تقریبا هر فردی در طول زندگی خود با مشکل سوءهاضمه مواجه می شود. علت بروز سوء هاضمه با شیوه زندگی و عادات غذایی فرد مرتبط است.در واقع ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و عادات غذایی می تواند به درمان این بیماری کمک کند. در ادامه این مطلب سلام دنیا درباره علائم سوء هاضمه چیست، عوارض، روش تشخیص، درمان خانگی و پزشکی سوءهاضمه و طب جایگزین سوء هاضمه صحبت خواهیم کرد، لطفا تا پایان با ما همراه باشید.
سوء هاضمه چیست
سوء هاضمه که به آن dyspepsia یا دیس پپسی یا ناراحتی معده نیز گفته می شود،یک ناراحتی در قسمت فوقانی شکم است.سوء هاضمه با علائم خاصی مانند درد شکم و احساس سیری بلافاصله پس از شروع غذا خوردن توصیف می شود. سوء هاضمه همچنین می تواند یکی از علائم بیماری های مختلف گوارشی باشد.اگرچه سوء هاضمه شایع است، اما هر فردی ممکن است به روشی متفاوت سوء هاضمه را تجربه کند. علائم سوء هاضمه ممکن است گاهی اوقات یا هر روز احساس شوند.سوء هاضمه اغلب با تغییر شیوه زندگی و مصرف داروها رفع می شود.
علائم سوء هاضمه
در صورت ابتلا به سوء هاضمه، ممکن است با علائم زیر مواجه شوید :
- سیری زود هنگام در طی غذا خوردن.با اینکه مقدار زیادی از وعده غذایی خود را نخورده اید، اما در همان ابتدا احساس سیری می کنید و ممکن است نتوانید غذا را تمام کنید.
- احساس سیری ناراحت کننده بعد از غذا. احساس سیری بیشتر از حد معمول که باید باشد.
- ناراحتی در قسمت بالای شکم. درد خفیف تا شدیدی در ناحیه بین پایین سینه و ناف احساس می‌کنید.
- سوزش در قسمت بالای شکم. احساس گرما یا سوزش ناخوشایندی بین قسمت پایین سینه و ناف خود می کنید.
- نفخ در قسمت بالای شکم. احساس ناراحتی سفتی در قسمت بالای شکم خود دارید.
- حالت تهوع. احساس می کنید که می خواهید استفراغ کنید.
علائم و نشانه های کمتر شایع سوءهاضمه شامل استفراغ و آروغ زدن است.
حتما بخوانید: بهترین قرص برای سوء هاضمه
گاهی اوقات افراد مبتلا به سوء هاضمه دچار سوزش سر دل نیز می شوند. سوزش سر دل یک احساس درد یا سوزش در مرکز قفسه سینه است که ممکن است در حین یا بعد از غذا خوردن در نواحی گردن یا پشت شما پخش شود.
زمان مراجعه به پزشک
سوء هاضمه خفیف معمولا جای نگرانی ندارد.اما درصورتی که ناراحتی بیش از دو هفته ادامه داشت باید با پزشک خود مشورت کنید.اگر درد شدید یا همراه با موارد زیر است، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- کاهش وزن ناخواسته یا کاهش اشتها
- استفراغ مکرر یا استفراغ همراه با خون
- مدفوع سیاه و قیری رنگ
- مشکل در بلع که به تدریج بدتر می شود
- خستگی یا ضعف، که ممکن است نشان دهنده کم خونی باشد
در صورت مواجه با موارد زیر فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- تنگی نفس، عرق کردن، یا درد قفسه سینه که به فک، گردن یا بازو می رسد
- درد قفسه سینه در هنگام فعالیت یا استرس
علت سوء هاضمه
سوء هاضمه دلایل زیادی دارد. اغلب، سوء هاضمه با سبک زندگی مرتبط است و ممکن است با مصرف غذا، نوشیدنی یا دارو تحریک شود. علل شایع سوء هاضمه عبارتند از:
- پرخوری یا خیلی سریع غذا خوردن
- مصرف غذاهای چرب، روغنی یا تند
- مصرف بیش از حد کافئین، الکل، شکلات یا نوشیدنی های گازدار
- سیگار کشیدن
- اضطراب
- مصرف برخی از آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و مکمل های آهن
وضعیتی که به نام سوء هاضمه عملکردی یا غیر زخمی شناخته می شود، و با سندرم روده تحریک پذیر مرتبط است، یکی از شایع ترین دلایل بروز سوءهاضمه است.گاهی اوقات سوء هاضمه ناشی از بیماری دیگری است،این بیماری ها شامل:
- التهاب معده (گاستریت)
- زخم معده
حتما بخوانید: بهترین درمان خانگی زخم معده با گیاهان دارویی
- بیماری سلیاک
- سنگ کیسه صفرا
- یبوست
- التهاب پانکراس (پانکراتیت)
- سرطان معده
- انسداد روده
- کاهش جریان خون رسانی به روده (ایسکمی روده)
- دیابت
- بیماری تیرویید
- بارداری
عوارض سوء هاضمه
اگرچه سوء هاضمه معمولاً عوارض جدی در پی ندارد، اما می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ناراحتی و کاهش میزان غذای شما شود. ممکن است به دلیل علائم این وضعیت از فعالیت هایی مانند کار کردن یا مدرسه رفتن باز بمانید.
