علائم حساسیت غذایی چیست ؛ غذاهای حساسیت زا و درمان آلرژی غذایی

حساسیت (آلرژی) غذایی (به انگلیسی: Food Allergy) از موضوعات بسیار مهمی است که به طور مرتب در مجلات پزشکی مطرح می شود. عدم تحمل غذایی یا حساسیت، بیانگر یک عکس العمل بالینی تکرارپذیر نسبت به غذاها است. حساسیت را باید از موارد تنفر غذایی که در بردارنده ی پرهیز و عدم تحمل روان شناختی است، تمیز داد، زیرا در موارد اشتباه، اگر به فرد غذا داده شود، عکس العمل بالینی حساسیت مشاهده نمی شود. ما در این مطلب سلام دنیا، درباره علائم حساسیت غذایی ؛ مواد غذایی آلرژی زا و درمان آلرژی غذایی صحبت کردیم. با ما همراه باشید. 

همه افرادی که تصور می کنند نسبت به یک غذای خاص حساسیت دارند، واقعا این گونه نیستند. ممکن است آنها در حقیقت از آن غذا بدشان بیاید، یا ممکن است آن را به طور اتفاقی در زمان ابتلا به یک بیماری خورده باشند و در نتیجه در آنها نوعی عدم تحمل روان شناختی ایجاد شده باشد.

حساسیت های غذایی بیشتر در چه رده سنی شایع تر است؟

حساسیت های غذایی در اطفال و کودکان کم سن و سال، شایع ترند (10 تا 15 درصد کودکان از علائم ناشی از عدم تحمل غذاها رنج می برند). عدم تحمل پروتئین شیر گاو، که شایع ترین حساسیت غذایی دوران کودکی است، درجه ی شیوعی بین 5 تا 7/5 درصد دارد. معمولا بعد از سن 5 سالگی حساسیت غذایی خود به خود برطرف می شود، حال آن که حساسیت به موادی که از طریق تنفس وارد بدن می شوند، نظیر گرده های گیاهان، گرد و غبار و موی حیوانات شایع تر می شود.

مواد غذایی آلرژی زا چه علایمی را در بدن ایجاد می کنند؟ (علائم حساسیت غذایی چیست)

فهرست غذاهایی که گفته شده عکس العمل های حساسیتی ایجاد می کنند، بسیار بلند بالاست. این فهرست حاوی غذاهای متنوعی نظیر تخم مرغ، شیر، گندم، ماهی (به ویژه میگو، خرچنگ، صدف و دیگر غذاهای دریایی)، انواع گوشت های قرمز، گردو، فندق و امثال آن خردل، گوجه فرنگی، مرکبات و شکلات است. عکس العمل های حساسیتی ممکن است بر هر دستگاهی از بدن اثر بگذارند و علائم متنوعی نیز ایجاد کنند. ممکن است این حساسیت غذایی به شکل های ذیل بروز کند:

حتما بخوانید: مواد غذایی آلرژی زا کدامند

1. تاثیر مواد غذایی آلرژی زا بر پوست

پوست بدن فرد مبتلا به حساسیت ممکن است علائمی نظیر جوش های پوستی، اگزما یا لکه های پوستی متورم را بروز دهد.

2. تاثیر مواد غذایی آلرژی زا بر دستگاه تنفسی

 دستگاه تنفسی هم ممکن است درگیر آسم برونشی، سینوزیت یا برونشیت شود.

3. تاثیر مواد غذایی آلرژی زا بر دستگاه گوارشی

 دستگاه گوارش هم ممکن است به عوارضی مانند سوء هاضمه، استفراغ، دل درد، اسهال و ناتوانی در رشد طبیعی دچار شود.

4. دیگر علائم حساسیت غذایی 

• سردرد
• تورم مفاصل
• ورم ملتحمه چشم
• تورم لب ها و زبان اشاره کرد.

آیا ممکن است، حساسیت غذایی باعث ایجاد میگرن و صرع شود؟

این ادعا که حساسیت غذایی می تواند در میگرن و صرع دخیل باشد، هنوز کاملا به اثبات نرسیده است، گرچه تعداد کمی از افراد مبتلا به میگرن، غذاهای خاص نظیر پنیر، شکلات، مرکبات و نوشیدنی های الکلی را به عنوان عوامل تشدید کننده  بیماری خود معرفی می کنند.

چه ارتباطی بین بیش فعالی در کودکان و رنگ های خوراکی مصنوعی وجود دارد؟

همچنین این ادعا که برخی رنگ های خوراکی مصنوعی موجب تشدید حالت بیش فعالی در کودکان (به ویژه پسران) می شوند نیز یکی از موضوعات مورد بحث و اختلاف در بین متخصصان است.

بیماری «سیلیاک» از مهم ترین بیماری ها؛ به دلیل حساسیت غذایی است

بیان نمونه های خاص تری از حساسیت های غذایی وجود دارند که مهم ترین آنها بیماری سلیاک یا سیلیاک (گلوتن انتروپاتی) است. علائم این بیماری عبارتند از جذب ناقص، کاهش وزن، رشد ناقص در کودکان و دیگر تظاهرات سوء تغذیه بیماری سیلیاک به دلیل آتروفی (تحلیل رفتن و مسطح شدن سلول ها) در جداره داخلی روده  کوچک رخ می دهد. در این بیماری، بخشی از گندم، یعنی گلوتن، به عنوان یک عامل حساسیت زا عمل می کند. در صورت حذف کامل گندم از برنامه غذایی، بیمار سلامتی خود را باز می یابد. برای تشخیص قطعی عامل حساسیت زا- یعنی غذایی که مسئول بروز علائم حساسیت در بدن است - باید بسیار دقیق بود.

