مصرف دارو در بارداری: جدول داروهای مجاز (بی خطر) و غیر مجاز (خطرناک) در حاملگی

مصرف داروها در دوران بارداری قانون خاصی دارد و در این دوران حتی الامکان نباید از داروهایی با مضرات بالا استفاده کرد. بدون شک همه مادران باردار علاقه  دارند فرزندی سالم به دنیا آورند و اگر هم دارویی استفاده می کنند که به ضرر فرزندشان است، از روی عمد نیست بلکه به علت عدم آگاهی یا اطلاعات ضعیف مرتکب چنین خطایی می شوند. با مطالعه و آشنایی با عوارض جانبی و تراتوژنیک بعضی از داروها، زنان باردار دیگر برای کمردرد یا سردرد به سراغ مصرف دارو نخواهند رفت.

مصرف داروها در دوران حاملگی

مصرف داروها در دوران بارداری قانون خاصی دارد و در این دوران حتی الامکان نباید از داروهایی با مضرات بالا استفاده کرد. واضح است که دارو یا ماده شیمیایی که مادر مصرف می کند می تواند از جفت عبور نماید، مگر این که در حین عبور از بین برود یا تغییر ماهیت بدهد. انتقال مواد از مادر به جنین و برعکس، از هفته پنجم بارداری شروع می شود. مواد با وزن مولکولی کم به علت اختلاف غلظت آزادانه از جفت عبور می کنند؛ بنابراین، تمام داروهای مصرف شده توسط مادر به جنین منتقل می شود، اما سرعت انتقال و غلظت آن در جنین متفاوت است. 

بررسی های زیادی در زمینه اثر داروها بر حیوانات انجام گرفته، اما متأسفانه این اثرات از حیوانی به حیوان دیگر فرق می کند چه برسد به انسان ها. سه ماهه اول بارداری پرخطرترین زمان از نظر مصرف دارو است و اگر چنین تحت تأثیر اثرات سوء داروها قرار گیرد، آسیب می بیند.  داروها ممکن است ابتدا روی بافت مادر تأثیر بگذارند، سپس به طور غیر مستقیم یا مستقیم بر جنین اثر بگذارند و ناهنجاری به وجود آورند. علاوه بر این، احتمال دارد داروها انتقال مواد غذایی از راه جفت را مختل کنند و به این ترتیب تغذیه جنین دچار مشکل شود و در متابولیسم جفت اشكال ایجاد شود و سلامتی جنین به خطر افتد. 

بدون شک همه مادران باردار علاقه مندند فرزندی سالم به دنیا آورند و اگر هم دارویی استفاده می کنند که به ضرر فرزندشان است، از روی عمد نیست بلکه به علت عدم آگاهی یا اطلاعات ضعیف مرتکب چنین خطایی می شوند. با مطالعه و آشنایی با عوارض جانبی و تراتوژنیک بعضی از داروها، زنان باردار دیگر برای کمردرد یا سردرد به سراغ مصرف دارو نخواهند رفت. تحمل درد برای مادر بسیار شیرین تر از تحمل و پرستاری یک فرزند مبتلا به بیماری قلبی، کلیوی، اختلالات ذهنی و ناهنجاری های دستگاه تناسلی و... است. زمانی که نطفه تشکیل می گردد و شروع به تقسیمات سلولی و تمایز می کند. اگر در مسیر این تغییرات و تشكيل أعضای مهم زندگی اش مواد شیمیایی و تراتوژنیک دخالت نمایند، اختلال ایجاد می شود. بنابراین هرگونه مصرف دارو در حین بارداری حتما باید با نظر پزشک یا مامای مربوط انجام شود.  مصرف بسیاری از داروها در سه ماهه اول بارداری خطرناک است و خطر ناهنجاری جنینی را افزایش می دهد. 

داروها در دوران بارداری به پنج گروه تقسیم می شوند 

ا. گروه A

این گروه از داروها در سه ماهه اول بارداری هیچ خطری برای جنین ندارند و احتمال صدمه به جنین کم است (مثل ویتامین ها) 

2. گروه B

براساس مطالعات انجام شده روی حیوانات، مصرف این گروه از داروها خطری برای جنین ندارد، اما بررسی های کنترل شده بر روی زنان باردار انجام نشده؛ بنابراین، داروهای این گروه در شرایط اضطراری استفاده می شوند (مثل آمپی سیلین). 

3. گروه C آنتی بیوتیک

براساس مطالعات انجام شده داروهایی که در این گروه قرار می گیرند تراتوژنیک بوده و بهتر است در دوران بارداری مصرف نگردند و مواقعی مصرف گردند که سود حاصل بیشتر از ضررش باشد (مثل آسپرین) 

4. گروه D 

مصرف داروهای این گروه برای زنان باردار خطرناک است اما با وجود این، اگر شرایطی وجود داشته باشد که جان بیمار در خطر باشد ناچار از داروهای این گروه برای مادر استفاده می شود ( مثل دیازپام).

5. گروه X

براساس مطالعات انجام شده روی انسان و حیوان مصرف داروهای این گروه احتمال ناهنجاری های جنینی را افزایش می دهد بنابراین زمان مصرف دارو در دوران بارداری بیشتر از سودش بوده و مصرف این داروها در دوران حاملگی ممنوع است (مثل دی اتیل استیل بسترول).