وازکتومی چیست: احتمال وقوع بارداری پس از وازکتومی و دلایل آن

وازکتومی یک عمل جراحی است که لوله های هدایت کننده منی که اسپرم ها را از بیضه ها به مجرای ادراری می رسانند، را مسدود کرده یا می برد. این عمل مانع می شود که اسپرم ها وارد ماده منی شده و مانع بارداری می شود. پس از وازکتومی فرد کماکان می تواند انزال داشته و اسپرم تولید کند اما بدن اسپرم ها را مجدداً جذب کرده و آنها هرگز به مایع منی نمی رسند. وازکتومی روشی کارآمد برای کنترل باروری در مردان است اما آیا کماکان احتمال باردار شدن شریک زندگی این گونه افراد وجود دارد؟ در این مقاله ما دلایلی را که چرا بارداری کماکان ممکن است پس از عمل وازکتومی روی دهد، بررسی می کنیم. ما همچنین گزینه های بازگشت برای باردار شدن و مکش اسپرم (روالی که می تواند در صورتی که افراد آن را در باروری بیرون از رحم (IVF) استفاده کنند، باعث بارداری شود) را مورد بحث قرار خواهیم داد.

احتمال وقوع بارداری پس از وازکتومی

احتمال وقوع بارداری پس از وازکتومی تقریباً صفر است اگر که زوجین حداقل سه ماه پس از انجام عمل وازکتومی برای داشتن رابطه جنسی بدون وسایل کنترل بارداری صبر کنند. پس از وازکتومی پزشک منی فرد را بررسی می کند تا ببیند آیا در آن اسپرمی وجود دارد یا خیر. برای کاهش ریسک بارداری، فردی که تحت عمل وازکتومی قرار گرفته و شریک جنسی وی بایستی از یک روش کنترل بارداری پشتیبان تا زمانی که پزشک نتیجه کامل را به آنها اعلام کند، استفاده کنند. اگر افراد بدون استفاده از روش های بارداری پشتیبان، بلافاصله پس از وازکتومی اقدام به برقراری رابطه جنسی نمایند، این ریسک وجود دارد که کماکان مقداری اسپرم در مایع منی باقی مانده باشد. در این صورت این اسپرم می تواند باعث باروری تخمک و نهایتاً بارداری شود.

دلایل بارداری پس از انجام عمل وازکتومی

1. داشتن رابطه جنسی خیلی زود پس از عمل

عدم موفقیت وازکتومی در ماه های اولیه پس از انجام عمل در صورتی که افراد از روش جلوگیری از بارداری دیگری استفاده نکنند، بالاست. چرخه عمر اسپرم در بدن حدود 3 ماه می باشد. این یعنی اسپرم ممکن است قادر باشد حتی تا چند ماه پس از انجام عمل وازکتومی نیز در مایع منی وجود داشته باشد. هر چه فاصله زمانی از زمان انجام عمل وازکتومی بیشتر شود، این احتمال بارداری کمتر خواهد شد. 1 تا 2 نفر از هر 1000 زنی که همسر آنها تحت عمل وازکتومی قرار گرفته است، در سال اول پس از این عمل دچار بارداری می شوند.

2. عدم عملکرد صحیح روش وازکتومی

گاهی اوقات عمل وازکتومی به طور کامل مجرای عبور اسپرم ها را مسدود نمی کند. در این صورت، پزشک ممکن است پیشنهاد تکرار این عمل را (در بعضی موارد با رویکردی دیگر) مطرح نماید. در اکثر موارد تحلیل منی که پس از انجام عمل توسط پزشک انجام می شود این مساله را که آیا عمل موفقیت آمیز بوده است یا خیر را آشکار می سازد.

3. مجراسازی دوباره

این امکان وجود دارد که عمل وازکتومی هفته ها، ماه ها و حتی سال ها پس از انجام از طریق فرآیندی به نام مجراسازی دوباره، با شکست مواجه شود. مجراسازی دوباره وقتی روی می دهد که مجرای عبور اسپرم به نوعی رشد کرده و مسیر جدیدی برای عبور اسپرم ها ایجاد کند. اکثر موارد مجراسازی دوباره در مدت زمان 12 هفته اول پس از عمل وازکتومی روی می دهد. وقتی این اتفاق سال ها بعد روی دهد، تا زمان بارداری شریک جنسی فرد، امکان کشف کردن آن وجود ندارد. ریسک مجراسازی دوباره ممکن است در موارد زیر افزایش یابد:

• فرد روش وازکتومی با انتهای باز را انتخاب کند که در این روش تنها یک انتهای مجرای عبور اسپرم ها در عمل جراحی بسته می شود
• بافت اسپرم در محل انجام عمل وازکتومی وجود داشته باشد

میزان شکست جراحی وازکتومی چه مقدار است؟

تحقیقات مختلف نرخ شکست اولیه عمل های جراحی وازکتومی را بین 0.3 تا 9 درصد تخمین زده اند. شکست این روش در مراحل بعدی بسیار کمتر بوده و بین 0.04 تا 0.08 درصد تخمین زده شده است.

