شاید نام بیماری لوپوس (به انگلیسی: Lupus) را شنیده باشید ولی چیزی در مورد آن ندانید. متاسفانه امروزه شاهد افزایش بیماری های خود ایمنی زیادی در سطح جهان هستیم، مانند: ام اس (MS)، لوپوس و ... . اگر ما با علایم این بیماری ها آشنا باشیم، زودتر از بیماری خود آگاه می شویم و این گونه بیماری ها آسان تر تحت کنترل در می آیند. از هر 10 هزار نفر 3 نفر به بیماری لوپوس مبتلا می شوند. و این اصلا آمار کمی نیست. در این مقاله علایم بیماری لوپوس، انواع بیماری لوپوس و مشکلات شایع بیماری لوپوس را بیان می نماییم تا با آگاهی بیشتری با این بیماری رفتار کنید.
توجه! بیماری لوپوس واگیردار نیست
بیماری لوپوس چیست؟
بیماری لوپوس یک بیماری خود ایمنی است. این بیماری زمانی به وجود می آید که سیستم ایمنی فرد، به بافت ها و اندام های خودی حمله می کند. فردی که به لوپوس مبتلا شده است، دچار التهاب و ورم در نقاط مختلف بدن، مانند مفاصل، پوست و کلیه ها می شود.
علایم بیماری لوپوس بسیار شبیه بیماری های دیگر است و این موضوع تشخیص این بیماری را سخت می کند. بعضی افراد از لحاظ ژنتیکی مستعد به لوپوس و دیگر بیماری های خود ایمنی هستند و عوامل ساده مانند ابتلا به عفونت، مصرف برخی دارو ها و یا نور خورشید این بیماری را تحریک می کند و باعث ابتلا شدن فرد به این بیماری می شود.
درمان قطعی و کاملی برای بهبود کامل این بیماری وجود ندارد ولی درمان های مختلفی برای کنترل و کاهش شدت این بیماری وجود دارد.
به چه بیماری هایی «بیماری خود ایمنی» می گویند؟
بدن انسان ها سیستمی دارد به نام «سیستم ایمنی»، کار این سیستم دفاع از بدن در مقابل عوامل بیگانه است. سیستم ایمنی بدن، هر سلول یا ماده ای را که برای بدن خطرناک بداند به آن حمله می کند. سیستم ایمنی شامل خون (سلول های موجود در خون)، و لنف (رگ هایی در بدن است که مایع بین سلولی در آن جریان دارد است) است.
سیستم ایمنی به طور طبیعی از بدن در مقابل عفونت ها و باکتری ها دفاع می کند تا آن را در سالم ترین شرایط نگه دارد. در بیماری های خود ایمنی، این سیستم دچار اختلال می شود و سلول ها و بافت های خود بدن را هدف قرار می دهد و آن ها را از بین می برد. تفاوت بیماری های خود ایمنی در نوع بافتی است که مورد حمله سیستم ایمنی قرار می گیرد. مثلا در بیماری ام اس (MS) سیستم ایمنی قسمتی از سلول های عصبی را از بین می برد. و در بیماری لوپوس این سیستم به بیشتر بافت ها آسیب می رساند. هیچ کدام از بیماری های خود ایمنی واگیردار نیستند.
انواع بیماری لوپوس
از اصطلاح لوپوس برای شناسایی تعدادی از بیماری‌های خودایمنی که خصوصیات آزمایشگاهی و علائم بالینی شبیه به هم دارند استفاده می شود، اما (SLE) شایع ترین نوع لوپوس است و منظور از لوپوس در بیشتر موارد (SLE) است.
1. لوپوس اریتماتوی قرص مانند (DLE)
در این نوع از بیماری لوپوس فقط قسمت های در معرض آفتاب دچار علایم لوپوس می شوند به طوری التهابات گرد و قرص مانندی روی پوست تشکیل می شود و بعد از بهبود التهاب جای آن ها بر روی پوست باقی می ماند.
2. لوپوس اریتماتوی سیستماتیک (SLE)
این نوع از بیماری جدی تر است و می تواند خطرناک باشد. در این نوع از بیماری لوپوس، جوش ها و کهیر هایی به شکل پروانه روی بینی و گونه ها ظاهر می شود و اگر درمان نشوند، در تمام بدن ایجاد می شوند.
لوپوس اریتماتوی سیستماتیک (SLE) علاوه بر آسیب زدن به پوست، اندام های داخلی را نیز درگیر می کند و با ایجاد التهاب در کلیه ها، مغز، غشاء درونی یا اطراف ریه ها، ماهیچه ها و مفاصل بدن را در معرض خطرات مختلف قرار می دهد.
علائم بیماری لوپوس
لوپوس علایم مختلفی دارد و در طول زمان نیز ممکن است تغییر کند. از علایم شایع این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد. این علایم مختص این بیماری نیستند و ممکن است به بیماری های دیگر نیز ربط داشته باشند، بنابراین اگر این علایم را در خود مشاهده کردید، برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. با اینکه به دلیل شباهت زیاد این بیماری به بیماری های دیگر، تشخیص این بیماری سخت است اما پزشکان با انجام آزمایشات مختلف می توانند این بیماری را تشخیص دهند.
- درد مفصل
- تورم مفصل
- خستگی شدید
- کم‌خونی
- سردرد
- ریزش مو
- مشکلات لخته شدن خون
- راش روی گونه‌ها و بینی که «راش پروانه‌ای» نامیده می‌شود.
