هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه (H2O2) یک مایع ضد عفونی کننده است که در گذشته معمولاً برای درمان بریدگی ها یا سایر زخم های پوستی و از بین بردن میکروب ها استفاده می شد. با این حال، پراکسید اغلب در شرایط غیر پزشکی، از جمله برای تمیز کردن، ضد عفونی کردن و از بین بردن لکه استفاده می شود. در واقع، هیدروژن پراکسید کاربردهای فراوانی دارد که برخی از آنها تعجب آور هستند. به دلیل در دسترس بودن و خاصیت ضد عفونی کنندگی آن، بسیاری از مردم، هیدروژن پراکسید را به عنوان یک عنصر اصلی در قفسه دارو و جعبه کمک های اولیه خود می دانند. در ادامه این مطلب سلام دنیا اطلاعات بیشتری درباره هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه چیست، خواص فیزیکی و شیمیایی و طرز تهیه هیدروژن پراکسید در منزل و اینکه آیا آب اکسیژنه همان وایتکس است یا خیر در اختیار شما خوانندگان محترم قرار می دهیم. با ما همراه باشید.
آب اکسیژنه چیست
آب اکسیژنه ماده ای مرکب از هیدروژن و اکسیژن است و فرمول شیمیایی آن H2O2 می باشد. این ماده شیمیایی مایع ای بی رنگ و مزه ای تلخ با بویی ازن مانند دارد. آب اکسیژنه (H2O2) یک اکسنده رایج می باشد که به عنوان سفید کننده مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده شیمیایی به منظور حذف مواد آلی و معدنی که باعث فاسد شدن آب استخر می شوند استفاده می شود. البته این تنها کاربرد آب اکسیژنه نیست. آب اکسیژنه ساده‌ترین پراکسید می باشد (پراکسیدها ترکیباتی هستند که دارای یک پیوند یگانه اکسیژن-اکسیژن هستند).
کاربردهای آب اکسیژنه
هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه یک ضد عفونی کننده ملایم است که برای جلوگیری از عفونت بریدگی های جزئی، خراش ها و سوختگی ها استفاده می شود. همچنین ممکن است به عنوان دهانشویه برای کمک به حذف مخاط یا برای تسکین سوزش جزئی دهان (مانند زخم های سرد یا التهاب لثه) استفاده شود. این محصول زمانی که در ناحیه آسیب دیده قرار می گیرد، اکسیژن آزاد می کند. آزاد شدن اکسیژن باعث ایجاد کف می شود که به برداشتن پوست مرده و تمیز کردن ناحیه کمک می کند.البته این محصول نباید برای درمان زخم های عمیق، گزش حیوانات یا سوختگی های شدید استفاده شود.
حتما بخوانید: خطرات و عوارض هیدروژن پراکسید (آب اکسیژنه) برای پوست
نحوه استفاده از محلول پراکسید هیدروژن
- همه راهنمایی های موجود بر روی بسته بندی محصول را دنبال کنید. اگر سوالی دارید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
- از استفاده آن در نواحی چشم ها و در مناطق وسیعی از پوست اجتناب کنید.
- اگر از این محصول روی پوست استفاده می کنید، قبل از استفاده، ناحیه آسیب دیده را تمیز کنید. مقدار کمی از محصول را بر روی ناحیه آسیب دیده، معمولاً 1 تا 3 بار در روز یا طبق دستور پزشک استفاده کنید. اگر بعد از استفاده از این محصول بانداژ می‌کنید، ابتدا اجازه دهید محل خشک شود.
- اگر از این محصول به عنوان دهان شویه استفاده می کنید، قبل از استفاده با مقدار مساوی آب مخلوط کنید. حداقل 1 دقیقه در دهان روی ناحیه آسیب دیده بچرخانید، بعد به بیرون تف کنید. این محصول را قورت ندهید. تا 4 بار در روز یا طبق دستور دندانپزشک یا پزشک خود دهان را شستشو دهید.
- از این محصول به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، هر روز در زمان(های) یکسانی از آن استفاده کنید.
- اگر وضعیت شما طی 7 روز بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر فکر می کنید ممکن است یک مشکل پزشکی جدی داشته باشید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
خواص فیزیکی و شیمیایی آب اکسیژنه
خواص فیزیکی آب اکسیژنه:
- رنگ ان آبی کم‌رنگ است. به دلیل پیوند -H مایع شربتی غلیظ بدون بو است.
- طعم تلخی دارد و منجر به تاول‌های پوستی می‌شود.
- محلول در آب، الکل و اتر می باشد.
- نقطه جوش آن 150 درجه سانتیگراد و نقطه انجماد 0.89- درجه سانتیگراد است. همچنین نقطه جوش آب اکسیژنه افزایش هم پیدا می کند چون پیوند هیدروژنی بین مولکولی در آن قوی‌تر از آب است.
- پیوندهای قطبی و غیرقطبی دارد و دیامغناطیس است.
- ویسکوزیته بالاتر از آب دارد. چگالی آن حدود 40 درصد از آب بیشتر می باشد.
