روان شناسی رنگ ها: تاثیر رنگ بر روحیه، افکار و احساسات افراد

هنرمندان و طراحان داخلی از مدت ها قبل اعتقاد داشته اند که رنگ ها می توانند بر روحیه، احساسات و عواطف تاثیر بگذارند. هنرمند بزرگ، پابلو پیکاسو اظهار داشت: «رنگ ها مانند حالت صورت، در تغییر احساسات نقش دارند». رنگ یک ابزار ارتباطی قدرتمند است و می توان از آن برای نشان دادن عمل، تاثیر خلق و خو و حتی تاثیرگذاری بر روی واکنش های فیزولوژیکی استفاده کرد. رنگ های خاصی در افزایش فشار خون، متابولیسم و خستگی چشم نقش دارند. اکنون این سوال پیش می آید که یک رنگ چگونه می تواند بر روی ما اثر بگذارد؟ رنگ ها چگونه می توانند بر خلق و خو و رفتار ما تاثیر بگذارند؟

روان شناسی رنگ چیست؟

در سال 1666، دانشمند انگلیسی «سر آیزاک نیوتن» کشف کرد که وقتی نور سفید خالص از یک منشور عبور می کند، تمام رنگ های قابل مشاهده از هم جدا می شوند. نیوتن همچنین دریافت که هر رنگ یک طول موج مشخص دارد و دیگر نمی توان آن را به سایر رنگ ها تفکیک کرد. آزمایش های بعدی نشان داد که از نور می توان برای ایجاد رنگ های دیگر استفاده کرد. به عنوان مثال، رنگ قرمز روشن در ترکیب با زرد روشن می تواند باعث ایجاد رنگ نارنجی شود. برخی از رنگ ها مانند رنگ سبز و رنگ سرخ اثر یک دیگر را خنثی کرده و باعث تشکیل نور سفید می شوند. اگر تاکنون نقاشی کرده باشید،  پس حتما متوجه شده اید که چگونه می توان برای ایجاد برخی رنگ ها، رنگ های خاصی را با یک دیگر ترکیب کرد.

محققان اندرو الیوت و ماركوس مایر گفتند: «با توجه به گسترش رنگ ها، انتظار می رود که روان شناسی رنگ به خوبی پیشرفت کرده باشد». آن ها در ادامه می گویند: «جای تعجب است که تا به امروز کارهای کمی از نظر تئوری یا تجربی در مورد تاثیر رنگ بر عملکرد روان شناختی انجام شده است، و کارهایی که تاکنون انجام شده است، بیش تر به علت نگرانی های عملی است، نه سخت گیری های علمی».
با وجود عدم تحقیقات کلی در این زمینه، مفهوم روان شناسی رنگ یک موضوع جذاب برای بازاریابی، هنر، طراحی و سایر زمینه ها تبدیل شده است. بخش عمده ای از شواهد موجود در این زمینه بیش تر بر اساس گفته های مردم است، اما محققان و کارشناسان کشفیات و مشاهدات مهمی را درباره روان شناسی رنگ و تاثیر آن بر خلق و خو، احساسات و رفتارها انجام داده اند. نظر و احساسات اشخاص در مورد رنگ ها، اغلب شخصی است و ریشه در تجربه و فرهنگ آن ها دارد. به عنوان مثال، اگرچه رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و بی گناهی استفاده می شد، اما در بسیاری از کشورهای شرقی به عنوان نمادی از عزاداری در نظر گرفته می شود.

تاثیر رنگ ها از نظر روان شناسی

چرا رنگ ها چنین نیروی قدرتمندی در زندگی ما دارند؟ رنگ ها چه تاثیراتی می تواند بر روی بدن و ذهن ما داشته باشند؟ اگرچه برداشت هر شخص از رنگ ها تا حدودی شخصی است، اما برخی از مفاهیم در رابطه با رنگ ها وجود دارند که معانی جهانی دارند.

