تمرین مراقبه یا تکنیک های ذهن آگاهی، راه را برای یک زندگی شادتر و سالم تر، هموار می کند. اما علم در مورد این شیوه ها چه می گوید؟
تحقیقات درباره اثرات مدیتیشن و ذهن آگاهی چه می گویند؟
مدیتیشن، ذهن و قلب ما را آرام، صلح جو و سرشار از عشق نگه می دارد. در واقع، اکثر افرادی که علاقه مند به مدیتیشن هستند، به دلیل اثراتی است که به آنها در احساس آرامش، تعادل و جدایی از استرس روزانه کمک می کند.
مدیتیشن به هیچ وجه عمل جدیدی نیست. در حقیقت، آن را برای صدها یا شاید هزاران سال مورد استفاده قرار داده اند و بخشی از فرهنگ های مختلف شده است. در اصل، مدیتیشن روابط قوی با دین داشته است (نه فقط بودیسم، بلکه با شیوه های مسیحیت نیز ارتباط داشت). در واقع، امروزه بسیاری از افراد با باورهای دینی مختلف تمایل دارند که مدیتیشن را به عنوان یک عمل معنوی امتحان کنند. برخی می گویند مدیتیشن "ترکیبی از تفکر متمرکز و گفتگو با خدا" است.
با این حال، اغلب و به ویژه در کشورهای غربی، مدیتیشن از ریشه های معنوی و مذهبی خود دور شده است و بیشتر به یک عمل ساده و مستقیم برای سلامت روان و رفاه عمومی تبدیل شده است. انواع مختلفی از جمله تفکر مهربانی، مدیتیشن ذهن و مدیتیشن متعالی وجود دارد. ذهن آگاهی نیز به عنوان یک مجموعه از شیوه های تمرکز بر جزئیات کوچک در حال حاضر بیان شده است. هدف این است که به یک فرد کمک کنیم در اینجا و در حال حاضر ریشه احساسات و افکار ناخواسته مانند اضطراب را از بین ببرد. افرادی که در تکنیک های ذهن آگاهی و مدیتیشن مشارکت می کنند اغلب ادعا می کنند که این شیوه ها به آنها اجازه می دهد که جنبه های مختلف رفاه را تقویت یا حفظ کنند.
تأثیر مدیتیشن بر ذهن و بدن از نظر علمی
1. مقاومت در برابر استرس
یکی از دلایل اصلی که مردم ادعا می کنند که مراقبه مفید است این است که به آنها اجازه می دهد از استرسی که به طور روزانه با توجه به فشارکاری و خانوادگی در آنها وجود دارد، خلاص شوند. مراقبه می تواند شما را در برابر استرس روزانه بیشتر محافظت کند. مطالعه ای که محققان مرکز بهداشت و موفقیت در آموزش و پرورش در سان فرانسیسکو، کالیفرنیا انجام دادند، تأیید می کند افرادی که مدیتیشن متعارف را انجام می دهند، کمتر احساس تنش در کار را نسبت به همسالان خود احساس کرده اند.
در طول مدیتیشن متعارف، به طور معمول، یک فرد متمرکز شده و تکرار مانترا (یک کلمه، صدا یا عبارت خاص) می کند، که به آرامش ذهن کمک می کند. اما چرا مدیتیشن تاثیر مثبتی بر واکنش های ذهن و بدن ما نسبت به استرس دارد؟ مطالعات قبلی که در سال 2017 منتشر شد، نشان می دهد که مراقبه - همراه با مداخلات ذهن دیگر - با سطوح پایین مولکول "عامل هسته کاپا B" همراه است که بر تنظیم بیان ژن تاثیر می گذارد.
تیمی که این تحقیق را انجام داد توضیح می دهد که بدن ما معمولا این مولکول را در واکنش به استرس تولید می کند و به نوبه خود یک سری مولکول هایی به نام "سیتوکین ها" را فعال می کند که بعضی از آنها التهابی و برخی از آنها ضد التهابی هستند. فعالیت سیتوکین بالا، به بسیاری از مشکلات سلامت جسمی و روانی، از جمله التهاب غیرطبیعی، سرطان و افسردگی منجر می شود.