تشخیص سوء هاضمه
پزشک شما احتمالاً کار تشخیص را با مشاهده سابقه بیماری و یا انجام معاینه فیزیکی کامل شروع می کند. درصورتی که سوء هاضمه خفیف باشد و علائم خاصی مانند کاهش وزن و استفراغ مکرر را تجربه نکنید، ممکن است این ارزیابی ها کافی باشد.اما اگر سوء هاضمه به طور ناگهانی شروع شود و علائم شدیدی را تجربه کنید یا بالای 55 سال سن داشته باشید، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- آزمایشات آزمایشگاهی، برای بررسی کم خونی یا سایر اختلالات متابولیک.
- آزمایش های تنفس و مدفوع، برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، باکتری مرتبط با زخم معده، که می تواند باعث سوء هاضمه شود.
- آندوسکوپی، برای بررسی ناهنجاری‌ها در دستگاه گوارش فوقانی، به ویژه در افراد مسن‌تر با علائم پایدارتر. یک نمونه از بافت (بیوپسی) ممکن است برای آزمایش و بررسی گرفته شود.
- آزمایشات تصویربرداری (اشعه ایکس یا سی تی اسکن)، برای بررسی انسداد روده یا سایر مشکلات.
درمان سوء هاضمه
تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش علائم سوء هاضمه کمک کند. پزشک ممکن است برای درمان این وضعیت موارد زیر را توصیه کند:
- پرهیز از مصرف غذاهایی که باعث سوء هاضمه می شوند
- خوردن پنج یا شش وعده غذایی کوچک در روز به جای سه وعده غذایی سنگین و پرحجم
- کاهش یا حذف مصرف الکل و کافئین
- اجتناب از مصرف مسکن‌های خاص مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
- پیدا کردن درمان های جایگزین برای داروهایی که باعث تحریک سوء هاضمه می شوند
- کنترل استرس و اضطراب
درصورتی که سوء هاضمه با تغییر شیوه زندگی همچنان ادامه پیدا کند، مصرف داروها نیز ممکن است در کاهش علائم و درمان ان موثر باشند. آنتی اسیدهای بدون نسخه عموما اولین گزینه درمان هستند. گزینه های دیگر عبارتند از:
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs) که می توانند اسید معده را کاهش دهند.داروهای مهارکننده های پمپ پروتون ممکن است به خصوص در صورت مواجه با سوزش سر دل همراه با سوء هاضمه توصیه شوند.
حتما بخوانید: درمان ترش کردن معده با داروهای گیاهی و طبیعی
- آنتاگونیست‌های گیرنده H-2 که می توانند اسید معده را نیز کاهش دهند.
- داروهای پروکینتیک، در مواردی که معده به آرامی تخلیه می شود، این دارو ممکن است مفید باشد.
- آنتی‌بیوتیک ها، اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری عامل ایجاد سوء هاضمه شما باشد،مصرف آنتی بیوتیک ها می توانند مفید باشد.
- داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب، که ممکن است با کاهش احساس درد، ناراحتی ناشی از سوء هاضمه را کاهش دهند.
درمان خانگی سوء هاضمه
درصورتی که سوء هاضمه خفیف باشد اغلب تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی می تواند برای درمان ان موثر باشد،این موارد شامل:
- مصرف وعده های غذایی کوچکتر و مکرر. غذای خود را به آرامی و به طور کامل بجوید.
اجتناب از مصرف غذاهای چرب و تند. مصرف غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی های گازدار، کافئین، الکل و سیگار می توانند باعث سوء هاضمه شوند. - حفظ وزن سالم. وزن اضافی به شکم شما فشار می آورد، معده شما را به سمت بالا می برد و باعث می شود اسید به سمت مری شما برگردد.
- ورزش منظم. ورزش به شما کمک می کند وزن اضافی را کاهش دهید ،همچنین ورزش هضم بهتر را هم بهبود می بخشد.
- مدیریت استرس. در زمان صرف غذا یک محیط آرام ایجاد کنید. تکنیک های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید. وقت خود را صرف کارهایی کنید که از آنها لذت می برید. و باندازه کافی بخوابید.