- انگشتان در هوای سرد، سفید یا آبی و مورمور می‌شوند که به‌عنوان «نشانگان رینود» شناخته می‌شود.
- سایر علائم به بخشی از بدن که این بیماری به آن حمله میکند، بستگی دارد مانند دستگاه گوارش، قلب یا پوست.
علت بیماری لوپوس چیست؟
علت اصلی ایجاد این بیماری کاملا مشخص نیست. شواهد حاکی از آن است که دلایل ژنتیکی و ارثی در افراد و همچنین محرک های محیطی باعث ایجاد بیماری لوپوس می شود. افرادی که ضمینه ارثی در ایجاد این بیماری دارند، ممکن است به دلیل تماس با عوامل تحریک کننده ایجاد لوپوس، به این بیماری دچار شوند. در ادامه مطلب به چند مورد از محرک های بالقوه در ایجاد لوپوس می پردازیم:
نور خورشید عامل تحریک بیماری لوپوس
تابش بیش از حد آفتاب به پوست، در افراد مستعد به لوپوس ممکن است این بیماری را در آن ها فعال کند و باعث ایجاد ضایعات پوستی و واکنش های داخلی غیر طبیعی در بدن آن ها شود.
دارو ها تحرک کننده بیماری لوپوس
برخی از افراد مستعد به این بیماری با مصرف دارو های ضد فشار خون، ضد تشنج و آنتی بیوتیک ها به لوپوس مبتلا می شوند. افرادی که به علت مصرف این گونه دارو ها به لوپوس مبتلا شده اند معمولا با قطع دارو ها، علایم لوپوس در آن ها از بین می رود.
بیماری لوپوس چه مشکلاتی را در بدن ایجاد می کند؟
متاسفانه در موارد شدید بیماری لوپوس ارگان های مختلفی از بدن درگیر این بیماری می شوند. ماهیت لوپوس، تخریب سلول ها و بافت های اندام های بدن است. واضح است که وقتی بافت ها در معرض حمله و تخریب مداوم قرار می گیرند؛ نمی توانند به خوبی وظایف خود را در بدن انجام دهند و به این ترتیب بدن دچار اختلالات فراوان می شود.
1. بیماری لوپوس عامل مشکلات کلیوی:
سه چهارم از مبتلایان به لوپوس دچار مشکلات کلیه می شوند و تا مدت ها از این مشکل بی خبر می مانند. مشکلات کلیه علایم آشکاری ندارند و با آزمایش ادرار این مشکلات تشخیص داده می شود. برخی از مردم از علایم ورم در پا و مچ پا، متوجه مشکلات کلیه در بیماری لوپوس می شوند.
2. مشکلات قلبی بر اثر بیماری لوپوس
در بیشتر بیماران مبتلا به لوپوس ورم در اطراف قلب مشاهده می شود. ورم اطراف قلب باعث ایجاد درد در سمت چپ سینه می شود. بیماری های دریچه قلب و لخته های خونی از دیگر مشکلات قلبی در بیماری لوپوس است.
3. بیماری لوپوس عامل بروز مشکلات ریوی
آسیب به بافت ریه در بیماری لوپوس، باعث ورم در ریه می شود. تنفس را دچار مشکل می کند و باعث درد سینه می شود. در برخی موارد درد سینه ناشی از ورم عضلات سینه و یا مفاصل دنده می باشد.
4. مشکلات گوارشی به دلیل بیماری لوپوس
معمولا بیماری لوپوس مشکلات گوارشی ایجاد نمی کند. بعضی از افراد با مصرف دارو های ضد لوپوس دچار دل درد، استفراق، بلع سخت و ورم لوزالمعده می شوند و در برخی موارد هم این علایم از نشانه های لوپوس است.
5. بیماری لوپوس و کم خونی
بیماری لوپوس و دارو های درمان کننده آن موجب کم خونی می شوند. به دلیل تخریب گلبول های قرمز خون تعداد آن ها کم، و بدن دچار کم خونی می شود. تپش قلب، خستگی و نفس نفس زدن از علایم کم خونی است.
6. مشکلات عصبی ناشی از بیماری لوپوس
سر درد یکی از شایع ترین مشکلات لوپوس است. برخی از بیماران مبتلا به لوپوس دچار تشنج و سکته مغزی می شوند.
7. سلامت روح و روان
به دلیل مشکلات جسمی که در اثر این بیماری ایجاد می شود، ممکن است فرد دچار عصبانیت و افسردگی شود
درمان بیماری لوپوس
درمان بیماری لوپوس بسته به نوع علایم و مشکلات ایجاد شده متفاوت است. پزشک با توجه به وضعیت بیمار ممکن است درمان های متفاوتی را در پیش بگیرد.
معمولا برای درمان بیماری لوپوس از این دارو ها استفاده می کنند: کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids)، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدمالاریا و داروهای سرکوب کننده ایمنی (Immunosuppressants).
مصرف و یا عدم مصرف، دوز دارو، نوع دارو و ... را پزشک تعیین می کند.
درمان های خانگی بیماری لوپوس
وقتی فردی دچار این بیماری می شود، باید سبک زندگی خود را تغییر دهد تا بتواند با این بیماری مبارزه کند. شما می توانید با ورزش کردن، مصرف غذا های سالم، استراحت کافی، محافظت از پوست در برابر آفتاب و ترک سیگار و دیگر عادت های بد، این بیماری را کنترل کنید و از ایجاد علایم حاد این بیماری جلوگیری کنید.