مدفوع نوزاد باید چگونه و به چه شکلی باشد؟ بسیاری از والدین تازه وارد پیش زمینه ای درباره آن ندارند و مشاهده آن برایشان تعجب آور است! مدفوع نوزاد (از لحاظ تیره یا روشن و سفتی یا شل بودن) انواع گوناگونی دارد به شکلی که حتی والدین باتجربه هم ممکن است تا به حال ندیده باشند.
این راهنمای کامل به شما کمک می کند تا انواع مختلف مدفوع کودک را بشناسید و بدانید کدام یک طبیعی و کدام یک غیرطبیعی است. همچنین برایتان شرح می دهد که بهتر است نوزاد از شیر مادر (پستان) تغذیه کند یا شیرخشک، و چه زمانی خوردن مواد غذایی را آغاز کند. درنتیجه شما متوجه می شوید که چه زمانی اوضاع نگران کننده است و چه زمانی نیاز به نگرانی نیست.
تکرر مدفوع
طیف وسیعی از رفتارهای طبیعی مدفوع کردن در نوزادان وجود دارد: برخی بعد از هر وعده غذایی و برخی هم یک یا دوبار در هفته. چیزی که اهمیت دارد این است که مدفوع خارج شده باید به طورمعمولی نرم باشد. (اگر بسیار سفت و خشک بود، کودک شما احتمالا مبتلا به یبوست شده و به کمک نیاز دارد تا بتواند دفع را انجام بدهد.)
نوزادان تازه متولد شده اغلب بعد از هربار تغذیه (تقریبا 6 تا 10 بار در روز) مدفوع می کنند، اما بعد از 3 تا 6 هفته یا بیشتر، این فرایند کاهش یافته و تحرکات متوالی روده کمتر می شود.
غیر از این کاهش متداول، در صورتی که شکل و نوع مدفوع نوزاد شما تغییر چندانی نیابد و او مانند قبل از خود واکنش نشان بدهد، جای هیچ نگرانی وجود ندارد. اما اگر تغییرات ناگهانی مشاهده کردید و علائمی از قبیل راحت نبودن یا ناراحتی در نوزاد خود یافتید، با پزشک تان تماس بگیرید.
انواع مدفوع نوزاد
1- مدفوع نوزاد تازه متولد شده: مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد)
مکونیوم نوعی مدفوع سبز متمایل به سیاه، قیراندود، چسبنده و چیزی شبیه روغن موتور است که در پوشک نوزاد مشاهده می شود. مکونیوم (سبزسرگین) از مایع آمنیوتیک، مخاط، سلول های پوستی و چیزهای دیگر داخل رحم تشکیل شده است و بوی خاصی ندارد، بنابراین ممکن است متوجه نشوید که زمان تعویض پوشک است.
2- مدفوع نوزاد تازه متولد شده: مدفوع انتقالی
هنگامی که کودک شما 2 تا 4 روزه باشد، رنگ مدفوعش روشن تر (به رنگ سبز) و چسبندگی اش کمتر می شود. این مدفوع نشان دهنده آن است که نوزاد شروع به هضم شیر مادر یا شیرخشک کرده است و دستگاه گوارش آن A-خوب (A-Okay) است.
3- مدفوع ناشی از تغذیه با شیر سالم مادر
اگر نوزاد شما از شیر مادر تغذیه کرده باشد، مدفوع آن به رنگ زرد یا کمی سبز است و قوام خامه ای دارد. ممکن است مقداری شبیه به اسهال باشد. مدفوع حاصل تغذیه شیر مادر بیشتر شبیه مخلوطی از پنیرخامه ای و خردل دیژون است که رگه هایی دانه مانند روی آن است. جالب است بدانید بوی آن بدک هم نیست.
مدفوع حاصل تغذیه شیرمادر به طور معمول شکل های گوناگونی دارد. ممکن است سبز رنگ باشد که می تواند نشان دهنده این باشد شما چیزی متفاوت خورده اید که معمولا در دوران شیردهی نخورده اید، اگر نوزاد شما علائم دیگری را تجربه نکند، جای نگرانی وجود ندارد.