• رنگ هایی با زمینه طیف قرمز، به عنوان رنگ های گرم شناخته می شوند و شامل رنگ قرمز و نارنجی و زرد هستند. این رنگ ها، احساسات را بر می انگیزد که شامل احساس گرما و راحتی تا احساس خشم و خصومت است.
• رنگ هایی که در طیف آبی جای دارند، به عنوان رنگ های خنک شناخته می شوند و شامل آبی و بنفش و سبز هستند. این رنگ ها اغلب، آرام توصیف می شوند، اما می توانند احساس غم و بی تفاوتی را در ذهن ایجاد کنند.

مردم چگونه به رنگ های مختلف واکنش نشان می دهند؟ برای کسب اطلاعات بیش تر درباره اثرات احتمالی این رنگ ها بر روی افراد، یکی از رنگ های زیر را انتخاب کنید:

• سیاه
• سفید
• قرمز
• آبی
• سبز
• زرد
• بنفش
• قهوه ای
• نارنجی
• صورتی

روان شناسی رنگ به عنوان روش درمان

چندین فرهنگ باستانی از جمله مصری ها و چینی ها، کروموتراپی (رنگ درمانی) را برای مداوا انتخاب می کردند. به کروموتراپی گاهی اوقات «نور درمانی» و «رنگ شناسی» نیز گفته می شود، و امروزه هنوز هم به عنوان یک درمان جامع یا فرعی استفاده می شود. در این درمان:

• از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش گردش خون استفاده می شود.
• تصور می شد که رنگ زرد باعث تحریک اعصاب و پاک سازی بدن می شود.
• از رنگ نارنجی برای بهبود ریه ها و افزایش سطح انرژی بدن استفاده می شد.
• تصور می شد که رنگ آبی بیماری ها را تسکین داده و درد را آرام می کرد.
• تصور می شد که سایه های نیلی رنگ جهت کاهش مشکلات پوستی موثر است.

تحقیقات نوین انجام شده در رابطه با روان شناسی رنگ ها

اکثر روان شناسان به رنگ درمانی با شک و تردید نگاه می کنند و خاطر نشان می کنند که تاثیرات فرضی رنگ اغلب اغراق آمیز است. رنگ ها همچنین در فرهنگ های مختلف دارای معانی مختلف هستند. تحقیقات در اکثر موارد نشان داده اند که اثرات تغییر خلق و خوی با رنگ ها می تواند تنها برای مدت کوتاهی باعث بهبود شود. یک اتاق آبی رنگ در ابتدا ممکن است باعث احساس آرامش شما شود، اما این اثر پس از مدت کوتاهی از بین می رود. با این وجود، تحقیقات فعلی نشان دادند که رنگ ها می توانند در افراد به شکل شگفت انگیزی تاثیرگذار باشند:

• مطالعه ای نشان داد که قرص های دارونما با رنگ گرم، نسبت به قرص های دارونما با رنگ خنک موثرتر هستند.
• شواهدی بر اساس حرف مردم حاکی از این مساله است که نصب چراغ های روشنایی به رنگ آبی می تواند منجر به کاهش جرم در آن ناحیه شود.
• اخیرا، محققان دریافتند كه رنگ قرمز باعث می شود افراد با سرعت و نیروی بیش تری از خود عکس العمل نشان دهند، چیزی كه در طول فعالیت های ورزشی می تواند مفید باشد.
• مطالعه ای که شواهد تاریخی را بررسی کرده است، نشان می دهد که تیم های ورزشی که اکثرا لباس هایی به رنگ مشکی می پوشند، با احتمال بیش تری جریمه می شوند و دانش آموزان، خصوصیات منفی را به بازیکنی که لباس مشکی پوشیده بود، ارتباط می دادند.