مدت زمان لازم برای بروز علایم حساسیت غذایی چقدر است؟

در برخی از موارد حساسیت غذایی، علائم حساسیت با سرعت خارق العاده و تقریبا بلافاصله پس از خوردن غذای حساسیت زا ظاهر می شوند و کار تشخیص را راحت می کنند. به عنوان مثال، افرادی هستند که لب هایشان بلافاصله پس از گذاشتن یک بادام زمینی در دهانشان متورم می شود و اگر به طور اتفاقی چند عدد از آنها را ببلعند چندین علامت سیستمیک - استفراغ، جوش های پوستی و حتی آسم - در آنها ظاهر می شود. ولی در بیشتر موارد، نسبت دادن علائم حساسیت به غذاهای خاص چندان ساده نیست، به ویژه اگر بین خوردن غذای مورد شک و بروز علائم حساسیت غذایی، چندین ساعت فاصله وجود داشته باشد.

حتما بخوانید: علائم حساسیت به بادمجان و درمان آن

روش های درمان حساسیت غذایی مزمن یا بازگشت کننده  (درمان آلرژی غذایی)

1. رژیم غذایی حذفی

اگر علائم حساسیت، مزمن یا غالبأ بازگشت کننده باشند، این علائم با پیروی از یک رژیم غذایی خاص (رژیم غذایی حذفی) مشتمل بر تعداد معدودی غذا (برنج، هویج، کاهو، روغن تصفیه شده، قند و آب) که حساسیت غذایی پدید نمی آورند، حذف خواهند شد. آنگاه، می توان هر بار یکی از غذاهای مشکوک به ایجاد حساسیت را به رژیم غذایی بیمار افزود تا در صورت بروز حساسیت، منشاء آن دقیقا مشخص شود. استفاده از روش آزمون پوستی، که در آن عوامل مشکوک به حساسیت زایی به زیر پوست بیمار تزریق و عکس العمل بدن او مورد ارزیابی قرار می گیرد، چندان قابل اعتماد نیست.

2. با گذشت زمان و با افزایش سن

در برخی از موارد دیده شده که بیشتر مردم با افزایش سن، حساسیت های غذایی شان را از دست می دهند. ممکن است یک نفر بتواند غذاهایی را که مشخص شده در دوران کودکی عکس العمل هایی را در بدن او ایجاد می کرده اند، چندین سال بعد بدون بروز هر گونه عکس العملی مصرف کند. تمام افرادی که به یک غذا یا ماده ی خاص حساسیت دارند باید از آن مطلع باشند و پزشک خود را نیز از این موضوع آگاه کنند.

در غیر این صورت ممکن است این افراد بر اثر یک تزریق درمانی که برای مداوای و بیماری های دیگر صورت می گیرد، عکس العمل شدید یا حتی کشنده بروز دهند. به عنوان مثال، فردی که به تخم مرغ حساسیت دارد ممکن است به واکسن های تزریقی تهیه شده در محیط تخم مرغ - نظیر واکسن های فلج اطفال یا آنفولانزا - عکس العمل نامطلوب نشان دهد.

رژیم غذایی تجویزی برای یک فرد مبتلا به حساسیت غذایی چگونه تعیین می شود؟

رژیم غذایی تجویزی برای یک فرد مبتلا به حساسیت غذایی باید ویژه باشد و برای هر فرد مشخصأ بر اساس عامل حساسیت زا طراحی شده باشد. اگر عامل غذایی حساسیت زا شناسایی شود، از آن پس می توان آن را به طور کامل از رژیم غذایی فرد حذف کرد، تا دیگر علائم حساسیت بروز نکنند. به عنوان مثال، اگر ماده ی غذایی حساسیت زا چیزی باشد که فرد آن را به طور مرتب مصرف نمی کند (مانند میگو، صدف و خرچنگ)، در این صورت پرهیز از آن راحت خواهد بود، ولی در مواردی که فرد به چیزهایی نظیر تخم مرغ، شیر و گندم که در تهیه اکثر غذاها (مانند کیک ها، سس ها، سوپ ها، بیسکویت ها، نان، ماکارونی و...) مورد استفاده قرار می گیرند، حساسیت دارد، کار بسیار دشوارتر خواهد بود.

الف: روش مقابله با حساسیت به شیر: در مورد حساسیت به شیر، پیدا کردن یک غذای جایگزین امکان پذیر است. کسی که به شیر گاو حساسیت دارد، لزوما این طور نیست که به شیر بز هم حساسیت داشته باشد. شیر سویا یا شیر بادام زمینی را نیز می توان به عنوان جایگزین شیر گاو مصرف کرد.

ب: روش مقابله با حساسیت به گندم: به طریق مشابه، فردی که به گندم حساسیت دارد ممکن است به راحتی بتواند جو دو سر (یولاف)، برنج، جو، یا ذرت را مصرف کند.

گرم کردن غذا های حساسیت زا چه تاثیری بر قدرت حساسیت زایی آن ها دارد؟

گرم کردن غذا ممکن است خواص آن را از نقطه نظر حساسیت زایی تغییر دهد. کسی که به شیر خام یا تخم مرغ عسلی حساسیت دارد، ممکن است بتواند شیر جوشیده یا تخم مرغ آب پز سفت را تحمل کند. بسیاری از اوقات، افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند، می توانند زرده ی آن را به ویژه اگر کاملا پخته شده باشد، مصرف کنند، اگرچه هنوز سفیده تخم مرغ در آنها ایجاد حساسیت می کند. زندگی با داشتن یک حساسیت غذایی در حقیقت چندان دشوار نیست، فقط کافی است که در مصرف غذاها قدری بیشتر دقت کنیم!

مقالات مرتبط:

علائم حساسیت به گلوتن چیست و درمان آن با رژیم غذایی فاقد گلوتن