اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (برش نگاری با گسیل پوزیترون) یک شیوه تصویر برداری است که به پزشک شما اجازه می دهد که بیماری های بدن شما را بررسی کند. در این اسکن از رنگ های خاص شامل ردیاب رادیواکتیو استفاده می شود. این ردیاب ها بسته به اینکه کدام قسمت از بدن را مورد آزمایش قرار می دهد می تواند به صورت بلعیدنی، استنشاقی یا تزریق درون رنگ های دست شما باشد. سپس اندام و بافت های خاص ردیاب را جذب می کنند. وقتی ردیاب توسط اسکنر PET شناسایی بشود، به پزشک کمک می کند نحوه کار اندام ها و بافت ها را ارزیابی کند. این ردیاب در نواحی با فعالیت شیمیایی بالاتر جمع می شود، که این پدیده مفید است؛ برای اینکه برخی از بافت های بدن و بیماری های خاص سطح فعالیت شیمیایی بالاتری دارند. این نواحی از بدن بیمار، نقاط روشنی را در اسکن پت نشان می دهند. پت اسکن می تواند جریان خون، میزان مصرف اکسیژن، نحوه استفاده بدن از قند و موارد دیگری را اندازه گیری کند. پت اسکن معمولاً یک روش سرپایی است. به این معنی که می توانید بعد از پایان آزمایش به کارهای روزانه خود برسید. در آمریکا حدود 2 میلیون پت اسکن در سال انجام میشود.
چرا پت اسکن انجام می شود؟
پزشک شما ممکن است پت اسکن را برای بررسی جریان خون شما، میزان اکسیژن مصرفی یا متابلولیسم اندام و بافت ها تجویز کند. پت اسکن مشکلات را در سطح سلولی نشان می دهد و بهترین فرصت مشاهده برای بیماری های سیستماتیک پیچیده را به پزشک می دهد.
پت اسکن معمولاً برای تشخیص بیماری های زیر استفاده می شود:
- سرطان
- بیماری های قلبی
- اختلالات مغزی از جمله مشکلات سیستم عصبی مرکزی
سرطان
سلول های سرطانی نسبت به سلول های غیر سرطانی میزان متابولیک بیشتری دارند. بخاطر این سطح فعالیت شیمیایی بالاتر، سلول های سرطانی نقاط روشنی را در این اسکن نشان می دهد. به همین دلیل، پت اسکن برای تشخیص سرطان و همچنین موارد زیر مفید هستند:
- مشاهده شیوع سرطان
- مشاهده اینکه آیا درمان سرطان تاثیر داشته است
- بررسی عود سرطان
با این حال، این اسکن ها باید به دقت توسط پزشک خوانده شوند، زیرا این احتمال وجود دارد که بیماری های غیر سرطانی، شبیه به سرطان به نظر برسند. عدم دیده شدن تومورهای جامد در پت اسکن، مسئله ای متداول است.
بیماری قلبی
پت اسکن مناطقی از قلب که جریان خون آن کاهش یافته است را نشان می دهد. به این خاطر که بافت قلبی سالم نسبت به بافت های ناسالم یا بافت هایی که جریان خون در آن کاهش یافته است، میزان بیشتری از ردیاب را خواهد داشت. رنگ ها و درجه های مختلفی ار روشنایی در اسکن، سطوح مختلفی از عملکرد بافت را نشان می دهد و به شما و پزشکتان کمک می کند تا بتوانید در مسیر درست درمانی پیش بروید.
اختلالات مغزی
گلوکز سوخت اصلی مغز است. در طول پت اسکن، ردیاب ها به ترکیبابی مانند گلوکز می چسبند. با شناسایی گلوکز رادیواکتیو، پت اسکن قادر به شناسایی مناطقی از مغز است که مصرف گلوکز را در بالاترین سطح دارد. پزشک شما به اسکن نگاه می کند تا ببیند مغزتان چطور کار می کند و هر نوع ناهنجاری را بررسی کند.
اسکن PET برای کمک به تشخیص و مدیریت بسیاری از اختلالات سیستم عصبی مرکزی استفاده می شود، از جمله:
- بیماری آلزایمر
- افسردگی
- صرع
- ضربه مغزی
- بیماری پارکینسون
عکس برداری پت اسکن چیست و چه کاربرد و خطراتی دارد؟
چگونه پت اسکن با سایر آزمایشات مقایسه می شود؟
پت اسکن تغییرات متابولیک که در سطح سلولی اندام و بافت رخ داده است را نشان می دهد. این موضوع به این خاطر اهمیت دارد که بیماری ها اغلب در سطح سلولی اتفاق می افتند. اسکن CT و MRI نمی توانند مشکلات سطح سلولی را نشان دهند. اسکن پت می تواند هر نوع تغییرات در سطح سلولی را خیلی زود نمایان کند. اسکن CT و MRI ممکن است این تغییرات را زمانیکه بیماری ساختار بافت و اندام ها را تغییر می دهد دیرتر نشان دهند.
