من طرفدار پر و پا قرص باغبانی در ظروف هستم و می‌دانم تنها نیستم. باغبانی شهری و در فضاهای کوچک در حال افزایش است، گیاهان آپارتمانی در اینستاگرام بسیار محبوب شده‌اند و این روزها کمتر کسی وقت و انرژی کافی برای اختصاص دادن به یک باغ بزرگ زمینی دارد. اما با صدها نهال برای شروع و بیش از 50 گلدان بزرگ برای پر کردن در هر فصل، عادت باغبانی من در ظروف هزینه زیادی داشت. اما وقتی شروع به ساخت خاک گلدان خانگی خودم کردم، بودجه باغبانی در ظروف را تا دو سوم کاهش دادم. در این مطلب از سلام دنیا، ما نحوه ساخت مخلوط خاک گلدان خانگی برای تمام ظروف، گیاهان آپارتمانی و نیازهای شروع بذر را توضیح می‌دهیم.
خاک گلدان چیست؟
قبل از معرفی دستورهای مورد علاقه‌ام برای خاک گلدان خانگی، بیایید درباره اینکه خاک گلدان واقعاً چیست صحبت کنیم. مهم‌ترین نکته درباره خاک گلدان این است که در واقع خاک واقعی ندارد. خاک گلدان که به آن مخلوط خاک گلدان هم می‌گویند، ترکیبی بدون خاک است که برای رشد گیاهان استفاده می‌شود. چه در حال شروع بذر، ریشه‌دار کردن قلمه‌ها، گلدان‌کردن گیاهان آپارتمانی یا رشد گیاهان در ظروف حیاط و سبدهای آویزان باشید، خاک گلدان بهترین محیط رشد برای گیاهان در ظروف است. همه مخلوط‌های خاک گلدان با کیفیت خوب، از جمله خاک‌های گلدان خانگی، چند ویژگی مشترک دارند.
- آنها تخلیه بهتری نسبت به خاک معمولی باغ دارند.
- خاک گلدان سبک‌تر از خاک باغ است.
- کار با آن آسان و یکنواخت است.
حتما بخوانید: تقویت خاک گلدان با قهوه، پوست گردو و موی سر
مانند خاک‌های گلدان تجاری، می‌توانید انواع مختلفی از مخلوط‌های خاک گلدان خانگی بسازید که هر کدام بافت، محتوای غذایی، چگالی و ظرفیت نگهداری آب متفاوتی دارند که متناسب با نیازهای گیاهانتان هستند. مواد را با دقت انتخاب کنید و آنها را به نسبت صحیح ترکیب کنید تا هر مخلوط خاک گلدان خودساخته را دقیقاً برای نیازهای خاص هر گیاهی که می‌کارید تنظیم کنید. برای مثال:
- مخلوط‌های سبک‌تر و با بافت ریزتر بهترین گزینه برای شروع بذر و ریشه‌دار کردن قلمه‌ها هستند.
- مخلوط‌هایی که درصد بالایی شن درشت یا پوست کاج دارند برای درختان و درختچه‌های گلدانی مناسب‌ترند.
- خاک گلدان خانگی با بافت شنی یا سنگریزه‌ای برای کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها ایده‌آل است.
- برای رشد ترکیبی از گیاهان یکساله، چند ساله، سبزیجات و گیاهان گرمسیری، بهترین انتخاب یک مخلوط خاک گلدان عمومی و همه‌کاره است – که برای رشد انواع مختلف گیاه مناسب باشد.
ده‌ها مخلوط تخصصی خاک گلدان وجود دارد که می‌توانید بسازید.
چگونه مخلوط‌های خاک گلدان خانگی خود را بسازیم؟
چند ماده را با هم ترکیب کنید تا مخلوط‌های خاک گلدانی بسازید که متناسب با نیازهای گیاهانتان باشد. اکثر خاک‌های گلدان تجاری و خانگی ترکیبی از مواد زیر هستند:
1. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: خزه پیت اسفگنوم
ماده اصلی در اکثر خاک‌های گلدان خزه پیت اسفگنوم است. ماده‌ای بسیار پایدار که تجزیه آن زمان زیادی طول می‌کشد و فراوان و ارزان است. حجم مخلوط‌های خاک گلدان را زیاد می‌کند بدون اینکه وزن زیادی اضافه کند و وقتی مرطوب شود، آب را به خوبی نگه می‌دارد. خزه پیت اسفگنوم دارای تخلیه خوب و هواگیری مناسب است اما مواد مغذی قابل دسترس کمی دارد و pH آن اسیدی است، معمولاً بین 3.5 تا 4.5. برای متعادل کردن pH به مخلوط‌های پیت اسفگنوم سنگ آهک اضافه می‌کنند. من از بسته‌های خزه پیت پرمیر استفاده می‌کنم که با سنگ آهک خرد شده به نسبت 1/4 فنجان آهک برای هر 6 گالن خزه پیت ترکیب می‌کنم.
2. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: الیاف کویر
محصول جانبی صنعت نارگیل، الیاف کویر شباهت زیادی به خزه پیت اسفگنوم در مخلوط‌های تجاری و خانگی دارد. مواد مغذی بیشتری نسبت به خزه پیت دارد و ماندگاری طولانی‌تری دارد اما قیمت آن بالاتر است. pH الیاف کویر نزدیک به خنثی است. اغلب به صورت آجرهای فشرده فروخته می‌شود و بسیاری معتقدند پایدارتری نسبت به خزه پیت اسفگنوم است. برند BotaniCare یکی از برندهای موجود الیاف کویر فشرده است.
3. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: پرلیت
پرلیت سنگ آتشفشانی معدنی است که استخراج می‌شود. وقتی حرارت داده شود، منبسط می‌شود و دانه‌های پرلیت شبیه توپ‌های کوچک سفید فوم پلی‌استایرن می‌شوند. پرلیت افزودنی سبک وزن و استریل به مخلوط‌های بسته‌بندی شده و خانگی است. پرلیت سه تا چهار برابر وزن خود آب نگه می‌دارد، فضای منافذ را افزایش می‌دهد و تخلیه را بهتر می‌کند. با pH خنثی، پرلیت را به راحتی در گلخانه‌ها و مراکز باغبانی پیدا می‌کنید. برند پرلیت Espoma یکی از برندهای محبوب است.
حتما بخوانید: شرایط، زمان و خاک مناسب پرورش سبزی در گلدان
4. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: ورمی کولیت
ورمی کولیت یک ماده معدنی استخراج شده است که با حرارت دادن منبسط شده و به ذرات سبک تبدیل می‌شود. برای افزایش تخلخل مخلوط‌های خاک گلدان تجاری و خانگی استفاده می‌شود. ورمی کولیت همچنین کلسیم و منیزیم اضافه کرده و ظرفیت نگهداری آب مخلوط را افزایش می‌دهد. اگرچه قبلاً نگرانی بابت آلودگی آزبست وجود داشت، معادن اکنون تحت کنترل و آزمایش منظم هستند. ورمی کولیت ارگانیک بسته‌بندی شده منبع مورد علاقه من است.
5. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: شن
شن درشت تخلیه را بهتر کرده و وزن مخلوط‌ها را افزایش می‌دهد. مخلوط‌هایی که برای کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها ساخته شده‌اند معمولاً درصد بالاتری شن درشت دارند تا تخلیه خوبی داشته باشند.
6. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: سنگ آهک
سنگ آهک کلسیتی یا دولومیتی خرد شده را به مخلوط‌های مبتنی بر پیت اضافه کنید تا pH آنها متعادل شود. حدود 1/4 فنجان برای هر 6 گالن خزه پیت استفاده کنید. این مواد معدنی از معادن طبیعی استخراج شده و ارزان هستند. برند Jobe’s یک برند خوب آهک برای استفاده در خاک گلدان خانگی است.
7. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: کودها
به مخلوط‌های مبتنی بر پیت کود اضافه کنید چون این مخلوط‌ها به طور طبیعی مواد مغذی کافی برای رشد بهینه گیاه ندارند. یک دستور خوب کود طبیعی دارد که از ترکیبی از مواد معدنی استخراج شده، محصولات جانبی حیوانات، مواد گیاهی یا کودهای دامی گرفته شده باشد، نه کودهای شیمیایی مصنوعی. من ترکیبی از چند منبع کود طبیعی برای مخلوط‌های خانگی خود استفاده می‌کنم. بعضی وقت‌ها کود ارگانیک کامل دانه‌ای تجاری مانند Dr. Earth یا Plant-Tone اضافه می‌کنم و بعضی وقت‌ها کود خودم را از آرد بذر پنبه، آرد استخوان و مواد دیگر درست می‌کنم (بهترین دستور کود مورد علاقه من در ادامه آمده است).
8. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: تکه‌های چوب کمپوست شده
تکه‌های چوب کمپوست شده با افزایش اندازه منافذ، مخلوط‌ها را سبک‌تر کرده و اجازه عبور هوا و آب را آزادانه می‌دهند. تجزیه آنها کند است اما ممکن است هنگام تجزیه نیتروژن خاک را کم کنند، بنابراین افزودن مقدار کمی آرد خون یا آرد یونجه هنگام استفاده از تکه‌های چوب کمپوست شده لازم است. از آنها در مخلوط‌هایی که برای چند ساله‌ها و درختچه‌ها استفاده می‌شود بهره ببرید. برای ساخت خودتان، مقداری تکه چوب از یک متخصص فضای سبز بگیرید و اجازه دهید به مدت یک سال کمپوست شود، هر چند هفته یک بار توده را زیر و رو کنید.
حتما بخوانید: چرا باید در خاک باغچه از شکر استفاده کرد؟
9. مواد تشکیل‌دهنده خاک گلدان: کمپوست
با داشتن میلیاردها میکروب مفید، ظرفیت بالای نگهداری آب و محتوای مواد مغذی عالی، کمپوست افزودنی بسیار خوبی برای خاک گلدان خانگی است. چون نقش بزرگی در ترویج رشد سالم گیاه دارد، من آن را در تمام دستورهای عمومی خود استفاده می‌کنم. ولی در دستورهای شروع بذر استفاده نمی‌کنم چون برای نهال‌های جوان سنگین است. من از کمپوست برگ محلی استفاده می‌کنم ولی کمپوست بسته‌بندی شده Dr. Earth Compost یا Coast of Maine نیز مورد علاقه هستند. خاک گلدان خانگی خوب باید سبک و پفکی باشد با ترکیب خوب مواد مختلف. وقتی خشک شود به طور قابل توجهی جمع نمی‌شود یا از لبه‌های ظرف جدا نمی‌شود.
چگونه خاک گلدان خانگی خود را بسازیم؟
ترکیب مخلوط خاک گلدان خود آسان است و یعنی کنترل کامل یکی از مهم‌ترین مراحل فرآیند رشد را دارید. برای باغبان‌های ظرفی، داشتن خاک گلدان با کیفیت بالا ضروری است. ساختن خاک گلدان خودتان اجازه می‌دهد بهتر نیازهای گیاهانتان را برآورده کنید. نتایج پایدارتر و یکنواخت‌تر خواهند بود و مقدار زیادی پول پس انداز می‌کنید. امکان بازیافت بخشی از خاک قدیمی سال قبل وجود دارد. دستورهای زیر ترکیبی از موادی هستند که پیش‌تر ذکر شد. حجم زیادی از خاک گلدان خانگی را می‌توانید در مخلوط‌کن بتن یا چرخ کمپوست بچرخانید بسازید. برای مقادیر کمتر مواد را در فرغون، سطل بزرگ یا تشت مخصوص ترکیب کنید. حتماً همه چیز را خوب مخلوط کنید تا نتیجه یکنواخت باشد.
