ورم لثه ها یک پدیده شایع است و اکثر ورم ها بی ضرر هستند. اغلب این برآمدگی ها در پاسخ به سوزش دردناک ناشی از جرم دندان یا مواد غذایی باقی مانده ایجاد می شود. اما در برخی موارد، ممکن است نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. در این مقاله به تشریح دلایل ورم لثه ها، همراه با اطلاعات در مورد درمان ها و زمان مراجعه به پزشک می پردازیم.
علل ورم لثه ها چیست؟
هر یک از مشکلات زیر ممکن است باعث ایجاد ورم در لثه ها شود:
1. ورم لثه به علت آفت (زخم) دهانی
بیش از 50 درصد مردم ایالات متحده دچار آفت دهانی هستند. آنها برجستگی های کوچک، گرد و دردناکی هستند که ممکن است در نواحی زیر در بدن ایجاد شوند:
- لثه ها
- زبان
- سقف نرم دهان
- قسمت داخلی گونه ها
- لب ها
متخصصین نمی دانند که چه عواملی باعث ایجاد آفت دهانی می شود، اما برخی معتقدند که سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به سلول های مخاطی که در دهان قرار دارند، حمله ور می شود. حدود 80 درصد از آفت ها کمتر از 1 سانتی متر (cm) قطر دارند و تنها باعث درد و سوزش جزئی می شوند. آنها معمولا طی مدت یک هفته برطرف می شوند. حدود 15 درصد از زخم ها بیش از 1 سانتی متر قطر دارند. اینها می توانند باعث درد شدید شوند و ممکن است به دو یا بیش از دو هفته زمان برای بهبودی نیاز داشته باشند. اغلب جای زخم آنها باقی می ماند.
تقریبا 5 درصد از زخم ها به شکل گروهی ایجاد می شوند که ممکن است برای ایجاد زخم با هم ادغام شوند. درمان این زخم های گروهی یک هفته طول می کشد.
تشخیص و درمان آفت دهانی
اگر درد بیش از 10 روز طول کشید، اشخاص باید به دندان پزشک مراجعه نمایند. یک دندان پزشک دهان را معاینه می کند تا بیماری های دیگر را رد کند. هدف از درمان، کاهش درد، تسریع بهبودی و یا جلوگیری از عود مجدد این بیماری است. درمان های متداول شامل نرم کننده ها و ضد عفونی کننده ها است.
2. ورم لثه به دلیل برفک دهان
برفک دهان یا استوماتیت کاندیدیاز یک عفونت مخمری است که دهان را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری به دلیل رشد بیش از حد نوعی مخمر به نام کاندیدا رخ می دهد. مبتلایان به برفک دهانی ممکن است متوجه برآمدگی های سفید رنگ یا لکه هایی بر روی لثه، قسمت داخلی گونه ها، زبان و سقف دهان شوند.
علائم دیگر برفک دهانی عبارتند از:
- قرمزی یا درد دهان
- احساس پنبه مانند در دهان
- قرمزی و ترک خوردن گوشه های لب
- از دست دادن حس چشایی
- درد در هنگام غذا خوردن یا بلعیدن
کاندیدا معمولا بدون آسیب و بدون ایجاد مشکل در درون بدن انسان زندگی می کند. با این وجود، عوامل زیر می توانند باعث تکثیر این مخمرها شوند:
- سلامت دهانی ضعیف
- مصرف داروهای خاص مانند آنتی بیوتیک ها و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
- سیستم ایمنی ضعیف
تشخیص و درمان برفک دهان
پزشک معمولا با معاینه کردن داخل دهان، به سادگی برفک دهانی را تشخیص می دهد. این درمان ممکن است شامل استفاده از یک داروی ضد قارچ، مانند کلوتریمازول، میکونازول یا نیستاتین باشد. برای عفونت های شدید، پزشک ممکن است قرص ضد قارچ مانند فلوکونازول تجویز کند.
