ذی‌الحِجّه یا ذی‌الحِجّه الحرام دوازدهمین و آخرین ماه قمری است.ذی الحجه یکی از ماه‌های حرام در تقویم قمری است. در این ماه حاجیان بیت الله حرام با حضور در خانه خدا اعمال و مناسک حج را به جا می آورند. ماه ذی الحجه نیز مانند سایر ماه های قمری اعمال، نماز و اذکار پرفضیلتی دارد. در ادامه این مطلب سلام دنیا، درباره بهترین اعمال و نماز دهه اول ذی الحجه؛ فضایل و اذکار ماه ذی الحجه صحبت خواهیم کرد، لطفا تا پایان همراه ما باشید.
ماه ذی الحجه چه ماهی است
همانطور که در ابتدای این مطلب نیز اشاره شد ماه ذی‌الحِجّه دوازدهمین و آخرین ماه از ماه‌های قمری است و در این ماه پر برکت اتفاقات خجسته فراوانی رخ داده است. دو عید مهم مسلمانان یعنی عید قربان و عید غدیر در ماه ذی الحجه قرار دارد.
حتما بخوانید: تاریخ دقیق اول ماه ذی الجحه 1402 کی است
اذکار ماه ذی الحجه
ذکر الله اکبر و لااله الا الله یکی از اذکار ماه ذی الحجه می باشد.
فضایل ماه ذی الحجه
دهه اول ماه ذی الحجه فضیلت بسیار زیادی برخوردار است.براساس برخی روایات شب‌های دهگانه‌ای که در آیات «و الفجر و لیال عشر» به آن قسم یاد شده‌است، و «ایام معلومات» که در آیه 28 سوره حج درباره آن صحبت شده و مؤمنین باید در آن به یاد خدا باشند، ده روز اول ماه ذی الحجه می باشد. علاوه بر این 10 روزی که خدا در میقات با موسی به 30 روز میقات او اضافه کرد، همین دهه می‌باشد.در حدیثی از پیامبر گرامی (ص) نقل شده است که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به‌اندازه دهه ماه ذی الحجه فضیلت ندارد.
حتما بخوانید: محبوب ترین اعمال و عبادت روز جمعه
اعمال روز اول ذی الحجه
از آنجایی که روز اوّل ماه ذی الحجّه روز مبارکی است؛به همین خاطر انجام اعمال زیر برای این روز نقل شده است:
1. روزه گرفتن
طبق روایت نقل شده از امام موسی بن جعفر (علیهماالسلام) روز گرفتن در این روز با نوشتن پاداش عظیمی از جانب خداوند همراه است.
2. خواندن نماز حضرت فاطمه (علیها السلام)
نماز حضرت فاطمه (علیها السلام) یک دو نماز دو رکعتی است و در هر رکعت بعد از حمد پنجاه بار سوره توحید خوانده شود. و بعد از سلام نماز تسبیحات حضرت فاطمه گفته شود و بعد از آن، دعای ذیل خوانده شود:
سُبْحانَ ذِی الْعِزِّ الشّامِخِ الْمُنیفِ، سُبْحانَ ذِی الْجَلالِ الْباذِخِ الْعَظیمِ، سُبْحانَ ذِی الْمُلْکِ الْفاخِرِ الْقَدیمِ، سُبْحانَ مَنْ یَری اَ ثَرَ النَّمْلَةِ فِی الصَّفا، سُبْحانَ مَنْ یَری وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوآءِ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا وَلا هَکَذا غَیْرُهُ.(مصباح المتهجّد، ص 671)
3. دو رکعت نماز
سی دقیقه قبل از ظهر، دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت، یک بار سوره حمد و ده بار سوره قل هو الله و ده بار آیة الکرسی و ده بار سوره إنّا أنزلناه را تلاوت کند. (اقبال، ص 325)
4. اگر شخص از ظلم ظالمی می ترسد در این روز این ذکر را بگوید:
” حَسبی حَسبی حَسبی مِن سُوالی عِلمُکَ بِحالی.”
