بی خوابی (به انگلیسی: Insomnia)، اختلالی است که کم و بیش، بیشتر آدمها آن را تجربه کرده اند. می توان گفت به شرایطی که در خوابیدن و یا داشتن خواب عمیق و بدون بیدار شدن، مشکل ایجاد کند بی خوابی گفته می شود. بی خوابی ممکن است باعث ایجاد اضطراب در شما شود؛ خصوصا زمانی که روز بعد آن کار مهمی داشته باشید. علت بی خوابی در نوجوانان و روش های درمان آن را در این مطلب سلام دنیا بیاموزید.
بی خوابی نشانه چه بیماری است
بدون خواب، ممکن است سبب بروز نشانه های بیماری مانند خارش، نداشتن تمرکز و یا افسردگی شود.
بی خوابی در نوجوانان چیست (بی خوابی شبانه نشانه چیست)
نوجوانان به دلیل بروز تغییرات جسمانی، نسبت به دیگر گروه های سنی به خواب شبانه زیادتری نیازمند هستند. طبق مطالعات انجام شده، نوجوانان (گروه سنی 12 تا 18 سال) به 7 تا 9 ساعت خواب در شب احتیاج دارند. ولی برخی از نوجوانان به دلیل فعالیت های زیاد مانند شرکت در کلاس ها و مدارس شبانه، نمی توانند این نیاز بدن خود را رفع نمایند.
پژوهشی که درباره خواب انجام شده است، نشان می دهد که کم خوابی و یا خواب ضعیف می تواند باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی در نوجوانان شود. خواب ضعیف می تواند باعث بروز عواملی شود که در ایجاد بیماری های قلبی مانند فشار خون بالا و چربی اضافی بدن در نوجوانان تاثیر می گذارد.
حتما بخوانید: درمان بی خوابی با 15 روش ساده و بدون دارو
طبق گفته ی متخصص خواب دانشگاه "اورگون" امریکا، از مهم ترین علت های بی خوابی در نوجوانان، ایجاد تغییر در الگوی خواب آنها می باشد. نوجوانان زمانی که به سن بلوغ می رسند، تمایل دارند که تا دیر وقت بیدار بمانند، این امر باعث تغییر ساعت بیولوژِیک بدن می شود که نتیجه آن بی خوابی شبانه و خواب آلودگی در طی روز است.
علت بی خوابی در نوجوانان
1. زندگی پر مشغله
نوجوانان به دلیل داشتن زندگی پرمشغله که به دلایلی مانند: کلاس های فوق برنامه، هماهنگ کردن کلاس های درسی و یا داشتن شغل های پاره وقت به وجود می آید. و مدیریت تمام این مسائل، دشوار بوده و در برخی موارد احتمال بروز افسردگی می کند.
در صورت بروز این گونه مسائل، نوجوانان باید به خودشان استراحت کوتاهی بدهند. زیرا پر مشغله بودن باعث استرس می شود و همچنین عجله داشتن در حین انجام کار می تواند سبب تشنج و بحران در بدن شود که می تواند از دلایل کم خوابی باشد.
2. ایجاد تغییرات مهم در زندگی عادی
زمانی که نوجوانان با تغییراتی مانند تغییر دادن محل زندگی یا تحصیل و یا تحولاتی مانند از دست دادن یکی از اعضای خانواده یاطلاق مواجه می شوند، به دلیل اینکه مغز آنها دچار پریشانی شده و بدن دچار مشکلات می شود، بی خوابی به وجود می آید.
3. سندرم تاخیری خواب
در حالت کلی، بی خوابی نوجوانان به دلیل ایجاد تغییرات در ریتم بدن است. در واقع ریتم، برنامه ای است که مغز شما به بدنتان می فرستد و باعث می شود که شما دیرتر احساس خواب کنید و از طرفی دیرتر از خواب بیدار شوید.
به عبارت دیگر، می توان گفت سندرم تاخیری خواب که باعث می شود افراد نوجوان شبها دیرتر به خواب روند از شایع ترین دلایل بی خوابی نوجوانان است. این افراد در ساعت اولیه شب کاملا سرحال بوده و هیچ احساس نیاز به خوابیدن ندارند. طبق الگوریتم خواب آنها، این افراد اغلب از ساعت 2 صبح به بعد، خوابشان شروع می شود. البته میزان سندرم تاخیری خواب در افراد مختلف متفاوت می باشد.
