رژیم های نوسانی یا یویو شاید در ابتدا بی‌ضرر به نظر برسند، اما واقعیت آن است که می‌توانند زمینه‌ساز مشکلات جدی در سلامت جسم و روان شوند. بسیاری از افراد برای رسیدن به وزن ایده‌آل، بارها رژیم می‌گیرند و دوباره وزن اضافه می‌کنند، بی‌آنکه بدانند این نوسانات وزنی چه عوارضی برای سلامت بدن دارد. در این مقاله از سلام دنیا، به بررسی دقیق اثرات منفی و عوارض رژیم یویو بر سلامتی بدن پرداخته‌ایم.
عوارض رژیم یویو بر بدن
1. عوارض رژیم یویو: کاهش وزن به چرخه بی‌پایان تبدیل می‌شود
داستان معمولاً این‌طور شروع می‌شود: «تابستان در راه است، باید لاغر شوم.» بعد با خودمان می‌گوییم: «دسر؟ چرا که نه!» و کمی بعد: «لباس‌ها دیگر اندازه‌ام نیستند، باید رژیم بگیرم.» این چرخه همان چیزی است که به آن رژیم نوسانی یا «یویو» می‌گویند، یعنی کاهش و افزایش مکرر وزن، مثل بالا و پایین رفتن آسانسور. این مشکل محدود به گروه خاصی نیست؛ زنان و مردان، جوانان و سالمندان همه ممکن است دچار آن شوند. این نوسانات فقط بر وزن تأثیر نمی‌گذارند؛ بلکه می‌توانند سلامت بلندمدت شما را نیز به خطر بیندازند.
حتما بخوانید: بهترین رژیم غذایی لاغری برای کاهش وزن سالم و اصولی
2. عوارض رژیم یویو: رژیم گرفتن بی‌نتیجه
رژیم‌های مختلف مثل آتکینز، پالئو، Whole360، فروتی‌یرین و حتی قوانین خاصی مانند «چهارشنبه‌ها بدون گلوتن مگر در زمان ماه کامل» را که در نظر بگیریم، فرقی نمی‌کند کدام رژیم را انتخاب کنید. داده‌ها به وضوح نشان می‌دهند که رژیم‌ها در بلندمدت موثر نیستند.ممکن است ابتدا وزن کم کنید، اما بعد از یک سال، حداقل یک سوم افراد وزنشان دوباره بازمی‌گردد.و بعد از پنج سال، تقریباً هیچ‌کس نمی‌تواند وزن کم‌شده را حفظ کند.
3. عوارض رژیم یویو: احساس گرسنگی شدیدتر از همیشه
سلول‌های چربی بدن شما هورمونی به نام لپتین تولید می‌کنند. این هورمون به مغز پیام می‌دهد که چه مقدار چربی در بدن ذخیره شده است. وقتی وزن کم می‌کنید، چربی بدن هم کمتر می‌شود، در نتیجه مقدار لپتین کاهش پیدا می‌کند. این کاهش باعث می‌شود احساس گرسنگی بیشتری داشته باشید. علاوه بر این، بدن برای حفظ انرژی، سوخت‌وساز را کندتر می‌کند. بنابراین، وقتی رژیم را کنار می‌گذارید، هم اشتهای زیادی دارید و هم کالری کمتری می‌سوزانید. به همین دلیل است که بعد از چند دوره رژیم نوسانی، ممکن است حتی وزن‌تان از زمانی که شروع کرده بودید هم بیشتر شود.
4. عوارض رژیم یویو: چربی بیشتر و عضله کمتر
وقتی وزن کم می‌کنید، هم چربی و هم عضله از دست می‌دهید. اما وقتی دوباره وزن‌تان بالا می‌رود، چربی سریع‌تر از عضله بازمی‌گردد و ابتدا ذخیره می‌شود. همزمان، اشتهای شما بالا می‌ماند تا عضله‌ها به حالت قبل برگردند، بنابراین چربی بیشتری نیز اضافه می‌شود. این مشکل بیشتر در افراد لاغر دیده می‌شود تا کسانی که اضافه وزن دارند.اگر این روند چندین بار تکرار شود، در نهایت با افزایش وزن، چربی بیشتر و عضله کمتر مواجه خواهید شد.