خدای متعال او را از شر ظالم در امان می دارد.
بنابر روایات روز اول ذی الحجه روز میلاد حضرت ابراهیم (ع) پیامبر بت شکن و ازدواج حضرت فاطمه(س) با حضرت علی(ع) می باشد.
حتما بخوانید: اعمال شب و روز عید قربان
اعمال دهه اول ماه ذی الحجه
اعمال دهه اول ذی الحجه شامل موارد زیر است:
1. نماز دهه اول ماه ذی الحجه
2. روزه گرفتن
روزه گرفتن در 9 روز اول این دهه برابر با ثواب روزه تمام عمر است.
3. خواندن دعا بعد از نماز
ابوحمزه ثمالی در روایتی به نقل از امام صادق (علیه السلام)گفته است که آن حضرت، از روز اوّل ماه ذی الحجه تا عصر روز عرفه، بعد از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را می‌خواند:
اَللّهُمَّ هذِهِ الاَْیّامُ الَّتی فَضَّلْتَها عَلَی الاَْیّامِ وَشَرَّفْتَها، وَ قَدْ بَلَّغْتَنیها بِمَنِّکَ
خدایا این روزهایی است که برتری و شرافتش دادی بر سایر روزها و به لطف و
//////////////////////////////////////////////
وَرَحْمَتِکَ، فَاَنْزِلْ عَلَیْنا مِنْ بَرَکاتِکَ، وَاَوْسِعْ عَلَیْنا فیها مِنْ نَعْمآئِکَ،
رحمتت مرا بدانها رساندی پس برکات خودت را بر ما فرو بار و از نعمتهای خود در این روزها بر ما وسعت ده
//////////////////////////////////////////////
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَهْدِیَنا فیها
خدایا من از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و نیز خواهم که ما را دراین روزها به
//////////////////////////////////////////////
لِسَبیلِ الْهُدی، وَالْعَفافِ وَالْغِنی، وَالْعَمَلِ فیها بِما تُحِبُّ وَتَرْضی، اَللّهُمَّ
راه هدایت و پاکدامنی و بی نیازی راهنمایی فرمایی و موفقمان داری به انجام آنچه دوست داری و موجب خشنودی تواست خدایا
//////////////////////////////////////////////
اِنّی اَسْئَلُکَ یا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوی، وَیا سامِعَ کُلِّ نَجْوی، وَیا شاهِدَ کُلِّ
از تو خواهم ای جایگاه هر شکایت و ای شنوای هر سخن سِرّی و راز و ای حاضر در هر
//////////////////////////////////////////////
مَلاَ، وَیا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّة، اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ اَنْ تَکْشِفَ
جمع و ای دانای هر نهان که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و بگشایی
//////////////////////////////////////////////
عَنّا فیهَا الْبَلاءَ، وَ تَسْتَجیبَ لَنا فیهَا الدُّعآءَ، وَ تُقَوِّیَنا فیها وَ تُعینَنا،
در این روزها از ما بلا و گرفتاری را و مستجاب گردانی در آنها دعای ما را و نیرو دهی به ما در این روزها و کمکمان دهی
//////////////////////////////////////////////
وَتُوَفِّقَنا فیها لِما تُحِبُّ رَبَّنا وَتَرْضی، وَعَلی مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنْ
و موفقمان داری پروردگارا بدانچه دوست داری و خشنود گردی و بر آنچه واجب کرده‌ای بر ما از اطاعت خودت
//////////////////////////////////////////////
طاعَتِکَ، وَطاعَةِ رَسُولِکَ وَاَهْلِ وِلایَتِکَ، اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ یا اَرْحَمَ