رنگ ها چگونه می توانند بر عملکرد افراد تاثیر گذار باشند؟

مطالعات همچنین نشان داده اند که رنگ های خاصی، بر روی عملکرد تاثیرگذار هستند. هیچ کس دوست ندارد برگه آزمون خود را در صورتی که تمامی سوالات آن با جوهر قرمز نوشته شده است، ببیند. مطالعه ای نشان داده که دیدن رنگ قرمز قبل از امتحان در واقع روی عملکرد افراد در آن امتحان تاثیر منفی می گذارد. اگرچه رنگ قرمز اغلب تحریک کننده، برانگیزاننده یا هیجان انگیز توصیف می شوند، اما بسیاری از مطالعات قبلی بر روی تاثیرات رنگ قرمز تا حد زیادی بی نتیجه بوده اند. با این وجود، مطالعه ای دریافت که قرار گرفتن کودکان در معرض رنگ قرمز قبل از امتحان، تاثیر منفی بر نتیجه امتحان خواهد داشت. در شش آزمایش اولی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت، به 71 دانشجو در کالج ایالت متحده قبل از انجام آزمایش پنج دقیقه ای، برگه هایی با رنگ های قرمز، سبز و مشکی داده شد. نتایج نشان داد که دانش آموزانی که برگه سوالات آن ها قرمز بود، بیش تر از 20 درصد کم تر از کسانی که دارای برگه سوالات سبزو مشکی بوده اند، نمره کسب کردند.

شخصیت شناسی از روی رنگ اجناسی می خرید

روان شناسی رنگ نشان می دهد که سایه های رنگی مختلف می توانند طیف گسترده ای از تاثیرات را داشته باشند، که می تواند باعث بهبود خلق و خو شده و یا باعث نگرانی ما شود. اما آیا رنگ کالاهایی که خریداری می کنید، می تواند در مورد شخصیت شما چیزی را نشان دهد؟ به عنوان مثال، آیا رنگ اتومبیلی که می خرید، می تواند به نوعی مربوط به ویژگی های شخصیتی و یا افکار شما باشد؟

بله ترجیحات رنگی شما در انتخاب اجناس و چیزهایی که برای خریدن انتخاب می کنید ممکن است، نشان دهنده ویژگی هایی در مورد شما و افکار و احساسات شما باشد. رنگ لباس هایی که می پوشید تا اتومبیلی که رانندگی می کنید، گاهی ممکن است در چگونگی درک دیگران از شخصیت ما نقش داشته باشد. عوامل دیگری مانند سن و جنس نیز می تواند در انتخاب رنگ شما تاثیرگذار باشد.

شخصیت شناسی از روی رنگ اتومبیل

• سفید: همان طور که اکثر خوانندگان به ما گفته اند، رنگ سفید می تواند احساس تازگی و پاکی داشته باشد. این رنگ اغلب برای بیدار کردن حس جوانی و مدرن سازی استفاده می شود.
• سیاه: اغلب افراد رنگ سیاه را یک رنگ «قدرتمند» می دانند، که ممکن است به این دلیل باشد که رنگ سیاه محبوب ترین رنگ برای اتومبیل های لوکس است. اشخاص اغلب این رنگ را جذاب، قدرتمند و اسرار آمیز توصیف می کنند.
• نقره ای: این رنگ، سومین رنگ محبوب برای وسایل نقلیه است و با حس نوع آوری و مدرنیته در ارتباط است. محصولاتی با تکنولوژی پیشرفته اغلب به رنگ نقره ای هستند، پس این رنگ اغلب به چیزهای جدید، مدرن و براق مربوط است.
• قرمز: آیا رویای یک اتومبیل قرمز رنگ را دارید؟ قرمز رنگ جسورانه و جلب توجه کننده است، بنابراین ترجیح دادن اتومبیلی با رنگ قرمز، ممکن است به این معنا باشد که می خواهید تصویری از قدرت، عمل و اعتماد به نفس را ایجاد کنید.
• آبی: مردم اغلب رنگ آبی را به عنوان رنگ پایداری و ایمنی توصیف می کنند. رانندگی با یک اتومبیل یا ماشین اسپرت آبی رنگ ممکن است نشان دهنده قابل اطمینان و اعتماد بودن شما باشد.
• زرد: بر اساس گفته کارشناسان، رانندگی با اتومبیل زرد رنگ ممکن است به طور کلی نشان دهنده یک شخصیت شاد باشد و همچنین می تواند نشانه این باشد که شما بیش تر از افراد معمولی تمایل به ریسک کردن دارید.
• خاکستری: کارشناسان توضیح می دهند که اشخاصی که با اتومبیل خاکستری رنگ رانندگی می کنند، تمایلی به مقاومت کردن ندارند و اصولا افراد قانعی هستند.