3. ورم لثه به علت کیست دندان
کیست دندان یک کیسه پر شده از مایع در لثه است که می تواند هنگامی که بافت های نرم یا خمیری همراه با دندان از بین می روند، رشد کند. کیست ها معمولاً در اطراف ریشه دندان های مرده یا در مناطقی شکل می گیرند که دندان ها به درستی رشد نکرده اند. کیست های دندان و آبسه های دندان مشابه نیستند. آبسه دندان یک کیسه پر از چرک است که به دلیل عفونت باکتریایی در نزدیکی ریشه دندان ایجاد می شود.
علائم کیست دندان شامل موراد زیر است:
- تورم لثه در اطراف دندان
- احساس فشار در اطراف دندان
- درد شدید در دندان و بافت های اطراف آن
- علائم پوسیدگی در دندان های اطراف
با رشد کیست، استخوان های اطراف دندان می تواند ضعیف شود. در موراد شدید، می تواند منجر به از دست دادن دندان شود.
تشخیص و درمان کیست دندان
افرادی که گمان می کنند کیست دندان دارند، باید به دندانپزشک مراجعه کنند. بدون درمان سریع، کیست ممکن است آلوده شده و به آبسه تبدیل شود. به منظور مشخص شدن موقعیت کیست، دندان پزشک درخواست اشعه ایکس یا MRI دندان را می کند. پس از آن، درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان اندودنتيك: این روش به این صورت است که دندان پزشک قسمت خمیری دندان عفونت کرده را با استفاده از ابزار سوهان مانند بیرون می کشد.
- جراحی: این روش به صورت باز کردن ناحیه اطراف لثه برای دسترسی به کسیت است. در صورت عمیق بودن کیست در فک، ممکن است جراحی ضروری باشد.
- کشیدن دندان: ممکن است دندان پزشک نیاز به کشیدن دندان و تمیز کردن حفره داشته باشد. در صورت انجام این کار، آنها فضا را با یک ترکیب استخوان مصنوعی پر می کنند تا از بازگشت کیست جلوگیری شود.
4. ورم لثه به علت آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال، تجمع چرک در لثه های اطراف دندان است. آنها یک پاسخ ایمنی در برابر عفونت هستند. آبسه پریودنتال ممکن است به صورت یک برآمدگی قرمز ظاهر شود که به بافت لثه ملتهب فشار وارد می کند. افراد مبتلا به آبسه نیز ممکن است دردهای دندان را در دندان های مجاور تجربه کنند. این نوع آبسه اغلب نتیجه بیماری شدید لثه یا پریودنتیت است. در پریودنتیت، لثه ها ملتهب شده و از دندان جدا می شوند. این مشکل منجر به تشکیل کیسه های عمیق بین دندان و لثه می شود که باکتری ها را جمع می کنند.
تشخیص و درمان آبسه پریودنتال
دندانپزشک برای تعیین محل و میزان آبسه از اشعه ایکس دندان استفاده می کند.
درمان آن شامل از بین بردن منبع عفونت و تخلیه چرک است. این درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ایجاد شکاف و تخلیه چرک: این شامل برش لثه برای تخلیه آبسه است.
- درمان کانال ریشه: این روش شامل سوراخ کردن دندان ها برای دسترسی به ریشه ها است. سپس، دندان پزشک آبسه را برداشته و کانال ریشه را پر می کند و دندان را با ماده پر کننده یا تاج دندان پر می کند.
- کشیدن دندان: اگر درمان کانال ریشه امکان پذیر نباشد، از این روش درمانی استفاده می شود.
5. ورم لثه به علت توروس مندیبولاریس
توروس مندیبولاریس یک رشد استخوانی بی ضرر در داخل دهان است. ممکن است در هر یک از نواحی زیر رخ دهد:
- کف دهان
- سقف دهان
- ناحیه بیرونی لثه در مولارهای فوقانی
توروس مندیبولاریس اغلب به صورت جفت رشد می کنند، و هر کدام در یک طرف دهان رشد می کنند. اگرچه آنها می توانند بسیار بزرگ باشند، اما دردناک نیستند و به ندرت علائم ایجاد می کنند.