پژوهشگران در دانشگاه کوانتوری در انگلستان چنین می گوید: «میلیون ها نفر در سراسر جهان از مزایای سلامت مداخلات ذهنی مانند یوگا و یا مراقبه لذت می برند، اما آنچه که آنها شاید نمی دانند این است که این مزایا در یک سطح مولکولی آغاز می شود و می تواند تغییری در نحوه کد ژنتیکی ما در مورد آن داشته باشد.»
ذهن آگاهی "وعده کاهش درد و ناراحتی را می دهد"
شواهد دیگر که در سال 2017 نیز کشف شده است، نشان می دهد که در کنار یوگا، مراقبه با افزایش سطح فاکتور نوروپاتیک (پروتئینی است که سلامت سلول های عصبی را محافظت می کند و به تنظیم فرآیندهای متابولیک کمک می کند) مشتق شده از مغز با استرس مقابله می کند. به همین ترتیب، تحقیقات اخیر - منتشر شده در مجله BMJ نشان می دهد که تمرکز ذهنی در مورد کاهش علائم درد مزمن مرتبط با بیماری هایی مانند فیبرومیالژیا، رماتیسم مفصلی و پوکی استخوان همانند درمان شناختی رفتاری (CBT) عمل می کند. نویسندگان تحقیق می نویسند: «در حالی که CBT به عنوان درمانی روانشناختی برای درد مزمن پیشنهاد می شود، برخی بیماران مبتلا به این نوع درد، بهبودهای قابل توجه ای را تجربه می کنند.»
2. بهبود خودکنترلی
به نظر می رسد تمرکز و ذهن آگاهی، نه تنها انعطاف پذیری فرد را نسبت به عوامل استرس زا افزایش می دهد، بلکه سلامت روانی آنها را نیز بهبود می بخشد. به عنوان مثال، یک مطالعه به بررسی تأثیرات ذهن آگاهی در زنان مبتلا به افسردگی، اضطراب و تغییرات خلق پس از یائسگی پرداخت. نویسندگان دریافتند که این تمرین به شرکت کنندگان کمک می کند تا اثرات این علائم عاطفی و روانی را به حداقل برسانند. دکتر ریکا سود، نویسنده اصلی این مطالعه می گوید: «هدف در ذهن آگاهی این است که ذهن را خالی نکنید، بلکه با محبت تماشاگر فعالیت ذهن باشید.»
"مرحله دوم" او ادامه می دهد، «یک لحظه مکث کرده یک نفس عمیق بکشید و فضای خود، اندیشه ها و احساسات خود را به طور غیر مستقیم مشاهده کنید. آرامش بوجود آمده به کم کردن استرس کمک می کند.» رابرت رایت، نویسنده و سخنگوی سابق در دانشگاه پرینستون در نیوجرسی، استدلال می کند که دلیل روشنی وجود دارد که چرا ذهن آگاهی و تمرین می تواند به یک فرد برای مبارزه با اضطراب و سایر اختلالات خلقی کمک کند.
در کتاب اخیر خود، چرا بودیسم درست است، رایت می نویسد که انسان ها تکامل یافته اند "انجام بعضی چیزهایی مانند غذا خوردن، داشتن رابطه جنسی، احترام دیگران به اجداد ما کمک کرده ژن هایشان را به نسل بعدی برسانند." برای این منظور، مغزه ما یک سیستم پاداش را ایجاد کرده که باعث می شود ما بخواهیم تجربیات را مانند خوردن، نوشیدن و داشتن رابطه جنسی پیدا کنیم و لذت می بریم.