ابزار مورد نیاز ساخت خاک گلدان خانگی
- بیل
- الک باغچه (یا صافی فلزی)
- دستکش
- کیسه کمپوست قدیمی برای ذخیره باقی‌مانده مخلوط
6 دستور ساخت خاک گلدان خانگی
1. دستور عمومی خاک گلدان برای گل‌ها، گیاهان گرمسیری و سبزیجات
- 6 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 4/5 گالن پرلیت
- 6 گالن کمپوست
- 1/4 فنجان آهک (اگر از خزه پیت استفاده می‌کنید)
- 1/2 فنجان و نیم ترکیب کود ظرف DIY زیر یا 1/2 فنجان و نیم هر نوع کود دانه‌ای کامل ارگانیک
حتما بخوانید: نکات مهم پرورش گل و گیاهان در خانه
ترکیب کود ظرف DIY:
با هم مخلوط کنید
- 2 فنجان فسفات سنگی
- 2 فنجان گرینسند
- 1/2 فنجان آرد استخوان
- 1/4 فنجان آرد جلبک
2. دستور خاک گلدان برای درخت‌ها و درختچه‌های گلدانی
- 3 گالن کمپوست
- 2/5 گالن شن درشت
- 3 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 2/5 گالن پوست کاج کمپوست شده
- 3 گالن پرلیت
- 2 قاشق غذاخوری آهک (اگر خزه پیت استفاده می‌کنید)
- 1 فنجان کود دانه‌ای ارگانیک (یا 1 فنجان ترکیب کود DIY بالا)
- 1/4 فنجان آرد بذر پنبه ارگانیک اگر درخت‌ها یا درختچه‌هایی که اسیدی دوست دارند رشد می‌دهید
3. دستور خاک گلدان برای ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها
- 3 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 1 گالن پرلیت
- 1 گالن ورمی کولیت
- 2 گالن شن درشت
- 2 قاشق غذاخوری آهک (اگر خزه پیت استفاده می‌کنید)
4. دستور خاک گلدان برای شروع بذر
- 2 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 2 گالن ورمی کولیت
- 1 گالن شن درشت
- 3 قاشق غذاخوری آهک (اگر خزه پیت استفاده می‌کنید)
حتما بخوانید: بهترین سبزیجات و صیفی جات برای کاشت در گلدان در خانه
5. دستور خاک گلدان خانگی برای انتقال نهال‌ها
- 2 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 2 گالن ورمی کولیت
- 1 گالن کمپوست الک‌شده ریز
- 3 قاشق غذاخوری آهک (اگر خزه پیت استفاده می‌کنید)
- 2 قاشق غذاخوری کود دانه‌ای ارگانیک (یا 2 قاشق غذاخوری ترکیب کود DIY بالا)
6. دستور خاک گلدان برای گیاهان آپارتمانی
- 2 گالن خزه پیت اسفگنوم یا الیاف کویر
- 1/5 گالن پرلیت
- 2 فنجان شن درشت
- 3 قاشق غذاخوری آهک (اگر خزه پیت استفاده می‌کنید)
- 2 قاشق غذاخوری کود دانه‌ای ارگانیک (یا 2 قاشق غذاخوری ترکیب کود DIY بالا)
هنگام ساخت خاکگلدان DIY سریعاً از آن استفاده کنید ولی اگر نیاز به نگهداری دارید، آن را در کیسه پلاستیکی مهر و موم شده در مکانی خشک و خنک نگه دارید.
چگونه در چهار مرحله ساده خاک گلدانی خانگی تهیه کنیم؟
مرحله 1: جمع‌آوری و آماده‌سازی خاک باغچه برای پایه‌ی ترکیب
برای شروع، مقداری خاک از نقاط مختلف باغچه خود بردارید تا سطح خاک در یک ناحیه خاص کاهش نیابد. علف‌های هرز را از خاک جدا کنید، آن را الک کرده تا سنگ‌ریزه‌ها و بقایای گیاهی حذف شوند و کنار بگذارید. در این مرحله می‌توانید از کمپوست باغچه‌ای خانگی یا کمپوست‌های مخصوص بذر و گلدان استفاده کنید. کمپوست باغچه‌ای از تجزیه زباله‌های گیاهی در توده یا سطل کمپوست ساخته می‌شود و برای بهبود حاصلخیزی، بافت و ظرفیت نگهداری آب خاک به آن اضافه می‌شود. کمپوست بذر یا گلدانی برای رشد نشاها یا گیاهان در گلدان استفاده می‌شود. انواع مختلفی از کمپوست‌های بدون پیت تجاری موجود هستند که از مخلوط موادی مانند لومی، پوست درخت کمپوست‌شده، الیاف نارگیل (کُوکوپیت) و شن تشکیل شده‌اند. البته شما می‌توانید ترکیب دلخواه خودتان را نیز تهیه کنید.
مرحله 2: جمع‌آوری مواد آلی برای غنی‌سازی ترکیب
از موادی مانند کمپوست خانگی، برگ‌کپک (leafmould) یا کود حیوانی پوسیده و با کیفیت استفاده کنید. این مواد را نیز الک کرده و توده‌های بزرگ را جدا کنید، سپس کنار بگذارید.
مرحله 3: مخلوط کردن مواد
برای تهیه یک ترکیب عمومی مناسب برای درخت‌ها، درختچه‌ها، گیاهان چندساله و میوه‌ها، از نسبت 70 درصد خاک باغچه و 30 درصد مواد آلی استفاده کنید. اگر خاک باغچه شما سنگین (رسی) است، مقدار خاک را حدود 10 درصد کاهش داده و به جای آن از شن درشت، ماسه یا مواد آلی حجیم استفاده کنید تا زهکشی بهتر شود.
