وقتی به بیماری دمانس یا زول عقل فکر میکنیم، معمولاً اولین چیزی که به ذهن می آید مشکل حافظه است. اما دمانس تنها به اختلال حافظه محدود نمیشود؛ این بیماری میتواند روی شخصیت، نحوه ارتباط برقرار کردن و رفتار فرد نیز تأثیرگذار باشد. بنابراین، آگاهی از علائم دیگر این بیماری نیز اهمیت زیادی دارد که در این مقاله سلام دنیا به آنها پرداخته میشود.
انواع مختلف دمانس
انواع متعددی از دمانس وجود دارد که شایعترین آن، دمانس ناشی از بیماری آلزایمر است. سایر انواع رایج عبارتند از:
- دمانس عروقی
- دمانس جلوی مغزی (فرونتوتمپورال)
- دمانس همراه با اجسام لویی
علائم بیماری دمانس چیست (علائم بیماری زوال عقل)
1. اختلال حافظه که در زندگی روزمره تأثیرگذار است
یکی از رایجترین علائم بیماری آلزایمر، بهویژه در مراحل اولیه، فراموشی اطلاعات تازه آموخته شده است. علائم دیگر شامل فراموش کردن تاریخها یا رویدادهای مهم، تکرار مکرر سوالات و افزایش نیاز به یادآورهای مختلف (مانند یادداشتهای یادآوری یا دستگاههای الکترونیکی) یا کمک گرفتن از اعضای خانواده برای انجام کارهایی است که قبلاً بهصورت مستقل انجام میدادند.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
گاهی اوقات فراموش کردن نام افراد یا قرار ملاقاتها، اما بعدها به یاد آوردن آنها.
2. مشکلات در برنامهریزی و حل مسئله
برخی افراد مبتلا به دمانس یا آلزایمر ممکن است در برنامهریزی و پیروی از آن یا انجام کارهای عددی با دشواری مواجه شوند. برای مثال، ممکن است در پیروی از دستور پختهای آشنا یا مدیریت پرداخت قبضهای ماهانه به مشکل بخورند. همچنین تمرکز کردن برایشان سختتر شده و انجام امور روزمره نسبت به گذشته زمان بیشتری میبرد.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
انجام اشتباهات گاه به گاه در مدیریت امور مالی یا پرداخت قبوض.
3. دشواری در انجام کارهای روزمره و آشنا
افرادی که دچار دمانس یا آلزایمر هستند، معمولاً در انجام فعالیتهای روزمره دچار مشکل میشوند. ممکن است در رانندگی به مکانهای آشنا، سازماندهی فهرست خرید یا یادآوری قوانین بازیهای محبوب دچار مشکل شوند.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
گاهی نیازمند کمک در استفاده از دستگاههایی مانند مایکروویو یا ضبط برنامههای تلویزیونی هستند.
حتما بخوانید: آلزایمر چه تفاوتی با زوال عقل دارد؟
4. سردرگمی در تشخیص زمان یا مکان
افرادی که به بیماری آلزایمر یا سایر انواع دمانس مبتلا هستند، ممکن است در تشخیص تاریخها، فصلها و گذر زمان دچار مشکل شوند. درک موضوعاتی که بهصورت فوری رخ نمیدهند برایشان دشوار میشود. گاهی ممکن است محل حضور خود را فراموش کنند یا اینکه چگونه به آنجا رسیدهاند.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
گاهی در تشخیص روز هفته دچار سردرگمی میشوند، اما بعدها آن را به یاد میآورند.
5. مشکلات در درک تصاویر و روابط فضایی
برخی از افراد مبتلا به آلزایمر یا دمانس ممکن است دچار تغییرات بینایی شوند که این موضوع میتواند تعادل را تحت تأثیر قرار دهد یا خواندن را دشوار کند. همچنین ممکن است در قضاوت فاصلهها و تشخیص رنگ یا کنتراست دچار مشکل شوند که این مسائل میتواند در رانندگی اختلال ایجاد کند.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
تغییرات بینایی مرتبط با آب مروارید.
6. مشکلات جدید در صحبت کردن یا نوشتن
افراد مبتلا به آلزایمر یا دمانس ممکن است در دنبال کردن یا شرکت در یک گفتگو دچار مشکل شوند. ممکن است در وسط صحبت متوقف شوند و ندانند چگونه ادامه دهند یا دچار تکرار مکرر شوند. همچنین ممکن است در انتخاب کلمات، نام بردن از اشیاء آشنا یا استفاده از نامهای اشتباه دچار مشکل شوند (مثلاً ساعت مچی را «ساعت دستی» صدا بزنند).
