زخم معده یکی از شایع ترین بیماری ها در کشورهای متمدن است. زخم می تواند در هر قسمت از مسیر گوارشی ظاهر شود، ولی عمدتا در معده بروز می کند، البته موضوع بحث ما در این جا زخم های باز معده است. شایع ترین علامت زخم معده، درد یا احساس ناراحتی در بالای ناحیه مرکزی شکم است. این درد از نظر ویژگی، عموما به صورت سوزش یا گزش توصیف می شود. علائم دیگری که ممکن است با زخم معده توأم باشند عبارتند از: کاهش وزن، سوزش معده (سردل)، ترش کردن (اسیدیته) و استفراغ.
آیا سبک زندگی و نوع شغل بر ایجاد زخم معده تاثیر می گذارد؟
شغل هایی که استرس و تنش زیادی دارند
به نظر می رسد که برخی مشاغل خاص، افراد را در معرض ابتلاء به زخم معده قرار می دهند. پزشکان، به ویژه در معرض ابتلاء به این بیماری هستند و هم چنین افرادی که در صنعت، جزء مسئولین به شمار می آیند مانند: سرکارگران و مدیران تجاری.
تاثیر سبک زندگی بر زخم معده
گفته می شود که تنش ها و فشار های ذهنی و وعده های غذایی نامنظم و سریع، توام با بلعیدن لقمه ها بدون جویدن کامل آنها، در بروز زخم معده نقش بسیار دارند. معمولا وقتی که بیمار فعالیت های شغلی و اجتماعی خود را محدودتر می کند علائم بیماری نیز برطرف می شوند. به نظر می رسد که استراحت جسمانی و ذهنی هر دو به درمان این بیماری کمک می کنند.
مصرف ساعت به ساعت مواد غذایی برای جلوگیری از زخم معده تا چه حد درست است؟
معمولا گفته می شود که یک رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به زخم معده، باید از نظر مکانیکی و شیمیایی «غیر محرک» باشد و ضمنا در بردارنده ی وعده های غذایی کوچک و متعدد باشد. با این حال، شواهد اندکی در تأیید این ادعا وجود دارند. برای مثال، نشان داده شده که مصرف ساعت به ساعت مواد غذایی، در مقایسه با روند عادی صرف سه وعده ی غذایی در روز، معده را به ترشح اسید بیشتری وا می دارد.
دلیل این امر بسیار ساده است. هروقت که غذایی خورده می شود - چه مانند شیر مایع باشد و چه مانند نان جامد - موجب ترشح اسید از جداره ی معده می شود، که این لازمه فرایند گوارش است. براین اساس، می توان نتیجه گرفت که مصرف غذا در دفعات متعدد (هر دو ساعت یک بار یا 6 تا 8 وعده در روز)، به گونه ای که در رژیم های غذایی تجویزی برای افراد مبتلا به زخم معده رایج است، موجب تولید اسید بیشتر در معده می شود. در صورت وجود زخم، این گونه برنامه های زمانی تغذیه، مشخصا به دلیل تولید اسید فراوان، فرایند درمان را بی اثر می کنند؛ بنابراین بیماری فرد به جای بهبود یافتن به یک زخم معده مزمن تبدیل می شود.
آیا درمان زخم معده، با رژیم غذایی رایج امکان پذیر است؟
هیچ سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد می توان درمان زخم معده را با رژیم غذایی رایج ملایم (غیرمحرک) شتاب بخشید، بلکه برعکس، مطالعات نشان داده اند که پودر فلفل قرمز هیچ تأثیری بر شدت درد یا درمان زخم معده ندارد! رژیم غذایی ملایم، رژیم مایعات، یا مصرف غذا در دفعات مکرر همگی می توانند مضر باشند، زیرا جدا از تولید اسید بیشتر، ممکن است همچنین به مصرف ناکافی ویتامین C منجر شوند. این ویتامین، در تمام میوه جات و سبزیجات تازه که در رژیم غذایی رایج ملایم توصیه نشده اند، وجود دارد. علت عدم توصیه آنها این است که این غذاها از نظر فیزیکی برای جداره داخلی معده تحریک کننده هستند.
آیا برای بیماران مبتلا به زخم معده محدودیت تغذیه ای وجود دارد؟
بسیاری از بیماران می بینند که علائم بیماری شان با مصرف انواع خاصی از غذاها یا نوشیدنی های الکلی تشدید می شود. بدین ترتیب، براساس تجربه یاد می گیرند که باید از این غذاها پرهیز کنند. برای بیماران مبتلا به زخم معده هیچ محدودیت تغذیه ای وجود ندارد، ولی شواهد خوبی وجود دارند که نشان می دهند ترک سیگار موجب تسریع روند بهبودی زخم معده می شود.