و اطاعت پیامبرت و اهل ولایتت خدایا از تو خواهم ای مهربان‌ترین
//////////////////////////////////////////////
الرّاحِمینَ، اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَهَبَ لَنا فیهَا الرِّضا،
مهربانان که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و در این ایام خشنودی خویش را به من ببخش
//////////////////////////////////////////////
اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعآءِ، وَلا تَحْرِمْنا خَیْرَ ما تُنْزِلُ فیها مِنَ السَّمآءِ، وَطَهِّرْنا
که براستی تو شنوای دعایی و محروم مکن ما را از خیری که در این روزها از آسمان فرو باری و پاکمان کن
//////////////////////////////////////////////
مِنَ الذُّنُوبِ یا عَلاّمَ الْغُیُوبِ، وَاَوْجِبْ لَنا فیها دارَ الْخُلُودِ، اَللّهُمَّ صَلِّ
از گناهان ای دانای بر نادیدنیها و واجب گردان در این ایّام برای ما خانه جاویدان را خدایا درود فرست
//////////////////////////////////////////////
عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَلا تَتْرُکْ لَنا فیها ذَنْباً اِلاَّ غَفَرْتَهُ، وَلا هَمّاً اِلاَّ
بر محمّد و آل محمّد و هیچ گناهی برای ما باقی مگذار جز آنکه بیامرزی و نه اندوهی جز
//////////////////////////////////////////////
فَرَّجْتَهُ، وَلا دَیْناً اِلاَّ قَضَیْتَهُ، وَلا غائِباً اِلاَّ اَدَّیْتَهُ، وَلا حاجَةً مِنْ حَوائِجِ
آنکه بگشایی و نه بِدهی جز آنکه بپردازی و نه غایبی جز آنکه به ما برسانی و نه حاجتی از حاجات
//////////////////////////////////////////////
الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ اِلاَّ سَهَّلْتَها وَیَسَّرْتَها، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ، اَللّهُمَّ یا
دنیا و آخرت جز آنکه آسان و هموارش گردانی که براستی تو بر هر چیز توانایی خدایا ای
//////////////////////////////////////////////
عالِمَ الْخَفِیّاتِ، یا راحِمَ الْعَبَراتِ، یا مُجیبَ الدَّعَواتِ، یا رَبَّ الاَْرَضینَ
دانای اسرار پنهان ای رحم کننده بر اشک دیدگان ای اجابت کننده دعاها ای پروردگار زمین‌ها
//////////////////////////////////////////////
وَالسَّمواتِ، یا مَنْ لا تَتَشابَهُ عَلَیْهِ الاَْصْواتُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ
و آسمان‌ها ای که صداها (ی بیشمار) بر او اشتباه نشود درود فرست بر محمّد و آل
//////////////////////////////////////////////
مُحَمَّد، وَاجْعَلْنا فیها مِنْ عُتَقآئِکَ وَطُلَقآئِکَ مِنَ النّارِ، وَالْفائِزینَ بِجَنَّتِکَ،
محمّد و قرار ده ما را در این روزها ازآزادشدگان و رهایی یافتگان از آتش و نائل شوندگان به بهشتت
//////////////////////////////////////////////
وَالنّاجینَ بِرَحْمَتِکَ، یااَرْحَمَ الرّاحِمینَ، وَصَلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّد
و نجات یافتگان بوسیله رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان و درود خدا بر آقای ما محمّد و
//////////////////////////////////////////////
وَآلِهِ اَجْمَعینَ، وَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ تَسْلیماً.
آلش همگی و سلام بر همه آنان باد.