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
گاهی اوقات در پیدا کردن کلمه مناسب دچار مشکل میشوند.
7. گم کردن اشیاء و ناتوانی در بازگشت به عقب برای یافتن آنها
افراد مبتلا به آلزایمر یا دمانس ممکن است اشیاء را در مکانهای نامعمول قرار دهند و سپس آنها را گم کنند و نتوانند مسیر خود را برای پیدا کردن دوباره طی کنند. این افراد ممکن است دیگران را به دزدیدن اشیاء متهم کنند، به ویژه با پیشرفت بیماری.
تغییرات معمول ناشی از افزایش سن:
گاهی اشیاء را جا به جا میکنند و برای یافتن آنها مسیر خود را دنبال میکنند.
حتما بخوانید: غذاهایی برای بهبود مغز
8. کاهش توانایی در قضاوت و تصمیمگیری
افرادی که به بیماری آلزایمر یا دیگر انواع دمانس مبتلا هستند، ممکن است در توانایی قضاوت و اتخاذ تصمیمات دچار تغییراتی شوند. به عنوان مثال، ممکن است در مدیریت مسائل مالی تصمیمات نامناسب بگیرند یا نسبت به بهداشت و نظافت شخصی خود کمتوجه شوند.
تغییرات طبیعی مرتبط با افزایش سن:
گاهی اوقات اشتباهاتی مانند فراموش کردن تعویض روغن خودرو رخ میدهد.
9. کنارهگیری از فعالیتهای کاری و اجتماعی
افراد مبتلا به آلزایمر یا دمانس ممکن است در حفظ یا ادامه یک گفتوگو مشکل داشته باشند. در نتیجه، ممکن است به مرور از انجام سرگرمیها، فعالیتهای اجتماعی و سایر تعهدات خود فاصله بگیرند و در پیگیری تیم یا فعالیتهای مورد علاقهشان دچار مشکل شوند.
تغییرات طبیعی مرتبط با افزایش سن:
گاه احساس بیمیلی نسبت به وظایف خانوادگی یا فعالیتهای اجتماعی پیش میآید.
10. تغییرات خلقی و رفتاری
افراد مبتلا به آلزایمر یا دمانس ممکن است دچار تغییراتی در خلق و خو و شخصیت خود شوند. این تغییرات میتواند شامل سردرگمی، شکاکیت، افسردگی، اضطراب یا ترس باشد. همچنین ممکن است در محیط خانه، جمع دوستان یا شرایط جدید بهسرعت ناراحت و نگران شوند.
تغییرات طبیعی مرتبط با افزایش سن:
ایجاد عادات خاص در انجام امور و تحریکپذیری هنگام تغییر در روال روزمره.
حتما بخوانید: آیا چرت زدن باعث آلزایمر می شود
عوامل خطر ابتلا به دمانس
برخی عوامل میتوانند احتمال بروز دمانس را افزایش دهند، از جمله:
- سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به دمانس بیشتر میشود.
- ژنتیک: عوامل وراثتی ممکن است نقش مهمی در ابتلا به دمانس داشته باشند، به ویژه در مواردی که بیماری آلزایمر در سنین جوانی شروع میشود.
- شرایط سلامت: بیماریهایی مانند فشار خون بالا، دیابت، کاهش شنوایی یا پارکینسون میتوانند خطر ابتلا به دمانس را افزایش دهند.
- وزن بدن: چاقی میتواند احتمال ابتلا به دمانس را در مراحل بعدی زندگی بالا ببرد.
- فعالیت بدنی: کمتحرکی یا نداشتن فعالیت ورزشی منظم از عوامل افزایشدهنده ریسک دمانس هستند.
- سیگار کشیدن: مصرف سیگار به طور قابل توجهی خطر ابتلا به دمانس را افزایش میدهد.
- مصرف الکل: نوشیدن بیش از حد الکل نیز میتواند ریسک دمانس را بالا ببرد.
برخی از این عوامل مانند سن و ژنتیک خارج از کنترل ما هستند، اما تغییر سبک زندگی از میانسالی به بعد میتواند به کاهش ریسک دمانس کمک کند. از جمله این تغییرات میتوان به افزایش فعالیت بدنی، ترک یا کاهش مصرف سیگار، محدود کردن مصرف الکل و تشخیص و مدیریت به موقع بیماریهای زمینهای اشاره کرد. همچنین حفظ فعالیت ذهنی از طریق انجام تمرینات فکری یا شرکت در فعالیتهای اجتماعی نیز مفید است.