تشخیص و درمان توروس مندیبولاریس
توروس مندیبولاریس معمولاً نياز به درمان ندارد. در بیشتر موارد، یک دندانپزشک هنگام معاینه عادی، به سادگی اندازه و شکل رشد آنها را کنترل می کند. در موارد نادر، توروس مندیبولاریس ممکن است به اندازه ای بزرگ شود که در گفتار یا اعمال بهداشتی دندان تداخل ایجاد نماید. در چنین مواردی، دندانپزشک ممکن است عمل جراحی را برای رفع آن توصیه کند.
6. ورم لثه به علت فیبروم دهان
فیبروم دهانی، یک رشد غیرسرطانی است که در داخل دهان ایجاد می شود. این برجستگی ها می توانند یک میلی متر یا چند سانتی متر باشند و رنگ سفید یا صورتی دارند. آنها به ندرت علائمی به غیر از ورم ایجاد می کنند. رشد فیبروم دهانی معمولا در پاسخ به تحریک یا آسیب صورت می گیرد. آنها می توانند در هر یک از نواحی زیر رخ دهند:
- لثه ها
- زبان
- نواحی داخلی گونه ها
- کف دهان
تشخیص و درمان فیبروم دهان
اگرچه بیشتر فیبروم های دهان بی ضرر هستند، اما در صورت وجود تحریک کننده، دندانپزشک ممکن است آنها را از بین ببرد. پس از جلوگیری از رشد آنها، دندان پزشک ممکن است برای تجزیه و تحلیل بیشتر درخواست آزمایش آنها را بکند. این یک احتیاط برای بررسی وجود سلول های سرطانی است.
7. ورم لثه به علت سرطان دهان
سرطان دهان رشد یا تحریک یک غده دهانی است که در هر بخش از دهان یا قسمت بالای گلو ایجاد می شود. سرطان دهانی می توانند از لحاظ بافت و ظاهر متفاوت باشند. آنها ممکن است به شکل های زیر باشند:
- غده یا تورم
- ناحیه های سفت شده
- لکه ها یا پوسته های زبر
- زخم یا سوزش مداوم
- تکه های قرمز یا سفید رنگ
- نواحی کوچک فرسوده (از بین رفته)
علائم دیگر سرطان دهانی عبارتند از:
- گلودرد یا احساس چیزی که در گلو گیر کرده است
- بی حسی
- کوفتگی یا تغییر صدا
افرادی که به مدت 2 هفته یا بیشتر هر یک از علائم فوق را تجربه می کنند، باید به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنند.
تشخیص و درمان سرطان دهان
ممکن است یک دندانپزشک هنگام معاینه عادی، ناهنجاری های موجود در دهان را تشخیص دهد و ممکن است فرد را برای معاینه دقیق تر به پزشک معرفی کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است بافت برداری انجام دهد. این شامل از بین بردن تمام یا بخشی از ضایعه و ارسال آن به آزمایشگاه برای معاینه بیشتر است. تشخيص ممكن است با اشعه X يا MRI نیز صورت گیرد. درمان دقیق به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد، اما معمولاً حداقل یکی از موارد زیر را شامل می شود:
- جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر هر نوع ضایعه دهانی بیش از 2 هفته طول بکشد، افراد باید به پزشک مراجعه کنند. اگرچه چنین ضایعاتی اغلب بی ضرر هستند، اما باید هر چه زودتر شرایط جدی تر بررسی و رد شود. در بیشتر موارد، تشخیص زودرس سرطان های دهان باعث افزایش میزان موفقیت در درمان می شود. اگر شخصی مشکوک به داشتن کیست دندان یا آبسه باشد، افراد باید فوراً به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنند. بدون درمان سریع، این شرایط می تواند منجر به عوارض بعدی مانند عفونت گسترده و از دست دادن دندان شود.
خلاصه
بسیاری از ورم های لثه ها نسبتاً بی ضرر هستند و معمولاً طی چند روز بدون نیاز به درمان برطرف می شوند. در بعضی موارد، برآمدگی روی لثه می تواند چیزی جدی تر را نشان دهد. در صورت وجود برجستگی مداوم یا دردناک یا نوع دیگری از ضایعه در دهان، افراد باید به پزشک مراجعه کنند. شرایط خاصی مانند آبسه های دندان و رشد غده بالقوه سرطانی نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. درمان زودهنگام معمولاً نتیجه بهتری می دهد.
منبع: medicalnewstoday