چه گیاهی وجود دارد که بیش از 10 سال عمر کند، تقریباً هیچ آفتی به آن آسیب نزند و مراقبت از آن ساده و لذت بخش باشد؟ پاسخ ریواس است. این سبزی چند ساله با ساقه هایی ترش مزه و به رنگ سبز یا یاقوتی، یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌ها برای تهیه انواع پای، کیک، کرامبل، مربا و سس به شمار می‌رود. اگر قصد دارید این گیاه زیبا و خوش طعم را در باغچه خود پرورش دهید، در این مقاله از سلام دنیا، با روش های کاشت ریواس در باغ و باغچه، گیاه ریواس در کدام منطفه آب و هوایی رشد میکند، شرایط نگهداری و برداشت صحیح ریواس آشنا شوید.
درباره ریواس
ریواس اصالتاً از آسیا آمده است. در قرن هفدهم به اروپا آورده شد و مدت کوتاهی بعد به آمریکا رسید. این گیاه در مناطقی با اقلیم خنک بهتر رشد میکند و به همین دلیل در باغ‌های شمالی محبوب است. ریواس کاشت آسانی دارد، اما برای رشد و تولید ساقه‌های بزرگ و زیاد، به یک دوره خواب نیاز دارد. بهترین عملکرد ریواس زمانی است که دمای متوسط در زمستان زیر 4 درجه سانتی‌گراد و در تابستان زیر 24 درجه سانتی‌گراد باشد. ساقه‌های ریواس تنها بخش خوراکی گیاه هستند. این ساقه‌ها پس از پخت طعمی ترش و قوی دارند. برگ‌های ریواس سمی هستند و ماده‌ای تحریک‌کننده به نام «اسید اگزالیک» دارند، بنابراین باید مراقب باشید که خورده نشوند.
نکته جالب درباره ریواس این است که گیاهی چندساله است: یک گیاه سالم می‌تواند برای 10 سال یا بیشتر محصول دهد. به همین دلیل، بهتر است ریواس را در فضای اختصاصی خودش در گوشه‌ای از باغ بکارید تا بدون مزاحمت رشد کند. ریواس در خاکی که با کود دامی پوسیده یا کمپوست تقویت شده باشد، عملکرد خوبی دارد؛ همین موضوع باعث شده برخی باغبان‌ها آن را نزدیک توده کمپوست خود بکارند! با ساقه‌های یاقوتی یا سبز و برگ‌های چتری، ریواس علاوه بر زیبایی رنگ، به باغ شما ارتفاع و ساختار می‌دهد و هر سال به طور دائمی بازمی‌گردد.
حتما بخوانید: آموزش کاشت ریواس در گلدان
کاشت ریواس در باغچه
ریواس در آفتاب کامل بهترین عملکرد را دارد، اما سایه جزئی را نیز تحمل میکند. محلی را انتخاب کنید که خاکی حاصلخیز و با زهکشی خوب داشته باشد. زهکشی مناسب بسیار مهم است، زیرا در خاک خیلی مرطوب، ریشه‌های ریواس دچار پوسیدگی می‌شوند. خاک را با کمپوست، کود دامی پوسیده یا هر ماده‌ای که سرشار از مواد آلی باشد، اصلاح کنید. ریواس گیاهی پرمصرف از نظر مواد مغذی است و به این مواد آلی نیاز دارد. ریواس بزرگ می‌شود! ممکن است ارتفاع و عرض آن به 60 تا 90 سانتی‌متر برسد. مطمئن شوید که فضای کافی برای رشد دارد.
زمان کاشت ریواس
- ریواس را می‌توان در اواخر پاییز یا اوایل بهار کاشت.
- در پاییز، تاج‌های ریواس را پس از ورود به دوره خواب بکارید تا در بهار محصول بدهد.
- در بهار، تاج‌ها را زمانی بکارید که خاک قابل کار کردن است، ریشه‌ها هنوز خواب هستند و رشد آغاز نشده است (یا گیاه تازه در حال برگ‌دادن است). اگر دماسنج خاک دارید، دمای خاک باید حداقل 10 درجه سانتی‌گراد باشد.
نحوه کاشت ریواس
- تاج‌های یک‌ساله ریواس را تهیه کنید (از مرکز باغبانی یا به‌صورت آنلاین). این تاج‌ها به‌صورت ریشه‌لخت یا به‌عنوان گیاهان جوان آماده انتقال در گلدان فروخته می‌شوند. (می‌توان ریواس را از بذر هم کاشت، اما توصیه نمی‌شود.)
- قبل از کاشت، همه علف‌های هرز دائمی را از محل حذف کنید.
- چاله‌هایی بزرگ به اندازه سبد حصیری بزرگ حفر کنید.
- ریواس ها را با فاصله 60 تا 120 سانتی‌متر از یکدیگر و با فاصله 90 تا 120 سانتی‌متر بین ردیف‌ها بکارید.
- تاج ها را طوری بکارید که چشم‌ها حدود 5 سانتی متر زیر سطح خاک باشند و جوانه‌ها رو به بالا قرار گیرند.
- پس از کاشت، به‌خوبی آبیاری کنید.