حتما بخوانید: چگونه لاغر شویم؟
5. عوارض رژیم یویو: تغییرات عمیق در بدن
افزایش چند کیلوگرم وزن می‌تواند تغییرات قابل توجهی در بدن ایجاد کند. التهاب بدن بیشتر می‌شود؛ این التهاب معمولاً به مقابله با بیماری‌ها کمک می‌کند، اما ممکن است به قلب آسیب زده و باعث افزایش مقاومت بدن به انسولین شود. همچنین، ژن‌هایی که رشد غیرطبیعی قلب را تحریک می‌کنند، فعال می‌شوند.با کاهش وزن، بسیاری از این تغییرات بهبود پیدا می‌کنند، اما بدن به حالت اول به‌طور کامل بازنمی‌گردد و اثرات بلندمدت این تغییرات هنوز به‌طور کامل مشخص نیست.
6. عوارض رژیم یویو: ارتباط میان استرس و چربی
رژیم گرفتن کار آسانی نیست. هر بار که وزن کم می‌کنید و دوباره آن را به دست می‌آورید، ذهن شما تحت فشار قرار می‌گیرد. همین مسئله می‌تواند سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را در بدن افزایش دهد. کاهش کالری دریافتی نیز همین اثر را دارد. این یک مشکل جدی است، چون بالا بودن کورتیزول احتمال تجمع چربی در ناحیه شکم را بیشتر می‌کند؛ اتفاقی که خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
7. عوارض رژیم یویو: مسیر منتهی به پرخوری
همه افرادی که رژیم‌های نوسانی می‌گیرند به پرخوری دچار نمی‌شوند، اما این نوع رژیم‌ها می‌توانند زمینه‌ساز آن باشند. این وضعیت مثل کشیدن بیش از حد یک کش لاستیکی است؛ وقتی فشار فکری ناشی از فکرهای کوتاه‌مدت مثل «باید سریع وزن کم کنم» را رها می‌کنید، احتمال پرخوری ناگهانی افزایش می‌یابد. این مسئله به ویژه برای نوجوانان، به‌خصوص دختران، بسیار خطرناک است. نوجوانان و پیش‌نوجوانانی که خود را رژیم‌گیرنده می‌نامند، بیشتر در معرض پرخوری و افزایش وزن هستند.
حتما بخوانید: آیا رژیم غلات برای کاهش وزن موثر است؟
8. عوارض رژیم یویو: بیماری‌های قلبی
دانشمندان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند رژیم‌های نوسانی چه تأثیری بر قلب شما در طول زمان دارند، اما نتایج فعلی چندان امیدوارکننده نیست. در کوتاه‌مدت، بازگشت وزن باعث فشار روی قلب و رگ‌های خونی می‌شود. یک مطالعه بزرگ نشان داده است هرچه نوسانات وزن بیشتر باشد، احتمال بروز مشکلاتی مانند آنژین، حمله قلبی و سکته افزایش می‌یابد.همچنین هرچه این نوسانات شدیدتر باشد، خطر بیماری‌ها نیز بیشتر می‌شود.
9. عوارض رژیم یویو: سنگ صفرا
شاید درباره سنگ کلیه شنیده باشید، اما کیسه صفرا نیز ممکن است سنگ بگیرد. اضافه وزن یکی از عوامل اصلی ایجاد سنگ صفرا است. نکته مهم این است که کاهش سریع وزن، مانند رژیم‌های شدید و کوتاه‌مدت، نیز می‌تواند باعث تشکیل سنگ شود. هر چه چرخه افزایش و کاهش وزن بیشتر تکرار شود، احتمال ابتلا به سنگ صفرا افزایش می‌یابد.علاوه بر این، هر چه وزن بیشتری کم کنید و دوباره افزایش دهید، خطر این مشکل بیشتر می‌شود.
10. عوارض رژیم یویو: باکتری‌های روده
روده‌ی شما مملو از انواع باکتری‌هاست؛ نگران نباشید، این باکتری‌ها به هضم غذا کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم‌های نوسانی می‌توانند تعداد و نوع این باکتری‌ها را تغییر دهند.با توجه به نقش مهم این باکتری‌ها در سلامت قلب، روحیه و سایر جنبه‌های سلامت کلی بدن، تغییرات ایجاد شده ممکن است بر سلامت عمومی شما تأثیر بگذارد.
حتما بخوانید: چگونه به سادگی لاغر شویم؟
11. عوارض رژیم یویو: قطع تنوع غذایی، آغاز مشکلات تغذیه‌ای
گاهی چربی‌ها را حذف می‌کنید، گاهی کربوهیدرات‌ها را، یا میزان پروتئین را زیاد می‌کنید. وقتی دائم بین رژیم‌های مختلف و سخت تغییر می‌کنید، بدن شما مثل یک وزنه‌بردار نوسانی عمل می‌کند. هرچه این تغییرات شدیدتر باشد، احتمال بروز مشکلات سلامتی بیشتر می‌شود. غذا برای بدن ضروری است، اما اگر به درستی تنوع غذایی نداشته باشید، ممکن است به جای کمک، به مشکل تبدیل شود.نداشتن تنوع مناسب در رژیم غذایی می‌تواند باعث کمبود مواد مغذی لازم شده و مشکلات جدی سلامتی به دنبال داشته باشد.