حتما بخوانید: 20 نوع از مقاوم ترین گل ها و گیاهان آپارتمانی
گیاهان چندساله (perennials) گیاهانی هستند که چندین سال عمر می‌کنند و معمولاً دارای گل‌ها و برگ‌های تزئینی هستند. برخی از آنها مقاوم به سرما هستند و می‌توانند تمام سال در فضای باز باقی بمانند، در حالی که برخی دیگر در زمستان نیاز به محافظت دارند. گونه‌های علفی (herbaceous) در پاییز تا سطح زمین خشک می‌شوند و ساختار چوبی دائمی ندارند.
مرحله 4: پر کردن گلدان‌ها
ترکیب تهیه‌شده را در گلدان‌ها بریزید. باقی‌مانده ترکیب را در یک کیسه کود یا کمپوست قدیمی نگهداری کرده و روی آن برچسب بزنید تا دفعه بعد بدانید داخل آن چیست. آن را در جای خشک و خنک نگه دارید.
تنظیم ترکیب بسته به نوع خاک
خاک باغچه، ماده اصلی کمپوست خانگی است، اما از باغی به باغ دیگر تفاوت زیادی دارد؛ چون نسبت خاک رس، ماسه و لومی در هر خاک متفاوت است و بنابراین قدرت نگهداری آب و مواد مغذی آنها نیز فرق دارد. در هنگام استفاده از خاک باغچه به عنوان پایه ترکیب، نوع خاک خود را بشناسید و نسبت مواد را بر اساس آن تنظیم کنید:
حتما بخوانید: نحوه آماده سازی خاک برای باغ سبزیجات
- خاک رسی حاصلخیز است اما زهکشی ضعیفی دارد، بنابراین در این نوع خاک باید مقدار بیشتری شن، ماسه درشت یا ماده آلی حجیم برای زهکشی اضافه شود.
- خاک شنی زهکشی خوبی دارد اما مواد مغذی را نگه نمی‌دارد، بنابراین نیاز به ماده آلی غنی‌تری مانند کود پوسیده دارد.
ترکیب مناسب با توجه به نوع گیاه
نوع گیاهانی که قصد دارید پرورش دهید نیز تعیین‌کننده ترکیب کمپوست است. درختان و درختچه‌های گلدانی که به صورت طولانی‌مدت در گلدان باقی می‌مانند، نیاز به خاک باغچه بیشتری در ترکیب خود دارند. در مقابل، گیاهان فصلی که عمر کوتاه‌تری دارند، به مقدار بیشتری ماده آلی برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز نیاز دارند تا بتوانند گلدهی زیبا و پُرباری داشته باشند. برای رشد خوب، گیاهان به مقادیر مختلفی از مواد مغذی نیاز دارند که وابسته به نوع گیاه و مرحله رشد آن است. سه ماده اصلی غذایی که از خاک تأمین می‌شوند شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند. کربن، اکسیژن و هیدروژن از هوا جذب می‌شوند. سایر مواد مغذی مهم خاک شامل منیزیم، کلسیم و گوگرد هستند. بیشتر خاک‌های باغچه‌ای دارای مواد مغذی کافی برای رشد سالم گیاهان هستند. با تنظیم ترکیب (کمی افزایش یا کاهش برخی مواد)، می‌توانید به فرمولی برسید که برای نیازهای شما مناسب‌ترین باشد.
سخن آخر
خاک گلدان در واقع خاک معمولی نیست بلکه ترکیبی سبک، بدون خاک واقعی است که برای رشد گیاهان در گلدان‌ها استفاده می‌شود. این مخلوط‌ها معمولاً شامل موادی مثل خزه پیت، پرلیت، ورمی کولیت، شن و کمپوست هستند که به گیاهان تهویه، تخلیه آب مناسب و مواد مغذی می‌دهند. خاک گلدان خانگی را می‌توان با نسبت‌های مختلف این مواد ساخت تا نیازهای خاص هر گیاه را برآورده کند و محیطی ایده‌آل برای رشد آنها فراهم کند.
مطالب مرتبط:
نحوه پرورش کرم ورمی کمپوست در منزل
دیدگاه ها