- فرم غلیظ خالص آب اکسیژنه در حدود 150 درجه سانتیگراد می‌جوشد. اما در این دما دچار تجزیه حرارتی شده و واکنش انفجاری بهمراه دارد. به همین خاطر اغلب به شکل آبی ذخیره می‌شود.همچنین برای اجتناب از واکنش آن با نور،این ماده باید در ظروف تیره‌رنگ نگهداری شود. به‌خاطر داشته باشید که ما هیچ‌دانش عملی در مورد نقطه‌جوش آب اکسیژنه در اختیار نداریم. این تنها یک فرض نظری است. این به این دلیل است که قبل از رسیدن به نقطه‌جوش دچار انفجار می‌شود.
- آب اکسیژنه در آب قابل اختلاط است، یعنی در صورت مخلوط شدن با آب،باعث تشکیل محلول همگنی می شود.
- دارای ماهیت اسیدی است.
حتما بخوانید: خطرات و مضرات پودر تالک برای سلامت پوست، ریه، زنان و سرطان
خواص شیمیایی آب اکسیژنه:
آب اکسیژنه به دلیل داشتن ساختار مولکولی، H2O2 یک ماده بی‌نظیر محسوب می شود. این ماده از اتم‌های اکسیژن در حالت اکسیداسیون 1- تشکیل شده است که برخلاف حالت‌های اکسیداسیون 0 یا -2 در بسیاری از ترکیبات دیگر می باشد. این نشان می‌دهد که بسته به pH محلول آن، آب اکسیژنه می‌تواند عملکردی مشابه اکسیدکننده و یک عامل کاهنده داشته باشد.
درمان سوختگی پوست با آب اکسیژنه
بهبود جراحات و سوختگی‌های سطحی پوست رایج‌ترین کاربرد استفاده از آب اکسیژنه است. آب اکسیژنه حاوی خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضدمیکروبی است به همین دلیل می تواند برای ضدعفونی کردن و بهبود جراحات جزئی پوست موثر عمل کند. در حقیقت آب اکسیژنه علاوه بر تمیز کردن زخم‌ها باعث سرعت بخشیدن به روند بهبود و ترمیم آنها می شود. البته باید به خاطر داشته باشید که این ماده شیمیایی فقط برای درمان زخم‌ها و جراحات یا سوختگی‌های سطحی سودمند است و در موارد شدیدتر حتما باید باید به پزشک مراجعه کنید.
طرز تهیه آب اکسیژنه در منزل
روش اول
مواد لازم:
- سولفوریک اسید 4 نرمال
- باریم پراکسید
- آب
طرز تهیه:
برای شروع 30 گرم باریم پراکسید را درون بشر بریزید و آب را به آن اضافه کنید، باید مواد داخل بشر به صورت خمیری تبدیل شود. بعد از آن 60میلی لیتر از سولفوریک را داخل ارلن اضافه کنید تا سرد شود. در ادامه باید مایع داخل ارلن را در درون تشت آب بگذارید تا به شکل خمیری تبدیل شده و بعد باریم را با هم مخلوط کنید و در نهایت باید رسوب تولید شده را صاف کنید، خوب آب اکسیژنه شما آماده است.
روش دوم
مواد لازم:
- یخ
- هیدروکسید سدیم
- سدیم پراکسید
- سدیم دی هیدروژن ارتو فسفات
- اسید فسفریک
طرز تهیه:
در این روش باید 40 میلی لیتر آب مقطر را به 5 گرم سود اضافه کنید و ترکیب مخلوط شده را هم بزنیم و باید محلول را در داخل حمام قرار دهید. در این مرحله سدیم دی هیدروژن فسفات بدست می آید که باید 1.2 گرم سدیم پراکسید پودر شده را به محلول سدیم دی هیدروژن اضافه کنید.دقت داشته باشید که درجه حرارت محیط باید بین منفی یک درجه سلسیوس زیر صفر برسد تا در نهایت آب اکسیژنه تولید شود.
روش سوم
مواد لازم:
- سدیم پراکسید
- اسید فسفریک
طرز تهیه:
در روش سوم و روش آخر،می بایست 10 میلی لیتر از اسید فسفریک را درون لوله آزمایش و محلول درون لوله را به ظرفی که دارای یخ می باشد انتقال دهید و بعد از اینکه محلول سرد شد، کمی سدیم پراکسید به آن اضافه کنید تا در نهایت آب اکسیژنه تولید شود.
حتما بخوانید: طرز تهیه سفیداب نقره و پنبه روی خانگی و سنتی
آیا آب اکسیژنه همان وایتکس است
خیر،در پاسخ به این سوال باید بگوییم که این دو ماده کاملا با هم متفاوت هستند و ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند،بنابراین آیا آب اکسیژنه همان وایتکس نیست.
سخن پایانی:
هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه یک عنصر رایج در بسیاری از سفید کننده ها، رنگ ها، پاک کننده ها، ضد عفونی کننده ها است. این مایع همه کاره کاربردهای بالقوه زیادی دارد اما در صورت استفاده نادرست از آن، چندین نگرانی ایمنی نیز وجود دارد، بنابراین در مواقع استفاده از این ماده شیمایی احتیاط را رعایت کنید.
مقالات مرتبط:
55 کاربرد هیدروژن پراکسید در صنایع و خانه
مضرات و خطرات ظروف تفلون برای سلامتی