حتما بخوانید: برای بی خوابی چه بخوریم
طبق برآورد پژوهشگران، نیمی از نوجوانان با دوره هایی از بی خوابی که می تواند باعث بالا رفتن اختلال روانی، افت عملکرد تحصیلی و همچنین ایجاد مشکلات رفتاری شده، مواجه می شوند.
انواع بی خوابی
1. بی خوابی زودگذر (Transient Insomnia)
این بی خوابی در بین افراد زیادی شایع بوده و خیلی از افراد در هر سنی ممکن است دچار بی خوابی زودگذر شود.
2. بی خوابی دوره ای (Intermittent Insomnia)
زمانی که به طور مداوم (2شب یا بیشتر و طی 1 یا 2 هفته) در به خواب رفتن مشکل داشتید، شما دچار بی خوابی دوره ای شده اید.
3. بی خوابی مزمن (Insomnia Chronic)
در علم پزشکی، زمانی که بی خوابی بیش از یک ماه به طول بیانجامد، به آن بی خوابی مزمن (Insomnia Chronic) گفته می شود که اغلب به دلیل اختلالات خواب مانند آپنه (توقف ناگهانی تنفس)، گرفتگی گلو و یا سایر اختلالات تنفسی، بروز می دهد. کسانی که دچار مشکل بی خوابی مزمن هستند باید تحت معالجه پزشک قرار بگیرند.
راه های درمانی بی خوابی در نوجوانان
1. الگوی منظم خواب و بیداری
منظور از داشتن الگوی منظم خواب و بیداری این است که یک برنامه مشخص برای خوابیدن و بیدار شدن داشته باشید و در ساعت معینی به تختخواب بروید و صبح نیز در ساعت مشخصی بیدار شوید.
به این نکته توجه نمایید: اگر شما در رختخواب بودید و با گذشت 30 دقیقه، هنوز بیدار بودید؛ بهتر است از جای خود بلند شوید و کتابی مطالعه کنید یا مطلبی را بنویسید. هرگاه احساس خواب آلودگی کردید به رختخواب بازگردید.
2. رعایت بهداشت خواب
رعایت بهداشت خواب به معنای رعایت یک سری نکات پیش از رفتن به رختخواب می باشد.
- شام سبک بخورید، و این شام را 2 ساعت پیش از رفتن به رختخواب میل نمایید.
- از خوردن مواد حاوی کافئین خودداری نمایید. غذاهای حاوی کافئین ممکن است در بیدار ماندن در کلاس درس، موثر باشد ولی این تاثیر زودگذر بوده و باعث ایجاد بی خوابی در شب می شود.
- از گوش دادن به موسیقی بلند، استفاده از اینترنت و یا برقراری تماس های تلفنی پیش از خواب پرهیز نمایید.
- والدین می توانند تلویزیون را از اتاق نوجوان خود بیرون آورده و یا در طول شب آن را خاموش کنند، و یک محیط آرام و بی صدا برای آنها فراهم نمایند.
3. از انجام بازی های شبانه با کامپیوتر، گوشی و همچنین افکار نگران کننده و استرس زا، جلوگیری نمایید.
4. کارهایی مانند گرفتن دوش در زمان عصر می تواند به رفع بی خوابی نوجوانان کمک نماید.
5. با تنظیم نور اتاق خواب خود می توانید خواب آرام و خوبی داشته باشید. بهتر است در زمان خواب، اتاق خود را کاملاً تاریک نمایید.
6. حرکات ورزشی منظم و نرمش می تواند به داشتن خواب آرام کمک می کند. اما باید توجه کنید که این حرکات را درست و با رعایت فاصله زمانی مناسب از ساعت خواب انجام دهید.
7. می توانید زمانی که به رختخواب می روید؛ از 100 تا صفر با چشمان بسته بشمارید، این کار شما را به سمت خواب هدایت می کند.
8. دمای اتاق خود را تنظیم کنید، گرما یا سرمای زیاد می تواند باعث بی خوابی نوجوانان شود، بهترین دما، دمایی بین 21 تا 24 درجه می باشد.
9. برای درمان سندرم تاخیری خواب می توان از درمان هایی مانند: نور درمانی، کرونوتراپی و مصرف دارو هایی از جمله ملاتونین استفاده کرد. اما مهمترین رکن درمان رعایت بهداشت خواب است که در بالا به آن اشاره نمودیم.