تشخیص بیماری در سطح سلولی بهترین دیدگاه از بیماری های سیستماتیک پیچیده را به پزشک می دهد، از جمله:
- بیماری عروق کرنر (CAD)
- تومورهای مغزی
- اختلالات حافظه
- اختلالات تشنج
در بسیاری از موارد، این احتمال وجود دارد که اسکن PET-C یا PET-MRI برای بیمار تجویز شود.
- به طور کلی، سی تی اسکن از تجهیزات اشعه ایکس مخصوص برای تولید تصاویری از داخل بدن استفاده می کند.
- اسکن MRI از میدان های مغناطیسی و پالس های فرکانس رادیویی برای ایجاد تصاویر از ساختار های داخلی مانند اندام ها، بافت های نرم و استخوان استفاده می کند.
هنگامیکه هر یک از این اسکن ها در ترکیب با پت اسکن انجام شود، نتیجه آن یک تصاویر ادغامی است. یک کامپیوتر، تصاویر دو اسکن را ترکیب می کند تا یک تصویر سه بعدی ایجاد شود، که اطلاعات بیشتری فراهم می کند و اجازه تشخیص دقیق تر را می دهد. اسکن گالیوم به پت اسکن شبیه است، از این لحاظ که شامل تزریق سیترات گالیوم است که یک ردیاب رادیواکتیو است. اسکن گالیوم معمولاً یک تا سه روز بعد از وارد کردن ردیاب انجام می شود، بنابراین یک فرآیند چند روزه است. این اسکن ها به طور معمول برای تشخیص سرطان انجام نمی شوند، اگرچه برخی از اشکال اسکن گالیوم با آزمایش های جدیدتری مانند پت اسکن ترکیب می شوند.
پت اسکن چه خطراتی به همراه دارد؟
پت اسکن شامل دریافت ردیاب های رادیواکتیو است، اما قرار گیری در معرض اشعه های مضر، حداقل است. بر طبق گفته Mayo Clinic، مقدار اشعه در ردیاب کم است، بنابراین خطر آن برای بدن اندک است. با این حال، بهتر است درباره خطرات احتمالی با پزشک مشورت کنید. خطر این اسکن در مقایسه مزایای نتایج آن در تشخیص بیماری های جدی، حداقل است. ردیاب اساساً گلوکز است که به یک جزء رادیواکتیو متصل است. این مسئله باعث می شود که بدن به راحتی ردیاب را دفع کند، حتی اگر سابقه بیماری های کبدی یا دیابت را داشته باشید.
افراد مبتلا به آلرژی و سایر بیماری ها
احتمال نشان دادن واکنش آلرژیک به ردیاب وجود دارد. افرادی که به ید، آسپارتام یا ساکارید آلرژی دارند باید پزشک خود را مطلع کنند. افرادی که نمی توانند ردیاب ید داشته باشند، معمولاً ردیاب تهیه شده از باریوم رقیق شده را که با ساکارین شیرین شده است، دریافت می کنند.
افرادی که احتمالاً واکنش آلرژیک به ردیاب ید دارند، شامل افرادی هستند که:
- افراد دارای سابقه آلرژیک به پت اسکن
- آلرژی ها
- آسم
- بیماری قلبی
- کمبود آب بدن
- اختلالات سلولی کم خونی داس، پلی سیتمی ورا و میلومای مولتیپل
- بیماری کلیوی
- یک رژیم دارویی که شامل مسدود کننده های بتا، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا اینترلوکین 2 (IL-2) است
افرادی که باردار هستند
تشعشع برای جنین بی خطر محسوب نمی شود. اگر باردار هستید یا فکر می کنید شاید باردار باشید، نباید پت اسکن انجام دهید.
افرادی که اسکن PET–CT انجام می دهند
اگر پت اسکن را انجام می دهید، نیاز به ردیاب اضافی خواهید داشت. این می تواند برای افرادی که بیماری کلیوی دارند یا افرادی که سطح کراتینین آنها بخاطر مصرف داروهای قبلیشان بالا است، مضر باشد.
سایر خطرات
سایر خطرات این آزمایش عبارتند از احساس ناراحتی بخاطر سوزن ها و ترس از قرار گرفتن در فضای تنگ و بسته. تزریق ممکن است منجر به علائمی مانند خونریزی، کبودی یا تورم شود.
چطور باید برای پت اسکن آماده شد؟
پزشک شما راهنمای کاملی برای نحوه آمادگی جهت انجام پت اسکن به شما می دهد. در مورد همه داروهای تجویز شده یا بدون نسخه مصرفی، با پزشک صحبت کنید.
چند روز قبل
ممکن است از شما خواسته شود 24 تا 48 ساعت قبل از انجام آزمایش، از فعالیت های ورزشی شدید خودداری کنید.