حتما بخوانید: نحوه کاشت درخت لیمو
پرورش ریواس
شلوغی بیش از حد یکی از مشکلات رایج در پرورش ریواس است و باعث رشد ضعیف می‌شود. هر 3 تا 4 سال یک بار، ریشه‌ها را بیرون آورده و تقسیم کنید. این کار را در هنگام خواب گیاه، در اوایل بهار یا اواخر پاییز انجام دهید. هر بخش تقسیم شده باید حداقل یک جوانه بزرگ داشته باشد.
- از لایه‌ای ضخیم از کاه برای حفظ رطوبت و جلوگیری از رشد علف‌های هرز استفاده کنید.
- گیاه را به‌طور منظم و خوب آبیاری کنید. ریواس به‌ویژه در روزهای گرم و خشک تابستان به رطوبت کافی نیاز دارد.
- ساقه‌های گل‌دهنده را به محض ظاهر شدن حذف کنید، زیرا انرژی گیاه را از تولید ساقه و ریشه می‌گیرند.
- هر بهار، هنگام ذوب شدن یا تازه ذوب شدن زمین، مقدار کمی کود (10-10-10) به خاک اضافه کنید.
- در پاییز، بقایای گیاهی را پاک کنید. پس از یخ‌زدگی زمین، روی ریواس را با 5 تا 10 سانتی‌متر مالچ آلی (ترجیحاً کمپوست پوسیده) بپوشانید. این کار باعث افزودن نیتروژن به خاک و آماده‌سازی گیاه برای رشد بهاره می‌شود.
انواع ریواس
این رقم‌های رایج با ساقه‌های قرمز و رشد عالی شناخته می‌شوند:
- Canada Red
- Crimson Red
- MacDonald
- Valentine
علاوه بر این‌ها، یک رقم سبز رنگ مطمئن به نام Victoria نیز وجود دارد.
برداشت ریواس
در سال اول هیچ ساقه‌ای برداشت نکنید. در سال دوم فقط مقدار کمی برداشت کنید تا گیاه به‌خوبی مستقر شود.
- از سال سوم به بعد، فصل برداشت 8 تا 10 هفته طول می‌کشد و تا اواسط تابستان ادامه دارد.
- ساقه‌ها را زمانی برداشت کنید که طولشان 30 تا 45 سانتی‌متر و قطرشان حداقل 2 سانتی‌متر باشد. اگر ساقه‌ها باریک شدند، برداشت را متوقف کنید چون ذخایر غذایی گیاه پایین است.
- پایه ساقه را بگیرید و با پیچشی آرام از گیاه جدا کنید. اگر جدا نشد، با چاقوی تیز آن را از پایه ببرید. برای جلوگیری از بیماری، چاقو را ضدعفونی کنید. برگ‌ها را دور بیندازید.
حتما بخوانید: چگونه ذرت شیرین بکاریم
- همیشه حداقل دو ساقه روی گیاه باقی بگذارید تا تولید ادامه یابد. ممکن است بیش از 10 سال بدون نیاز به تعویض گیاه، برداشت خوبی داشته باشید.
- قبلاً باور بر این بود که کل گیاه ریواس با بالا رفتن دمای تابستان سمی می‌شود. این درست نیست، اگرچه ساقه‌های برداشت‌شده در تابستان بافتی سفت‌تر دارند. با این حال، پس از نیمه تابستان (ژوئیه)، بهتر است ساقه‌ها را روی گیاه باقی بگذارید تا انرژی کافی برای سال بعد جمع‌آوری کنند.
نحوه نگهداری ریواس
ساقه‌های ریواس را بریده و در ظرف درب‌دار در یخچال نگهداری کنید. یا آن‌ها را در پلاستیک یا فویل آلومینیومی محکم پیچیده و در یخچال قرار دهید. ریواس در یخچال تا چند هفته تازه می‌ماند. ساقه‌ها را به قطعات کوچک برش داده، در ظرف درب‌دار یا کیسه زیپ‌دار بگذارید و در فریزر قرار دهید. ریواس منجمد تا حدود یک سال قابل نگهداری است.
