پیشگیری اورژانسی یا اضطراری از بارداری که پیشگیری بعد از آمیزش هم نامیده می شود، نوعی از کنترل بارداری است که ممکن است توسط زنانی بکار رود که بدون رعایت مسائل حفاظتی اقدام به نزدیکی کرده اند یا روشی که برای جلوگیری استفاده کرده اند مفید نبوده است. روش پیشگیری اضطراری برای شرایط خاص استفاده می شود و یک راه معمول برای جلوگیری از حاملگی نیست. شرایط اضطراری شامل تجاوز، استفاده از کاندوم معیوب یا فراموش کردن مصرف یک یا دو قرص پیشگیری در چرخه ماهیانه است. داروهای خوراکی پیشگیری اضطراری از بارداری برای جلوگیری از حاملگی مصرف می شود و نه پایان دادن به آن. آنها عمدتاً باعث تاخیر در تخمک گذاری می شوند. روش های پیشگیری از بارداری شما را در برابر بیماری های قابل انتقال از راه جنسی حفاظت نمی کند. قرص های پیشگیری با داروی RU-466 که باعث سقط جنین می شود فرق دارند.
انواع روش های پیشگیری اوژانسی از بارداری
دو نوع پیشگیری اورژانسی از بارداری وجود دارد:
- قرص خوراکی
- IUD
انواع قرص های پیشگیری اضطراری از بارداری
قرص های پیشگیری اضطراری از بارداری دارای است که بدون نسخه پزشک نیز فروخته می شوند. برای اینکه بتوانید آن را بخرید باید 17 سال داشته باشید. بسته به برند و دوز دارو، ممکن است مصرف 1 یا 2 قرص لازم باشد.
1. قرص ها حاوی هورمونی به نام لوونورژسترول
- My Way (بدون نسخه)
- Plan B One-Step (بدون نسخه)
- Preventeza (بدون نسخه
- Take Action (بدون نسخه)
2. قرص های کنترل بارداری
قرص های کنترل بارداری می توانند به عنوان قرص پیشگیری اضطراری هم استفاده شوند، اما مجبورید بیش از یک قرص را با هم بخورید تا باردار نشوید. این روش عملی است اما تاثیر آن کم است و احتمالاً بخاطر لوونورژسترول موجب تهوع نیز می شود. قرص های کنترل بارداری نیاز به نسخه دارند. با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید قرص مناسب و در دوز کافی را مصرف می کنید.
3. قرص پیشگیری اضطراری از بارداری با نام یولی پریستا
نوع سوم قرص پیشگیری اضطراری از بارداری یولی پریستا نامیده می شود. برای دریافت آن نیاز به نسخه پزشک دارید. لوونورژسترول یک بسته خاص از داروهای پیشگیری اورژانسی است. این دارو بدون نسخه و محدودیت سن در دسترس است. الا (Ella) یک قرص غیر هورمونی است. این قرص شامل یولی پریستال، یک داروی غیر هورمونی است که اثر هورمون های لازم برای بارداری را از بین می برد. این قرص تنها با نسخه قابل دریافت است.
چطور قرص جلوگیری اضطراری تاثیر می گذارد؟
قرص جلوگیری اضطراری لوونورژسترول ممکن است با متوقف کردن موقت تخمک گذاری یا ممانعت از لانه گزینی تخمک بارور در رحم، مانع از حاملگی شود. لوونورژسترول باید به شکل یک دوز در یک قرص مصرف شود. اثر بخشی آن بستگی به این دارد که چقدر به موقع آن را مصرف کرده باشد. این قرص باید در سریعترین زمان ممکن مصرف شود، در طول 72 ساعت بعد از نزدیکی بدون پیشگیری. وقتی این قرص به موقع مصرف شود، می تواند احتمال حاملگی را تا 90% کاهش بدهد.
قرص الا می تواند تا 120 ساعت بعد از رابطه جنسی، به شکل یک قرص در یک دوز مصرف شود.
نوع 2: دستگاه IUD
IUD می تواند برای جلوگیری از حاملگی قرار داده شود. این دستگاه با متوقف کردن لانه گزینی یک تخمک بارور در رحم کار می کند و باید در طول 4 روز از داشتن نزدیکی حفاظت نشده در بدن قرار بگیرد.
چقدر قرص پیشگیری اضطراری لوونورژسترول مؤثر است؟
اگر لوونورژسترول بعد از رابطه جنسی مصرف شود، شانس حاملگی را کاهش می دهد. در حدود 7 نفر از هر 8 زن که احتمال حاملگی می دادند، پس از مصرف لوونورژسترول حامله نشدند. با این حال، تحقیقات نشان داده است که لونورژسترول در زنانی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند تاثیر کمتری دارد. در عوض IUD گزینه پیشنهادی برای این گروه است. یک IUD اگر بین 5 تا 7 روز بعد از نزدیکی محافظت نشده استفاده شود، می تواند تا 99 درصد موثر باشد.
در دو مطالعه گزارش شده، قرص الا میزان بارداری را به میزان قابل توجهی از نرخ 5.5% و 5.6% به 2.2% و 1.9% کاهش داد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که اثر بخشی آن تا 120 ساعت بعد از رابطه جنسی بدون محافظت کم نشده بود.
اقلام لازم برای پیشگیری اورژانسی از بارداری را از کجا تهیه کنیم؟
قرص های پیشگیری از بارداری اورژانسی (ECPs) در مراکز بهداشت، پزشکان خصوصی و برخی از اورژانس بیمارستان ها پیدا می شود. برخی ECPs نیز توسط پزشکان تجویز می شوند. همانطور که در بالا گفته شد، لونورژسترول بدون نسخه پزشک هم در داروخانه ها فروخته می شود.
چه کسانی نباید از قرص های پیشگیری اضطراری از بارداری استفاده کنند؟
- لونورژسترول روی بارداری لانه گزینی شده تاثیر نمی گذارد. الا نباید توسط زنانی که در حال حاضر باردارند یا احتمال حاملگی دارند استفاده شود. خطر آن روی جنین انسان هنوز ناشناخته است. البته مطالعه روی حیوانات خطر سقط جنین را ثابت کرده است.
- زنان مبتلا به بیماری های مزمن باید قبل از استفاده از روش پیشگیری اضطراری از بارداری با پزشک خود مشورت کنند.
آیا مصرف قرص های پیشگیری اورژانسی عوارض جانبی دارد؟
شایع ترین عوارض جانبی مرتبط با مصرف قرص های پیشگیری از بارداری عبارتند از:
- حالت تهوع
- درد شکم
- خستگی
- سردرد
- تغییرات قاعدگی
از پزشک یا متصدی داروخانه درباره راه های کاهش تهوع سوال کنید. ممکن است آنها قرص های ضد تهوع برای مصرف قبل از قرص های پیشگیری را تجویز کنند.
آیا روش های پیشگیری از بارداری، فرد را از انتقال بیماری های جنسی هم محافظت می کند؟
خیر. راه های پیشگیری اضطراری از بارداری شما را در مقابل بیماری های جنسی از قبیل HIV محافظت نمی کند، این ویروس باعث ایدز می شود. بهترین روش برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های جنسی، محدود کردن تماس جنسی با افراد آلوده است. در صورت رابطه جنسی باید از کاندوم لاتکس استفاده شود.