کولیت زخمی (به انگلیسی: Ulcerative colitis) یا کولیت اولسروز یا پس‌روده آماس زخمی (به انگلیسی: Ulcerative colitis) فرمی از بیماری التهابی روده است که روده‌ها به خصوص روده بزرگ شامل پس‌روده (کولون) و راست‌روده (رکتوم) را درگیر می‌کند.
کولیت زخمی یک بیماری با منشاء ناشناخته است که وجه مشخصه ی آن التهاب و زخمی شدن روده بزرگ (کولون) است که موجب دفع مکرر مدفوع همراه با خون و مخاط می شود. بروز این بیماری شبیه حمله دیزانتری (اسهال خونی) است. پاسخ ندادن بیمار به روش های درمانی معمول، توجه ما را به سمت این واقعیت معطوف می کند که احتمالا بیمار به کولیت زخمی مبتلاست. آمارها نشان می دهند که این بیماری در بین زنان شایع تر از مردان است.
چه زمانی شدت بیماری «کولیت زخمی» زیاد می شود؟
حملات حاد این بیماری بیشتر در زمان هایی رخ می دهند که فرد تحت تنش های عاطفی و تعارضات فکری قرار دارد. حساسیت داشتن به یک سری غذاهای خاص می تواند یکی از عوامل دخیل در بروز تدریجی این بیماری باشد. به عنوان مثال، شیر یکی از غذاهایی است که افراد مبتلا این بیماری نمی توانند به خوبی تحمل کنند و حذف آن از برنامه ی غذایی همیشه مفید خواهد بود.
عوامل تحریک کننده بیماری «کولیت اولسروز»
1. مصرف برخی دارو ها
دارو های آنتی بیوتیک که برای از بین بردن باکتری های مضر بدن استفاده می شود در بسیاری از موارد بیماری «کولیت زخمی» را وخیم تر می کنند. همچنین استفاده از مسکن ها و ضد درد هایی مانند ناپروکسن، ایبوپروفن و ادویل این بیماری را تشدید می کنند.
2. عدم استفاده از دارو های تجویز شده توسط پزشک
برای بهبودی بیماری «کولیت زخمی» چندین دارو تجویز می شود؛ برخی از افراد این دارو ها را تا انتها مصرف نمی کنند و بعد از احساس بهبودی دارو ها را به طور کامل به اتمام نمی رسانند. با انجام این عمل، بیماری با شدت بیشتری باز خواهد گشت.
3. ورود میکروب ها و عوامل بیماری زا به بدن
از خوردن و نوشیدن مواد غذایی آلوده به شدت خودداری کنید؛ با مصرف مواد غذایی آلوده احتمال اسهال شدن بالا می رود و اسهال بیماری «کولیت اولسروز» را بدتر می کند.
4. بارداری
بهتر است زنان مبتلا به «کولیت زخمی» از باردار شدن تا زمان بهبودی کامل بیماری، بپرهیزند زیرا شدت این بیماری، در 50% از زنان بیمار رو به بهبودی، بعد از باردار شدن افزایش می یابد.
چرا افراد مبتلا به «کولیت زخمی» دچار ضعف شدید می شوند؟
ضعف شدید در افراد مبتلا به کولیت زخمی نتیجه ی مصرف ناکافی غذا و از دست دادن خون و الکترولیت ها به همراه مدفوع است. آسیب های کلیوی در کولیت زخمی مزمن دور از انتظار نیستند. این آسیب ها موجب بروز اختلال در سنتز پروتئین ها و ذخیره سازی ویتامین های محلول در چربی می شوند.
چه غذا هایی برای بیماران «کولیت زخمی» مناسب است؟
داشتن رژیم غذایی متنوع
پیروی از یک رژیم غذایی نرم، کم فیبر، و سرشار از پروتئین برای مبتلایان به کولیت زخمی توصیه می شود. برای این منظور، فرد باید یک رژیم غذایی متنوع داشته باشد، که این کار برای یک فرد گیاه خوار دشوار خواهد بود، به ویژه اگر او شیر را نیز از برنامه ی غذایی خود حذف کرده باشد.
میزان مصرف چربی
مقدار چربی ای که در آشپزی متعارف مصرف می شود، برای افراد مبتلا به کولیت هم قابل تحمل است، ولی چون غذاهای سرخ کردنی به راحتی قابل هضم نیستند باید از مصرف آنها پرهیز شود.
منع مصرف غذاهای محرک
باید از مصرف تمام اشکال غذاهای محرک و کهنه و مانده اکیدا پرهیز شود. همچنین سالادهای خام، میوه های خشک شده، فندق و بادام و گردو، مواد معطر کننده و ادویه جات، فلفل و ترشی ها به شدت منع شده اند.
میزان استفاده از غلات و حبوبات
غلات باید به شکل تصیفه شده (بدون سبوس) مصرف شوند. از میان حبوبات فقط مصرف ماش مجاز است. چون ممکن است بیمار مقادیر قابل توجهی مواد معدنی را از دست بدهد که عدم جایگزینی آنها می تواند عواقب مرگباری در پی داشته باشد، لذا توصیه می شود که بیمار به میزان دلخواه از مایعات مختلف، به ویژه به شکل سوپ، استفاده کند.