نفخ یا باد شکم (به انگلیسی: Flatulence)، تجمع گاز در دستگاه گوارش است که با آماسیدن و بادکردن شکم، احساس پُری و فشار در شکم پس از غذاخوردن مشخص می شود. نفح حالت ناخوشایندی است که بر اثر حضور هوا یا گاز به دلیل پیروی از یک رژیم غذایی با پس ماند بالا، ادویه دار و گیاهی و یا ابتلاء به انگل های روده ای ایجاد می شود.
راه های دفع هوا یا گاز های ایجاد شده در دستگاه گوارش
1. خروج از راه دهان: منشا این هوا یا گاز ها از «معده» است و به آن «آروغ» یا (آروغ زدن) می گویند.
2. خروج از راه انتهای روده بزرگ: منشا این هوا یا گاز ها از «روده بزرگ» است و به آن «نفخ یا باد شکم» می گویند.
آروغ، فرایند آزاد شدن ارادی یا غیرارادی هوای معده از طریق دهان است. چندبار آروغ زدن بعد از صرف غذا طبیعی است، چون معمولا مقداری هوا در حین خوردن غذا بلعیده می شود. همه ی آدم ها این گاز را دفع می کنند، ولی بعضی ها این کار را بیش از دیگران انجام می دهند. اصولا 10 تا 15 بار دفع گاز در روز طبیعی است. غیر از بلع هوا در حین خوردن غذا، یکی دیگر از علل شایع نفخ، مصرف غذاها و نوشابه های بادآور است، که افرادی که گاز بیش از حد معده آنها را آزار می دهد، باید از مصرف این نوع غذاها و نوشیدنی ها پرهیز کنند.
چه غذاهایی باعث ایجاد نفخ و باد شکم می شوند؟
بعضی از غذا ها به دلیل داشتن ترکیبات خاص، کاملا جذب بدن نمی شوند و برخی از ترکیبات این غذا بعد از رسیدن به روده بزرگ توسط باکتری های مفید روده ای تجزیه و مصرف می شوند، در طی این فرآیند (مصرف این ترکیبات توسط باکتری ها) گاز هایی در روده ایجاد می شوند که باید از بدن دفع شوند. این گاز های روده ای منشا اصلی نفخ یا باد شکم است. فراموش نکنید که باید غذاها را خوب بجوید، چون آنزیم های روده نمی توانند غذاهای جویده نشده را درست هضم کننده همچنین باید تلاش کنید که به یبوست دچار نشوید.
غذاهای باد آور عبارتند از:
- پیاز
- گل کلم
- کلم پیچ
- فلفل سبز و دلمه ای
- خیار
- تربچه
- نخودفرنگی
- سیب خام
- زردآلو
- موز
- خربزه
- انواع لوبیا و باقلا
- غذاهای سرخ کردنی و چرب
- قند و شیرینی ها
- شیر و سایر محصولات لبنی برای آنهایی که در هضم لاکتوز (قنداصلی شیر) مشکل دارند
- نوشابه های گازدار
- آب جو و شراب قرمز
افراد چاقی که بیش از حد غذا می خورند، اغلب از نفخ رنج می برند. افراد چاق باید کالری دریافتی خود را کم کنند تا هم نفخ و هم وزن بدن آنها کاهش پیدا کند. اگر گاز معده ی شما بوی نامطبوعی دارد، باید مصرف غذاهای گوشتی و تخم مرغ را به حداقل برسانید. بهتر است که از مصرف حبوبات پرهیز کنید.
فواید سیر در درمان نفخ شکم
سیر این خاصیت را دارد که مانع رشد باکتری ها در «کولون» شود و از این طریق به کاهش نفخ کمک می کند و می تواند به عنوان درمان خانگی برای نفخ استفاده شود. باید سیر را در هنگام پخت به غذا افزود و یا به صورت کپسول های سیر مصرف نمود. مصرف حدود 8 تا 10 لیوان مایعات در روز به منظم شدن کارکرد روده ها کمک می کنند.
برای درمان نفخ شکم؛ عادت های غذایی خود را تغییر دهید!
زمان مصرف آب در وعده های غذایی: آب نباید همراه با غذا مصرف شود، چون ممکن است موجب تشدید اتساع معده شود. مکیدن مایعات از طریق نی، یا نوشیدن مستقیم از یک بطری، موجب بلعیدن هوا می شود.
میزان مصرف وعده های غذایی: به جای دو وعده غذای سنگین در هر روز باید سه تا چهار وعده غذایی سبک تر داشته باشید. شام شما باید سبک باشد و حداقل دو ساعت قبل از خواب میل شود.