4- مدفوع حاصل از تغذیه شیر مادر
اگر در پوشک نوزاد خود مدفوعی کثیف و به رنگ سبز روشن (تقریبا شبیه جلبک) باشد، او احتمالا دچار آغوز شده است (شیر کم کالری که ابتدای شیردهی خارج می شود) و شیر با چربی بالای لازم را دریافت نکرده است. این بدین معناست که مادر کمتر از زمان لازم به نوزاد شیر داده است. برای اصلاح این کار، شیردهی را از سینه ای آغاز کنید که دفعه قبل با آن شیر داده بودید.
5- مدفوع حاصل از تغذیه با شیر خشک
مدفوع نوزادانی که شیرخشک می خورند چسبناک، مانند کره بادام زمینی بر روی طیفی از رنگ قهوه ای: زرد و قهوه ای یا سبز و قهوه ای می باشد. این مدفوع نسبت به مدفوع نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نوک تیز و شکل دارتر است اما نه به اندازه مدفوع نوزادانی که از مواد غذایی تغذیه می کنند. همچنین بوی آن هم قابل تشخیص است.
6- مدفوع حاوی آهن
اگر شما به نوزادتان مکمل آهن می دهید، مدفوع او ممکن است سبز تیره یا تقریبا سیاه باشد. این اتفاق خیلی رخ نمی دهد اما این تغییرات کاملا طبیعی است.
یک نکته: اگر مدفوع نوزاد شما به سیاهی می زد و شما از مکمل آهن استفاده نکرده اید، بهتر است با پزشک تان تماس بگیرید تا از نبود ملنا (خونریزی گوارشی) یا خون هضم شده اطمینان حاصل کنید.
7- مدفوع ناشی از مواد غذایی جامد
هنگامی که شما شروع به تغییر تغذیه نوزاد به مواد غذایی (غلات و حبوبات ، پوره موز و غیره) می کنید، بلافاصله متوجه تغییر در خروجی و مدفوع خواهید شد، به خصوص اگر نوزاد هنوز شیرخواره باشد.
مدفوع ناشی از مواد غذایی جامد، مایل به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره و غلیظ تر از کره بادام زمینی می باشد، اما هنوز خمیر مانند است. همچنین بوی بدی هم دارد.
8- مدفوع بخشی از غذای هضم شده
گاهی اوقات تکه هایی از مواد غذایی که قابل شناسایی است در مدفوع نوزادتان یافت می شود و یا رنگ های عجیبی مثل قرمز، نارنجی یا آبی تیره مانند یک رنگین کمان در آن مشاهده می شود. قرمز می تواند چغندر باشد، نارنجی هویج را نشان می دهد و آبی تیره هم نشانگر زغال اخته است (ممکن است تکه هایی از زغال اخته هم در آن بیابید).
نگران نباشید! اینها احتمالا به این دلیل است که غذاهای خاصی فقط به صورت جزئی قابل هضم هستند و یا چون زمان لازم برای شکستن عناصر آنها وجود نداشته به سرعت از طریق روده عبور می کنند. همچنین زمانی این اتفاق می افتد که نوزاد شما یک نوع غذا را به مقدار زیادی خورده باشد یا قبل از فرو بردنش آن را به خوبی با دهانش نرم نکرده باشد.
زمانی نیاز به دکتر حس می شود که در مدفوع نوزاد شما به طور مداوم مواد غذایی هضم نشده یافت شود. دکتر بررسی می کند تا اطمینان حاصل شود که روده کودک شما به طور مناسب مواد غذایی و مواد مغذی را جذب می کند یا خیر.
9- اسهال
در نوزادان، اسهال بسیار آبکی است و بخش مایع آن بیشتر از بخش جامد به چشم می خورد. رنگ آن ممکن است زرد، سبز یا قهوه ای باشد و می تواند آنقدر اشباع شود تا از پوشک بیرون بریزد.
اسهال می تواند نشانی از عفونت یا حساسیت باشد، و اگر مدتی بدون درمان باقی بماند منجر به کم شدن آب بدن می شود.
اگر نوزاد شما سه ماهه یا کمتر است و بیش از دو یا سه بار پوشک او از طریق اسهال پر شد و یا بیش از یک یا دو روز ادامه داشت حتما با پزشک تماس بگیرید.
همچنین بهتر است اگر مدفوع کودک اسهال تان حاوی خون قابل مشاهده یا مخاط بود، پزشک را خبر کنید.