12. عوارض رژیم یویو: پایان رژیم‌های نوسانی، وقت تغییر است
دانشمندان هنوز درباره تأثیر رژیم‌های نوسانی بر سلامت بلندمدت بدن به توافق نرسیده‌اند. برخی معتقدند این مسئله چندان جدی نیست، اما برخی دیگر می‌گویند این نوع رژیم‌ها ممکن است سلامت استخوان‌ها را ضعیف کرده و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و سرطان را افزایش دهند. نتیجه کلی چیست؟ موضوع پیچیده است.پ اما یک چیز روشن است: اگر مدام وزن‌تان بالا و پایین می‌رود، یعنی روش فعلی برای شما مؤثر نیست.و اگر این روش ممکن است به سلامت شما آسیب برساند، بهتر است راهی جدید و سالم‌تر برای کنترل وزن خود انتخاب کنید.
13. عوارض رژیم یویو: تغییر نگرش، تغییر نتیجه
رژیم‌ها معمولاً شما را به فکر کردن فقط درباره کوتاه‌مدت وادار می‌کنند و ممکن است نگرش شما نسبت به غذا را تغییر دهند. بهتر است کمی فاصله بگیرید و نگرش خود را دوباره تنظیم کنید. دلیل رژیم گرفتن‌تان چیست؟ اگر هدف شما سلامت بهتر است، باید روش تغذیه خود را به‌گونه‌ای تغییر دهید که برای طولانی‌مدت مناسب باشد. علاوه بر این، باید به طور منظم ورزش کنید تا وزن کم شده را حفظ کنید.پس از دنبال کردن راهکارهای سریع دست بردارید و روی تغییراتی تمرکز کنید که بتوانند به طور پایدار به شما کمک کنند.
حتما بخوانید: نمونه برنامه کامل رژیم مدیترانه ای 30 روزه برای لاغری
14. عوارض رژیم یویو: هدف‌گذاری واقع‌بینانه برای موفقیت
برای رسیدن به سلامتی بهتر، لازم است برنامه‌ای متناسب با سبک زندگی خود داشته باشید. اهدافی کوچک، واضح و قابل انجام انتخاب کنید. به جای اینکه هدف‌تان کاهش 20 کیلوگرم باشد، بهتر است با کاهش یک کیلوگرم در هفته شروع کنید. یا مثلاً یک هفته تمرین کنید که هنگام غذا خوردن بیشتر به احساس گرسنگی و سیری خود توجه کنید، با آرامش غذا بجوید و از طعم آن لذت ببرید. با اهداف کوچک شروع کنید و به تدریج اهداف جدیدی به برنامه‌تان اضافه کنید.وقتی شرایط موفقیت برای خود فراهم می‌کنید، حفظ انگیزه برایتان آسان‌تر خواهد بود.
15. عوارض رژیم یویو: بدون حمایت، مسیر سخت‌تر می‌شود
کاهش وزن فقط به اراده شما بستگی ندارد. بدن به طور طبیعی تمایل دارد وزنش را حفظ کند و راه‌های مختلفی برای جلوگیری از کاهش وزن دارد. بنابراین، شما باید تلاش بیشتری داشته باشید و از دیگران کمک بگیرید. با پزشک و کارشناس تغذیه مشورت کنید، دوستان و خانواده را در این مسیر همراه کنید یا به گروه‌های آنلاین بپیوندید. داشتن این حمایت‌ها بسیار مهم است.همچنین می‌توانید از فناوری‌های مختلف، مانند اپلیکیشن‌هایی که غذای مصرفی و فعالیت بدنی شما را ثبت می‌کنند، بهره‌مند شوید.
سخن آخر
کاهش وزن سالم و پایدار نیازمند صبر، آگاهی و حمایت است، نه پیروی کورکورانه از رژیم‌های ناپایدار و سخت‌گیرانه. رژیم یویو فقط وزن شما را بالا و پایین نمی‌برد، بلکه سلامت‌تان را نیز دستخوش آسیب می‌کند. اگر می‌خواهید بدنی سالم و متعادل داشته باشید، باید به‌جای تمرکز بر عدد ترازو، روی تغییرات تدریجی و ماندگار در سبک زندگی خود تمرکز کنید.
مطالب مرتبط:
3 برنامه رژیم غذایی لاغری دخترانه نوجوان
رژیم لاغری سریع و موثر جنرال موتورز در هفت روز
دیدگاه ها