البته، انتخاب رنگ های ما اغلب تحت تاثیر عواملی مانند قیمت، انتخاب و عومل دیگری قرار دارد. نه تنها این مسائل، بلکه ترجیحات رنگی نیز می تواند با گذشت زمان تغییر کند. ممکن است شخصی در جوانی رنگ هایی که روشن تر هستند و بیش تر جلب توجه می کنند را ترجیح دهد، اما وقتی سن او افزایش پیدا می کند، رنگ های سنتی تر را ترجیح دهد. شخصیت خریدار می تواند نقش مهمی در انتخاب رنگ داشته باشد، اما خریداران غالبا تحت تاثیر عواملی مانند قیمت و دسترسی قرار می گیرند. به عنوان مثال، خرید وسیله نقلیه سفید رنگ ممکن است باعث شود تا مردم فکر کنند که شما کم تر جوان و مدرن هستید و این انتخاب بیش تر مربوط به اقلیمی است که شما در آن زندگی می کنید. افرادی که در آب و هوای سرد زندگی می کنند، عموما وسایل نقلیه ای با رنگ روشن را به رنگ های تیره ترجیح می دهند.

هنوز تحقیقات بیش تری در رابطه با روان شناسی رنگ مورد نیاز است

علاقه به موضوع روان شناسی رنگ رو به افزایش است، اما تعدادی از سوالات در رابطه با این موضوع هنوز بی پاسخ مانده اند. انجمن های رنگی چگونه توسعه می یابند؟ این انجمن ها در دنیای واقعی چقدر تاثیرگذار خواهند بود؟ آیا می توان از رنگ برای افزایش بهره وری کارگر یا ایمنی در محل کار استفاده کرد؟ چه رنگ هایی می تواند بر روی مشتری ها تاثیرگذار باشند؟ آیا اشخاصی با روحیات خاص، رنگ های خاصی را ترجیح می دهند؟ محققان به تحقیق در مورد این سوالات ادامه می دهند،  بنابراین ممکن است به زودی اطلاعات بیش تری در مورد تاثیر رنگ بر روان انسان به دست آوریم.

زنا اوکونر که عضو هیئت علمی گروه معماری، طراحی و برنامه ریزی در دانشگاه سیدنی است، پیشنهاد می کند كه مردم باید نسبت به بسیاری از ادعاهایی كه درباره روان شناسی رنگ می شود، محتاط باشند. اوکانر توضیح می دهد که «بسیاری از این استدلال ها از لحاظ پشتیبانی تجربی فاقد دلایل منطقی هستند و نقض های زیادی در مورد آن ها وجود دارد. بنابراین آن ها تنها ممکن است ادعاهایی باشند که به عنوان واقعیت ارائه می شوند». وی در ادامه می گوید: «علاوه بر این، چنین ادعاهایی اغلب به تحقیقات منسوخ شده، بدون مراجعه به یافته های تحقیقاتی فعلی اشاره دارند».

رنگ می تواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات، ایجاد روحیات خاص داشته و حتی بر تصمیم گیری افراد داشته باشد. سلیقه رنگی همچنین می تواند بر وسایلی که اشخاص خریداری می کنند، لباسی که می پوشند، و نحوه تزئین محیط تاثیرگذار باشد. افراد غالبا اشیاهایی که می خرند را با رنگ هایی انتخاب می کنند که روحیه و احساس خاصی را ایجاد می کند. مانند انتخاب رنگ خودرو که انتخاب هر رنگ آن می تواند نشان دهنده یک نوع ویژگی شخصیتی خاص باشد. رنگ اتاق نیز می تواند احساسات خاصی را انتقال دهد، مثلا رنگ کردن اتاق خواب به رنگ سبز ملایم می تواند نشان دهنده یک روحیه آرامش بخش داشته باشد.

جمع بندی

کارشناسان دریافتند که اگرچه رنگ می تواند بر احساس و عواطف ما تاثیر داشته باشد، اما این تاثیرات در اثر عوامل شخصی، فرهنگی و موقعیتی است. برای درک بهتر روان شناسی رنگ، تحقیقات علمی بیش تری نیاز است.

منبع: verywellmind