10- یبوست
اگر مدفوع کودک شما سفت است و مانند سنگریزه های کوچک به نظر برسد، احتمالا او دچار یبوست شده است.
نوزاد شما وقتی مدفوع می کند به طور واضح احساس راحتی ندارد و حتی ممکن است مدفوع با خون ناشی از تحریک عضلانی خارج شود.
تعویض یک یا دوبار پوشک این نوع مدفوع نگران کننده نیست، اما اگر سه مرتبه یا بیشتر رخ داد (یا اگر اثری از خون مشاهده کردید) بهترین کار تماس با پزشک است. یبوست اغلب برای نوزادانی اتفاق می افتد که به تازگی از مواد غذایی استفاده کرده اند، یا می تواند نشانه ای از حساسیت به شیر یا پروتئین سویا و یا عدم تحمل به چیزی در شیر مادر یا شیرخشک باشد. پزشک شما احتمالا دادن آب به نوزاد را پیشنهاد می کند تا به روان تر شدن آن کمک کند.
11- مدفوع دارای مخاط
آیا تا به حال پوشک بچه شما شبیه به لجن شده است؟ مدفوعی سبز با رشته هایی براق و درخشان به این معنی است که مخاط در آن وجود دارد. این معمولا زمانی رخ می دهد که کودک آب بینی اش همواره آویزان باشد (و وارد دهان شود)، چراکه مخاط غالبا بزاق را آلوده می کند.
اما مخاط در مدفوع همچنین می تواند نشانه ای از عفونت یا حساسیت باشد. اگر با هرگونه علائم دیگری همراه است و یا بیش از دو روز آن را در پوشک مشاهده کردید، با پزشک تماس بگیرید تا مشکلات رفع شود.
12- مدفوع خونی: خون قرمز روشن
وجود خون قرمز روشن در مدفوع نوزاد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
با پزشک خود تماس بگیرید، اگر:
1- مدفوع معمولی با خون قرمز رنگ باشد، که اغلب نشانه ای از حساسیت به پروتئین شیر است.
2- مدفوع یبوست با مقداری خون قرمز باشد که می تواند بر اثر زخم در مقعد یا بواسیر جزئی ایجاد شود.
3- ترکیبی از اسهال و خون قرمز باشد، که می تواند یک عفونت باکتریایی را نشان دهد.
13- مدفوع خونی: خون سیاه رنگ
گاهی اوقات خون در مدفوع نوزاد سیاه است، این بدان معنی است که آن خون هضم شده است. ممکن است شما خون هضم شده در پوشک نوزاد خود مشاهده کنید (معمولا در رگه های کوچک به شکل دانه های کنجد یا خشخاش سیاه) که اغلب به این دلیل است که چون نوزاد از شیر مادر تغذیه کرده خون را از نوک سینه های ترک خورده یا زخم شده مادر خورده است. در حالی که این نشان می دهد مادر نیاز به درمان و کاهش درد دارد، خطری نوزاد را تهدید نمی کند. با این حال، شما باید با پزشک تماس بگیرید تا مطمئن شوید چیز جدی تری مثل خونریزی از روده فوقانی نوزاد وجود ندارد.
14- مدفوع هشدار دهنده
در کل، اگر در پوشک نوزادتان چیزی کاملا غیرعادی مشاهده کردید، با پزشک تماس بگیرید.
چندین تغییر عجیب (اما خوشبختانه نادر) در مدفوع وجود دارد که نشان می دهد یک مشکل جدی وجود دارد.
1- مدفوعی سیاه که به طور عمده از خون هضم شده (به نام ملنا) تشکیل شده است. این مدفوع تیره و سیاه است و مانند مکونیوم (سبزسرگین) از قوام و چسبندگی کمتری برخوردار است.
2- مدفوعی تقریبا به طورکامل از خون قرمز، که به عنوان مدفوع ژله توت فرنگی شناخته می شود، نشان دهنده مشکلی شدید در روده است.
3- مدفوع رنگ پریده، به رنگ گچ یا خاکستری که نشان دهنده نارسایی کبد یا کیسه صفرا است. به رنگ خاکستری مایل به زرد یا سفید و چیزی شبیه به خمیربازی است.
این نوع مدفوع ها به ندرت پدید می آید، اما در صورت اتفاق، اقدامات پزشکی را انجام دهید.