(مصباح المتهجّد: ص 672؛ اقبال: ص 322 (با اندکی تفاوت)؛ مفاتیح الجنان)
حتما بخوانید: متن کامل دعای عرفه با ترجمه فارسی
//////////////////////////////////////////////
4. ذکر پنج دعا
حضرت عیسی (ع) پاداش بسیار زیادی را برای خواندن صد مرتبه این پنج دعا عنوان کرده اند. (اقبال، ص 323)مرحوم «علاّمه مجلسی» گفته است: اگر هر شخصی هر روز هر یک از این پنج دعا را ده بار بخواند (که در مدّت ده روز هر کدام را صد مرتبه خوانده است) به روایت عمل کرده است.البته اگر هر روز هر دعایی را صد بار بخواند بهتر است. (زادالمعاد، ص 245)
1.اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ
2. اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَهً وَ لا وَلَداً
3. اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ
4. اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیی وَ یُمیتُ، وَ هُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ
5. حَسْبِیَ اللهُ وَ کَفی، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهی،اَشْهَدُللهِِ بِما دَعا، وَ اَنَّهُ بَریءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَ اَنَّ لِلّهِ الاْخِرَهَ وَ الاُْولی
5. دعای امیر مؤمنان (ع)
در هر روز از دهه اول ذی الحجه، این ذکر نقل شده از امیر مؤمنان (ع) بخواند،البته اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است:
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَیالی وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ،
- لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَرَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ،
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَالْمَدَرِ،
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُیُونِ،
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ فِی اللَّیْلِ اِذاعَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ،
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الرِّیاحِ فِی الْبَراری وَالصُّخُورِ،
- لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ مِنَ الْیَوْمِ اِلی یَوْمِ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ. (اقبال، ص 324)
6. خواندن سوره‌ی فجر
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل شده است: هر کس سوره فجر را در دهه اول ماه ذی الحجه تلاوت کند گناهانش مورد بخشش واقع می‌شوند و در صورتی که این سوره مبارک را در غیر این ایام بخواند باعث نورانیت او در قیامت می شود. (مجمع البیان، ج 10، ص 341)
7. نماز امام صادق (ع)
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: پدرم حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، حتما هر شب ما بین نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را بخوان: در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را تلاوت می کنی، بعد از آن این آیه (آیه 142 سوره اعراف) را می‌خوانی:
وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ
و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او)
////////////////////////////////
أَرْبَعینَ لَیْلَةً، وَ قالَ مُوسی لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی، وَ أَصْلِحْ
چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آنها را) اصلاح کن
////////////////////////////////
وَلا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ.
و از روش مفسدان پیروی منما.
اگر این کار را انجام دهی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک خواهی شد.(اقبال، صفحه 317).
////////////////////////////////
نمازهای ماه ذی الحجه
نمازهای ماه ذی‌الحجه، شامل نماز دهه اول این ماه و نماز روز عرفه است.در ادمه شما را با طربقه خواندن نماز 10 شب اول ماه ذی الحجه آشنا خواهیم کرد.
حتما بخوانید: اعمال شب و روز عرفه
طریقه خواندن نماز 10 شب اول ماه ذی الحجه
در هر شب از 10 شب اول ماه ذی الحجه این نماز خوانده می شود.طریقه خواندن این نماز به این صورت است: مابین نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت بعد از سوره حمد سوره توحید و بعد این آیه را بخواند: «و واعدنا موسی ثلثین لیلة و اتممناهها بعشر فتمّ میقات ربّه اربعین لیلة و قال موسی لاخیه‌هارون اخلفنی فی قومی و اصلح و لا تتّبع سبیل المفسدین» تا در ثواب حج حاجیان شریک شود، بدون این که از ثواب آنان چیزی کم شود.
بهترین اعمال ده روز اول ماه ذی الحجه در مفاتیح
همانطور که در قسمت بالا نیز توضیح داده شد،برای 10 روز اول ماه ذی الحجه در مفاتیح اعمالی ذکر شده است که شامل موارد زیر است:
- دعای حضرت عیسی (ع)
- نماز دهه اول ماه ذی الحجه
- روزه گرفتن
- دعای امام صادق (ع)
- تهلیلات امام علی (ع)
سخن پایانی:
ماه ذی الحجه یکی از ماهای پربرکت قمری است که بنابر روایات متعددی از پیامبر گرامی اسلام و امامان معصوم ع برای این ایام اعمال و دعاهای خاصی نقل شده است که در این مطلب آنها را به شما عزیزان معرفی کردیم.
مطالب مرتبط:
متن تسبیحات عشر پیامبر در شب و روز عرفه با ترجمه فارسی
زیارت امام حسین در روز عرفه با ترجمه فارسی و فایل pdf