آیا عمل وازکتومی قابل بازگشت است؟

بسیاری از عمل های جراحی وازکتومی در صورت تمایل قابل بازگشت می باشند. بین 3 تا 6 درصد مردانی که تحت این عمل قرار می گیرند بعد از مدتی درخواست بازگشت آن را مطرح می نمایند. روال های بازگشت این عمل عبارتند از:

• وازوواستوستومی: در این روال پزشک دو انتهای بریده شده یا مسدود شده مجرای عبور اسپرم را دوباره به یکدیگر پیوند می زند. این روال بسیار مرسوم است و از لحاظ فنی چندان دشوار و چالش برانگیز نمی باشد و در نتیجه از نرخ موفقیت بالایی برخوردار است.
• وازوپیدیدیموستومی: یک روال دیگر که در آن پزشک یک انتهای مجرای عبور اسپرم را به اپیدیدیم (لوله ای که اسپرم ها را ذخیره کرده و آنها را از بیضه ها انتقال می دهد) متصل می نماید. این روال از لحاظ فنی کمی دشوار بوده و نرخ موفقیت پایین تری نیز دارد.

موفقیت بازگشت عمل وازکتومی برای تحقق بارداری

یک سری عوامل بر موفقیت بازگشت در تحقق بارداری در افراد تاثیرگذار می باشند:

• تجربه و مهارت جراح
• وجود تعداد اسپرم کافی در فرد
• سلامت عمومی زوجین
• زمان بندی رابطه جنسی زوجین
• توانایی باروری زن

اگر اولین تلاش برای بازگشت وازکتومی ناموفق باشد، ممکن است فرد استفاده از روش بازگشت دوم را انتخاب کند.

روش جایگزین عمل بازگشت وازکتومی: مکش اسپرم و باروری خارج از رحم

IVF روالی است که تخمک را در خارج از بدن زن بارور می سازد. سپس پزشک این تخمک بارور شده را در داخل رحم زن قرار می دهد تا شاید عمل بارداری صورت پذیرد. افرادی که تحت عمل وازکتومی قرار گرفته اند کماکان می توانند همسرشان را از طریق روش IVF (حتی بدون نیاز به عمل بازگشت وازکتومی) بارور نمایند. برای این منظور، از مرد در حالت بیهوشی عمل مکش اسپرم انجام می شود. در طول این عمل، پزشک مستقیماً اسپرم ها را از بیضه ها یا اپیدیدیم با استفاده از یک سرنگ بر می دارد.

تا زمانی که اسپرم های فرد در زمان عمل مکش اسپرم سالم باشند، شانس موفقیت بارداری با استفاده از روش IVF به اندازه افرادی که تحت عمل وازکتومی قرار نگرفته اند، بالا می باشد. بنابراین برای افرادی که شریک جنسی آنها دارای مشکلات باروری می باشد یا کاندیدای مناسبی برای بازگشت وازکتومی محسوب نمی شود، مکش اسپرم می تواند بهترین گزینه در صورت تمایل به داشتن فرزند باشد.

نتیجه گیری

افرادی که در مورد میزان موفقیت کلی روش وازکتومی تردید دارند یا افرادی که حدس می زنند ممکن است در آینده از انجام این عمل پشیمان شوند، بهتر است تمامی گزینه های موجود قبل از رفتن به سراغ روش وازکتومی را با پزشکشان مورد بررسی قرار دهند. هیچ تضمینی وجود ندارد که عمل وازکتومی در تمامی افراد موفقیت آمیز بوده یا عمل بازگشت وازکتومی بتواند قدرت باروری را به فرد بازگرداند. در نتیجه افراد بایستی ریسک ها و مزایای این روش را پس از انجام آن با شریک زندگی و پزشکان، تحلیل نمایند.

منبع: medicalnewstoday