بذر در حال جوانه‌زنی یا تکه‌های سیب‌زمینی، پوشاندن با خاک یا تخته؛ بازبینی پس از 1 هفته و نابودی کرم‌ها؛ کاشت بذر در خاک گرم؛ زهکشی مناسب؛ حذف بقایای گیاه؛ تناوب زراعی |
دانستنی‌ها و نکات مهم گیاه سویا (ادامامه)
- سویا (ادامامه) بیش از 2000 سال پیش در چین منشأ گرفته و در آن‌جا با نام «ماو دو» به معنی «لوبیای پرمو» شناخته می‌شود.
- امروزه سویا (ادامامه) به عنوان یک سبزی ژاپنی شناخته می‌شود و در زبان ژاپنی واژه «سویا (ادامامه)» به معنای «لوبیا روی شاخه» است.
حتما بخوانید: آموزش کاشت سیر در گلدان خانگی
- در زمان جنگ داخلی آمریکا، سربازان از دانه‌های خشک سویای سویا (ادامامه) به عنوان جایگزینی برای قهوه استفاده می‌کردند و نوشیدنی‌ای مشابه قهوه تهیه می‌کردند.
- سویا (ادامامه) یک منبع کامل پروتئین است و تنها سبزی‌ای محسوب می‌شود که تمامی نه اسید آمینه ضروری برای بدن را دارا است.
سخن آخر
سویا (ادامامه) با تاریخچه‌ای کهن و فواید تغذیه‌ای فراوان، امروزه جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی سالم پیدا کرده است. این گیاه علاوه بر طعم لذیذ، به‌عنوان منبعی غنی از پروتئین کامل و یک اصلاح‌گر طبیعی خاک، گزینه‌ای هوشمندانه برای کاشت در باغچه‌های خانگی محسوب می‌شود. با رعایت اصول کاشت، مراقبت و برداشت، می‌توان از این لوبیای سبز آسیایی، محصولی باکیفیت و مغذی برداشت کرد. اگر به دنبال گیاهی کم‌دردسر با ارزش تغذیه‌ای بالا هستید، سویا (ادامامه) انتخابی عالی برای شماست.
مطالب مرتبط:
روش کاشت و نگهداری گل همیشه بهار
دیدگاه ها