مدیتیشن: سلاحی در برابر اعتیاد
این مکانیسم به ما کمک می کند تا نه تنها زنده بمانیم، بلکه شکوفایی هم داشته باشیم. با این حال، اگر به عنوان مثال، مغز در یک حلقه بازخورد با یک محرک لذت بخش قرار بگیرد، می تواند به اعتیاد دچار شود. تحقیقات نشان می دهد که تکنیک های مراقبه و ذهن آگاهی می تواند به فرد کمک کند تا علیه این انگیزه های ناخوشایند مبارزه کند و خود را کنترل کند. بنابراین، مطالعه ای از سال 2015 نشان می دهد که افرادی که سیگار می کشند قادر به کاهش سیگار کشیدن خود پس از تمرین ذهن آگاهی هستند.
3. مغز سالم تر
دکتر سنام حافظ، یک روانشناس مجرب در نیویورک چنین گفت: "مراقبه، زمانی که به طور مرتب انجام می شود، می تواند مسیرهای عصبی مغز را دوباره بسازد."
مدیتیشن می تواند به جوان نگه داشتن مغز کمک کند. «مطالعات نشان می دهد که مدیتیشن کردن حتی 20 دقیقه در روز به مدت چند هفته برای تجربه منافع آن مفید خواهد بود». در واقع مطالعات متعدد نشان داده است که مراقبه همچنین می تواند به حفظ سلامت مغز و نوروپلاستی (ظرفیت سلول های مغزی برای ایجاد ارتباطات جدید) کمک کند. در یک تحقیق، محققان به مدت 7 سال 60 نفر که مدیتیشن انجام می دادند را دنبال کردند. محققان دریافتند که شرکت کنندگان نه تنها در استرس بهبود می یابند، بلکه توجه بیشتری نیز پیدا می کنند. محققان می گویند این مزایا، مدت ها باقی می ماند و افرادی که اغلب مدیتیشن می کردند، مشکلات مرتبط با افزایش سن را نیز نشان نمی دادند.
4. آیا عوارض جانبی وجود دارد؟
با این وجود، اگرچه بسیاری از افراد و مطالعات به مزایای مدیتیشن اشاره می کنند، برخی از افراد از این عمل خسته شده اند و می گویند، به جای کمک به آنها برای بهبود سلامت آنها، احساسات ناخواسته ای ایجاد می کند. شخصی گفته: «من برخی از برنامه ها و فیلم های مدیتیشن را امتحان کرده ام و همچنین با مربی نیز مدیتیشن را انجام دادم و هر بار مشکل یکسانی وجود داشت - وقتی خواسته می شود تمرکز بر روی تنفس خود انجام دهید من بسیار مضطرب می شوم».
بعضی افراد اضطراب و دیگر اثرات ناخواسته را در طول مدیتیشن تجربه می کنند. او توضیح داد: «از آنجا که تمرکز بر حالت های فیزیولوژیکی من اغلب منشا اضطراب من است، این مرا مضطرب می کند که آیا تنفس من طبیعی است یا من دچار مشکل تنفسی هستم. آیا سینه من صدمه دیده است یا به من یک حمله قلبی دست داده؟»
شخص دیگری به ما گفت: «مدیتیشن من را به همه چیز حساس می کند - مثل صداها و حرکات - و آنها به من فشار می آورند!» تحقیقات نشان می دهد که اینها موارد منحصر به فرد نیستند. در یک مطالعه، محققان 342 نفر را مورد بررسی قرار دادند که مدیتیشن و ذهن آگاهی را معمولا به صورت فردی و یا همراه با گروه انجام می داده اند.
این نظرسنجی ها نشان می دهد که 25/4 درصد از شرکت کنندگان گزارش کرده اند که اثرات ناخواسته درجات و شدت مختلف دارند. این شامل علائم اضطراب یا حملات هراس، درد فیزیکی، خود دگربینی، علائم افسردگی و سرگیجه است. به گفته محققان، 39 درصد از این اثرات ناخواسته مدت زیادی طول نکشید و برای اقدامات درمانی به اندازه کافی شدید نبودند. دکتر حافظ به افرادی که به تمرکز یا مراقبه فکر کرده اند اما پیشرفتی نداشته اند صبر و شکیبایی توصیه می کند. او چنین می گوید: "همانطور که در بسیاری از کارهایی که ما برای بهبود زندگی انجام می دهیم، می بینیم نتایج همیشه فوری نیست."