- با تأیید پزشک داروهای خود را تغییر دهید، مسکن‌ها یا سایر داروهایی که ممکن است مخاط معده شما را تحریک کنند، قطع یا کاهش دهید. اگر امکان انجام این کار وجود ندارد، حتما این داروها را با غذا میل کنید.
حتما بخوانید: درمان سوء هاضمه با 21 درمان خانگی و طبیعی
طب جایگزین برای سوءهاضمه
درمان‌های طب جایگزین و مکمل سال‌هاست که برای تسکین سوء هاضمه استفاده می‌شوند، اگرچه اثربخشی آنها در افراد مختلف متفاوت است،اما این درمان ها عبارتند از:
- درمان های گیاهی، از جمله نعناع، یا ترکیبی از روغن نعناع و زیره.
- مکمل گیاهیSTW 5 (ایبروگاست)، یک مکمل مایع که حاوی عصاره 9 گیاه است که ممکن است به کاهش تولید اسید معده عمل کند.
- طب سوزنی، که ممکن است با مسدود کردن مسیرهای انتقال سیگنال درد به مغز، در تسکین علائم موثر عمل کند.
- درمان‌های روان‌شناختی، از جمله اصلاح رفتار، تکنیک‌های آرام‌سازی، درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی، اغلب برای سوءهاضمه بسیار مفید هستند.
همیشه قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که مقدار مصرف بی خطری را مصرف می کنید و این مکمل با سایر داروهایی که مصرف می کنید تداخل نامطلوب نخواهد داشت.
آماده شدن برای قرار ملاقات شما
احتمالاً کار درمان را با مراجعه به پزشک خانواده خود شروع کنید، یا ممکن است به یک پزشک متخصص بیماری های گوارشی (متخصص گوارش) ارجاع داده شوید. در ادامه اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید و بدانید که از پزشک خود چه انتظاری داشته باشید.
کارهایی که باید انجام دهید
- مراقب هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات باشید، مانند عدم مصرف غذای جامد در روز قبل از قرار ملاقات.
- علائم خود را یادداشت کنید، از جمله اینکه علائم چه زمانی شروع شد و چگونه ممکن است در طول زمان تغییر کرده یا بدتر شده باشد.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های خود تهیه کنید.
- اطلاعات مهم پزشکی خود، از جمله سایر بیماری های تشخیص داده شده را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی مهم ، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی خود را بنویسید، و همچنین شرح مفصلی از رژیم غذایی معمول روزانه خود تهیه کنید.
- سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک یادداشت کنید.
برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- علت اصلی علائم من چیست؟
- به نظر شما بیماری من موقتی است یا مزمن؟
- به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه درمان هایی می تواند برای من مفید باشد؟
- آیا محدودیت های غذایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- آیا هر یک از داروهای من ممکن است باعث بروز علائم من شده باشد؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک آماده کرده اید،در حین ملاقات از پرسیدن سوالات خود دریغ نکنید.
از پزشک خود چه انتظاری داشته باشید
آماده پاسخگویی به سوالاتی باشید که ممکن است پزشک از شما بپرسد:
- اولین بار چه زمانی علائم را تجربه کردید و شدت آنها چقدر بود؟
- آیا علائم شما مداوم بوده است یا گاه به گاه؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد یا بدتر می کند؟
- چه داروها و مسکن هایی مصرف می کنید؟
- به طور معمول در طول روز چه غذایی مصرف می کنید؟
- آیا تا به حال دچار مشکلات عاطفی شده بودید؟
- آیا از تنباکو استفاده می کنید؟ آیا سیگار می‌کشید؟
- آیا علائم شما با معده خالی بهتر است یا بدتر؟
- آیا خون یا مواد سیاه استفراغ کرده اید؟
- آیا تغییراتی در حرکات روده خود از جمله سیاه شدن مدفوع داشته اید؟
- آیا وزن کم کرده اید؟
- آیا حالت تهوع یا استفراغ یا هر دو مورد را داشته اید؟
سخن پایانی:
سوءهاضمه به ناراحتی در قسمت فوقانی شکم گفته می شود که با بروز علائمی مانند سیری زودهنگام، سوزش در قسمت بالای شکم، نفخ در قسمت بالای شکم و ناراحتی در قسمت بالای شکم همراه است.خوشبختانه سوء هاضمه با درمان های دارویی و تغییر در سبک زندگی قابل درمان است.اما در صورت بروز دردهای مداوم و شدید و علائمی که در قمست بالا اشاره کردیم حتما به پزشک مراجعه کنید.
مقالات مرتبط:
بهترین دمنوش ها برای معده درد و حالت تهوع
10 درمان خانگی برای انواع دل دردها