چگونه علائم به تشخیص دمانس کمک میکنند؟
پزشک برای تشخیص دمانس، علاوه بر انجام آزمایشهایی برای رد سایر بیماریها، درباره علائم شما سوال خواهد کرد تا مشخص شود آیا این علائم مربوط به دمانس هستند یا خیر. از شما پرسیده میشود که انجام فعالیتهای روزمره مانند خوردن، استحمام و لباس پوشیدن چگونه تحت تأثیر قرار گرفته است. با پیشرفت دمانس، انجام این امور ساده روزانه دشوارتر میشود.
- تشخیص قطعی دمانس ممکن است به چندین جلسه معاینه، ارزیابی و آزمایش نیاز داشته باشد.
حتما بخوانید: بهترین نوشیدنی برای افزایش تمرکز
بیماریهایی که ممکن است با دمانس اشتباه گرفته شوند
تشخیص دمانس گاهی دشوار است، زیرا برخی علائم ممکن است ناشی از بیماریهای دیگر باشند. بنابراین ممکن است چیزی که به نظر دمانس میآید، علت دیگری داشته باشد. پزشک شما تلاش میکند این شرایط را شناسایی و رد کند. این موارد عبارتند از:
- کاهش طبیعی حافظه با افزایش سن: با بالا رفتن سن، حافظه ممکن است ضعیفتر شود و فراموشیهای جزئی رخ دهد؛ اما این نوع از کاهش حافظه، بر انجام کارهای روزمره تأثیر چشمگیری ندارد، بر خلاف دمانس.
- اختلال خفیف شناختی (MCI): مشکلاتی در حافظه و تفکر که به اندازهای شدید نیستند که زندگی روزمره را مختل کنند. MCI ممکن است به دمانس منجر شود، اما این امر قطعی نیست و ممکن است وضعیت بهبود یافته یا ثابت بماند.
- افسردگی: افسردگی که اغلب با دمانس اشتباه گرفته میشود و ممکن است قبل از شروع دمانس ظاهر شود، زیرا افسردگی خود یک عامل خطر برای دمانس محسوب میشود.
- هذیان (Delirium): گیجی و مشکلات موقت در حافظه و درک که معمولاً ناشی از بیماریهای دیگر مانند عفونتها است و قابل درمان است.
اهمیت مراجعه به پزشک
اگر هر یک از علائم مرتبط با دمانس را در خود یا نزدیکانتان مشاهده کردید، ضروری است که به پزشک مراجعه کنید تا علت این علائم بررسی و تشخیص داده شود.
چگونه با عزیزان درباره دمانس صحبت کنیم؟
اگر نگران هستید که علائمی که در یکی از عزیزانتان دیدهاید ممکن است نشانه دمانس باشد، تلاش کنید او را تشویق کنید تا به پزشک عمومی یا متخصص مراجعه کند. با این حال، ممکن است پذیرش این موضوع برای آنها دشوار باشد و در برابر آن انکار یا ترس نشان دهند.
در ادامه چند نکته برای کمک به افرادی که نگران یا در حالت انکار نسبت به تشخیص دمانس هستند آمده است:
- به آنها زمان بدهید تا با علائم خود کنار بیایند و به نگرانیهایشان گوش دهید.
- توضیح دهید که ممکن است علائم آنها دمانس نباشد و علت دیگری داشته باشد؛ بهتر است برای اطمینان به پزشک مراجعه کنند.
- اگر درباره تأثیر دمانس بر زندگیشان نگران هستند، به آنها کمک کنید راهحلهایی برای مدیریت وضعیت پیدا کنند.
سخن آخر
زوال عقل یا دمانس که به آن خِرَدسودگی نیز گفته می شود؛ یک اختلال مزمن و گاهی حاد فرایند روانی است که باعث از بین رفتن و زوال عصبی است که باعث اختلال حافظه، تشخیص مکان و زمان می باشد. یکی از شایع ترین دمانس، زوال عقل یا بیماری آلزایمر در سالخوردگی است که ما در این مطلب سلام دنیا به بررسی علائم، علت، روش های تشخیص و زمان مراجعه به پزشک برای درمان ان صحبت کردیم. امیدوارم این مقاله برایتان مفید بوده باشد. می توانید آن را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید. همچنین می توانید نظرات و سوالات خود را در پایین برای ما بنویسید.
مقالات مرتبط:
29 علت از دست دادن حافظه کوتاه مدت و فراموشی
فواید رژیم مایند (MIND) برای سلامت مغز
دیدگاه ها