آفات و بیماری ها گیاه ریواس
| آفت / بیماری | نوع | علائم | کنترل و پیشگیری |
| بوتریتیس (کپک خاکستری) | قارچ | علائم متغیر؛ لکه‌های زرد، قهوه‌ای یا خاکستری با حاشیه های آب سوخته روی برگ‌ها یا گل‌ها؛ کپک خاکستری؛ جوانه‌هایی که باز نمی‌شوند؛ ضایعات روی ساقه؛ پژمردگی یا پوسیدگی؛ ظاهر سوخته (آتش زده) در برخی گیاهان | از بین بردن بخش‌های آلوده یا کل گیاهان شدیداً آلوده (به هیچ وجه کمپوست نشوند)؛ حذف مرتب بقایای گیاهی؛ ضدعفونی ابزارها؛ تأمین گردش هوای خوب و نور کافی؛ پرهیز از آبیاری از بالا؛ جلوگیری از استرس یا آسیب به گیاه؛ وجین؛ تناوب کشت |
| لکه برگی قارچی | قارچ | علائم متغیر؛ لکه‌هایی روی برگ‌های پایینی که به مرور بزرگ شده و قهوه‌ای یا سیاه می‌شوند؛ رشد پشمالو یا جوش‌مانند در ناحیه ضایعه؛ بیماری به سمت بالا پیشرفت میکند؛ برگ‌ها می‌میرند | از بین بردن برگ‌های آلوده یا گیاهان شدیداً آلوده (کمپوست نشوند)؛ حذف مرتب بقایای گیاهی؛ ضدعفونی ابزارها؛ استفاده از ارقام مقاوم؛ گردش هوای خوب؛ پرهیز از آبیاری از بالا |
| پوسیدگی تاج و ریشه فیتوفتورا | ااومیست (شبه‌قارچ) | تغییر رنگ برگ‌ها، پژمردگی؛ خشک شدگی؛ زخم های ترشح کننده در نزدیکی پایه ساقه؛ تغییر رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز در پوست یا چوب داخلی؛ پوسیدگی ریشه؛ گیاهان کند رشد، کوتوله یا مرده | از بین بردن گیاهان آلوده و خاک اطراف آن‌ها (کمپوست نشوند)؛ بریدن شاخه‌های دارای زخم؛ حذف بقایای گیاهی؛ کاشت ارقام مقاوم؛ جلوگیری از استرس یا آسیب به گیاه؛ تأمین زهکشی مناسب؛ پرهیز از آبیاری بیش از حد |
| سوسک ریواس (Rhubarb curculio) | حشره | سوسکی شبیه به سرسوسک که به تاج و ساقه‌ها نفوذ میکند؛ بریدگی‌های لبه‌دار روی ساقه‌ها / برگ‌ها؛ سوراخ‌هایی در ساقه که شیره از آن نشت میکند؛ پژمردگی یا پوسیدگی گیاه | جمع‌آوری دستی حشرات بالغ (در میانه ماه مه ظاهر می‌شوند)؛ از بین بردن گیاهان میزبان اطراف (مانند آفتابگردان، خار و تره‌تیزک) در میانه تابستان (ژوئیه) |
| حلزون ها یا لیسه‌ها | نرم‌تنان | سوراخ های نامنظم در برگ ها؛ ترشحات لزج روی گیاه یا خاک؛ ناپدید شدن ساقه‌های جوان | جمع آوری دستی؛ پرهیز از استفاده از مالچ های ضخیم چوبی؛ استفاده از طوق های مسی دور گیاه؛ پرهیز از آبیاری از بالا؛ گذاشتن تخته چوب در شب روی خاک و جمع آوری و نابودی آفات صبح روز بعد با آب داغ و صابون؛ یا غرق کردن آن‌ها در ظرفی با 1/2 اینچ آبجو یا محلول آب قندی و مخمر هم‌سطح با خاک؛ استفاده از نوار 2.5 سانتی‌متری خاک دیاتومه |
گیاه ریواس در کدام منطفه آب و هوایی رشد میکند؟
ریواس از جمله گیاهانی است که در اقلیم‌های خنک و معتدل بهترین رشد را دارد. برای تولید ساقه‌های ضخیم و پرمحصول، این گیاه نیازمند یک دوره خواب زمستانی است؛ بنابراین مناطقی که دمای زمستان در آن‌ها به زیر 4 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، مکان مناسبی برای کشت ریواس محسوب می‌شوند. در تابستان نیز هوای خنک با دمای کمتر از 24 درجه سانتی‌گراد به رشد بهتر ریواس کمک میکند.
حتما بخوانید: روش تکثیر گل گندمی [عنکبوتی] از طریق تقسیم بوته
نواحی سردسیر، کوهستانی و شمالی که دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های ملایم هستند، محیطی بسیار مناسب برای پرورش این گیاه فراهم می‌آورند. در این مناطق، ریواس حتی با حداقل مراقبت نیز به‌خوبی رشد میکند. با این حال، در مناطق گرم‌تر نیز می‌توان آن را پرورش داد، به‌شرط آن‌که با سایه انداختن، آبیاری منظم و استفاده از مالچ، شرایط اقلیمی مناسب‌تری برای آن ایجاد شود.
سخن آخر: دانستنی‌ها و نکات جالب ریواس
ریواس کاربردهای متنوعی دارد، از دارویی گرفته تا زیبایی. ریواس یکی از گیاهان پرطرفدار در باغبانی خانگی است که با زیبایی ظاهری و کاربردهای فراوان خود در آشپزی و حتی پزشکی سنتی، جایگاه ویژه‌ای در میان گیاهان خوراکی دارد. نگهداری آسان، عمر طولانی، و مقاومت بالا در برابر آفات، این سبزی چندساله را به انتخابی هوشمندانه برای باغداران تبدیل کرده است. با رعایت چند نکته ساده درباره شرایط کاشت، مراقبت، و برداشت، می‌توان برای سال‌های متوالی از طعم دلپذیر و ارزش غذایی بالای ریواس بهره‌مند شد.
مطالب مرتبط:
روش کاشت و پرورش بادام زمینی داخل گلدان
دیدگاه ها