روز قبل
24 ساعت قبل از آزمایش، به شما گفته می شود که به مصرف غذاهایی با کربوهیدارت پایین و بدون قند بچسبید. غذاها و نوشیدنی های شما باید بدون موارد زیر باشد:
- غلات
- پاستا
- نان
- برنج
- شیر یا ماست، چه لبنی و چه غیر لبنی
- میوه ها و آب میوه ها
- الکل
- نوشیدنی های کافئین دار
- آب نبات، از جمله آدامسی و نعناعی
غذاهایی که می توانید بخورید شامل گوشت، آجیل و سبزیجات غیر نشاسته ای است.
چند ساعات قبل
اگر قرار است برای اسکن بیهوش شوید، کل صبح را چیزی نخورید و ننوشید. در صورت نیاز به مصرف هر گونه دارو، تنها چند جرعه آب بنوشید. اگر تصویر برداری بدون بیهوشی انجام می شود، از شش ساعت قبل از اسکن، از خوردن اجتناب کنید. به داشته باشید که از جویدن آدامس یا مکیدن آب نباتهای سفت یا نعنایی خودداری کنید. با این وجود می توانید آب بنوشید و داروهای توصیه شده را مصرف کنید. ممکن است از شما خواسته شود لباس بیمارستان را بپوشید. از آنجاییکه فلز می تواند در تجهیزات آزمایش اختلال ایجاد کند، شما باید هر جواهری که دارید را در بیاورید. در صورت داشتن آزمایش PET–CT، دستگاه های پزشکی بدن مانند ضربان سازها روی نتیجه آزمایش تاثیر نمی گذارد. با این حال، با وسایل پزشکی غیر مجاز یا ایمپلنت های فلزی نمی توانید زیر PET–MRI بروید.
ملاحظات دیگر
همچنین باید در مورد بیماری هایی که دارید با پزشک حرف بزنید:
- اگر باردار هستید یا گمان می کنید باردار باشید، پزشک را مطلع کنید. این آزمایش ممکن است برای کودک شما خطرناک باشد.
- اگر به کودک خود شیر می دهید، شاید لازم باشد 24 ساعت قبل از آزمایش مقداری از شیر خود را برای کودک بدوشید، زیرا در 24 ساعت بعد از آزمایش نباید به فرزندتان شیر بدهید.
- اگر به دیابت مبتلا هستید، راهنمای مخصوصی برای آزمایش دریافت می کنید، زیرا ناشتا بودن قبل از آزمایش روی سطح قند خون شما تاثیر می گذارد. احتمالاً به شما گفته می شود که مقدار معمول انسولین خود را استفاده کنید و 4 ساعت قبل از اسکن یک وعده غذایی سبک مصرف کنید.
پت اسکن چگونه انجام می شود؟
قبل از اسکن، ردیاب را از طریق رگ دست، از طریق نوشیدن یک محلول و یا استنشاق یک گاز دریافت می کنید. بدن شما برای جذب ردیاب نیاز به زمان دارد، باید یک ساعت قبل از شروع اسکن صبر کنید. اینکه زمان جذب کامل ردیاب چقدر طول می کشد، بستگی به این دارد که کدام قسمت از بدن باید اسکن شود. در حالیکه منتظر جذب دارو هستید باید حرکت را کمتر کنید، راحت باشید و سعی کنید گرم بمانید. اگر قرار است اسکن مغزی انجام شود، از تماشای تلویزیون، گوش دادن به موزیک و خواندن خودداری کنید. در مرحله بعد، تحت اسکن قرار می گیرید که ممکن است 30 تا 45 دقیقه طول بکشد. پت اسکن شامل دراز کشیدن روی یک میز باریک است که به دستگاه PET متصل است و مانند یک حرف O غول پیکر است. میز به آرامی داخل دستگاه حرکت می کند تا امکان اسکن وجود داشته باشد. باید در طول اسکن دراز کشیده باشید. تکنیسین به شما می گوید تا کی به آن حالت بمانید. ممکن است از شما خواسته شود که برای چند ثانیه نفس خود را نگه دارید. در طول تست صدای وزوز و کلیک کردن را می شنوید. وقتی همه تصاویر لازم ثبت شد، از دستگاه خارج می شوید و آزمایش تمام می شود.
بعد از پت اسکن چه اتفاقی می افتد؟
بعد از انجام آزمایش می توانید روال عادی کارهای روزانه خود را در پیش بگیرید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. با این حال، از آنجاییکه مواد رادیواکتیو در حدود 12 ساعت درون بدن شما باقی می مانند، باید تماس خود را با زنان باردار و نوزادان محدود کنید. بعد از آزمایش مایعات زیادی بنوشید تا ردیاب ها را از بدن دفع کنید. به طور کلی، همه ردیاب ها پس از دو روز، از بدن خارج می شوند.
در عین حال یک متخصص، تصاویر پت اسکن را تفسیر می کند و اطلاعات بدست آمده را به پزشک شما منتقل می کند. نتایج معمولاً در طی دو روز کاری برای پزشک آماده است و پزشک در نوبت معاینه بعدی نتایج را به شما اطلاع می دهد.
منبع: healthline