اختلال شخصیت اجتنابی یا درون گزینی (APD)، یک الگوی رفتاری پایدار مرتبط با مهار اجتماعی، احساس کمبود و حساسیت به طرد شدن از طرف افراد دیگر است، که باعث ایجاد مشکل در موقعیت های کاری و روابط آنها می شود. مبتلایان به این اختلال به دلیل ترس از طرد یا عدم پذیرش، الگوی رفتاری اجتناب را از خود را نشان می دهند که آن را به شدت ناراحت کننده می دانند. این اختلال در حدود دو و نیم درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد، و تعداد افراد مبتلا به این بیماری در زنان و مردان تقریباً برابر است.
علائم اختلال شخصیت اجتنابی
در زیر لیستی از علائم شایع با اختلال شخصیت اجتنابی ارائه شده است:
- مهار اجتماعی
- احساس بی کفایتی و نامناسب بودن
- حساسیت به ارزیابی منفی
- اضطراب در مورد گفتن یا انجام کار اشتباه
- نیاز به دوست داشته شدن
- اجتناب از شرایط به دلیل ترس از طرد شدن
- اجتناب از روابط نزدیک یا سهیم شدن در احساسات خودمانی
- اجتناب از حضور در موقعیت ها و رویدادهای اجتماعی
- اجتناب از تعاملات در محیط های کاری یا رد کردن پیشرفت
- اجتناب از مناقشه
- عزت نفس پایین
- بی ادعا بودن
- خودآگاهی مفرط
- دیدن خود به عنوان فردی با ناسازگاری اجتماعی یا رتبه پایین
- عدم اعتماد به دیگران
- خود انزوایی
- شکست در شروع ارتباط اجتماعی
- عدم لذت در فعالیت ها
- اضطراب در موقعیت های اجتماعی
- اجتناب از تصمیم گیری
- گوش به زنگ بودن در مورد علائم عدم تایید یا رد شدن
- به راحتی بخاطر انتقاد یا مذمت ناراحت می شود
- نداشتن دوست صمیمی یا عدم عضویت در شبکه اجتماعی
- عدم تمایل به تجربه چیزهای جدید یا خطرات
- رفتارهای عصبی و هیجان زده و ترس آور
- تفسیر نادرست از موقعیت های خنثی
علل بروز اختلال شخصیت اجتنابی یا درون گزینی
تصور می شود علل بروز اختلال شخصیت اجتنابی یا درون گزینی، شامل عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و روانشناختی است. سوء استفاده عاطفی، انتقاد، تمسخر یا نبود محبت از طرف والدین می تواند در کنار بروز سایر عوامل می تواند در ظاهر شدن این اختلال شخصیت نقش داشته باشد. همچنین طرد شدن توسط همسالان نیز می تواند عامل خطر باشد. بیشتر اوقات، افراد مبتلا به این اختلال در کودکی بسیار خجالتی هستند و با بالا رفتن سن این کم رویی از بین نمی رود. اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتنابی، علائم و ژنتیک مشابهی را دارند که در اختلال شخصیت اجتنابی شدیدترین حالت آن است.
تشخیص اختلال شخصیت اجتنابی
اختلال شخصیت اجتنابی فقط بر اساس معیارهایی که در دفترچه راهنمای تشخیص اختلالات ذهنی مشخص شده است، می تواند توسط یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده تشخیص داده شود. در حالی که پزشک عمومی می تواند اولین مرحله شناسایی بیماری باشد، شما برای تشخیص قطعی باید به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. اختلال شخصیت اجتنابی به طور معمول در بزرگسالان تشخیص داده می شود، زیرا شخصیت های کودکان هنوز در حال رشد است و رفتارهایی مثل کمرویی می تواند تجربیاتی عادی در کودکی باشد که بعداً از بین می رود. بر طبق دفترچه راهنمای تشخیص اختلالات ذهنی، شخص باید الگوی مداوم از اجتناب از تماس اجتماعی، حساس بودن بیش از حد در برابر طرد شدن و انتقاد و احساس عدم کفایت داشته باشد، به طوری که حداقل چهار معیار زیر ابراز شود:
- اجتناب از فعالیت های شغلی که شامل ارتباطات زیاد است، بخاطر ترس از انتقاد، عدم تایید یا رد شدن
- عدم تمایل به ارتباط با دیگران، مگر اینکه یقین داشته باشید که آنها شما را دوست دارند
- دوری کردن از روابط صمیمی بخاطر ترس از تمسخر یا تحقیر
- نگرانی از انتقاد یا رد در موقعیت های اجتماعی
- اجتناب از موقعیت های اجتماعی به دلیل احساس بی کفایتی
- احساس نالایقی، عدم جذابیت یا سطح پایین بودن نسبت به دیگران
- دودلی برای ریسک کردن یا انجام کارهای جدید از ترس خجالت
درمان اختلال شخصیت اجتنابی
اکثر مبتلایان به اختلال شخصیت اجتنابی به دنبال معالجه نیستند. وقتی به دنبال درمان می روند که مشکل خاص یا دیگر انواع علائم مانند افسردگی یا اضطراب را در زندگی تجربه کرده اند، و در صورت برطرف شدن این مشکل، معمولاً درمان را متوقف می کنند. اختلال شخصیت اجتنابی مانند سایر اختلالات شخصیتی می تواند به سختی درمان شود زیرا این یک الگوی پایدار رفتاری است و برای کسی از آن اختلال رنج می برد، تشخیص اینکه کمک روانشناختی لازم دارد و می تواند برای او مفید باشد، دشوار است.
متاسفانه، وضعیت افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی که به دنبال معالجه نیستند، در آینده چندان خوشایند نیست و به طور معمول آنها منزوی می شوند و دوری گزینی را به عنوان تنها راهکار مقابله با این شرایط انتخاب می کنند. از طرف دیگر، هنگامی که درمان با موفقیت انجام شود، می تواند به کاهش علائم و افزایش راهکارهای مقابله ای که فرد بکار می برد، کمک کند. شخص مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی احتمالاً همیشه خجالتی خواهد بود، اما اجتناب به افکار او چیره نخواهد شود.
گفتگو درمانی
گفتگو درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی شامل درمان شناختی رفتاری (CBT)، روان درمانی و طرحواره درمانی است. گروه درمانی و آموزش های مهارت های اجتماعی نیز می تواند مفید باشد.
- درمان شناختی رفتاری برای یادگیری چگونگی تغییر الگوهای تفکر بیهوده، مفید است.
- هدف از روان درمانی پویشی، آگاهی از چگونگی تجربیات گذشته، درد و تعارض است که می تواند در علائم فعلی فرد نقش داشته باشد.
- طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی یک رویکرد یکپارچه است که روی درمان شناختی رفتاری و همچنین بسیاری از دیگر تکنیک های درمانی ایجاد می شود. این روش روی رابطه درمانی بین روان درمانگر و مراجعه کننده تمرکز دارد و هدف آن بهبود عملکرد روزانه و کسب بینش برای تغییر بر اساس درک و مهندسی مجدد تجربیات اولیه زندگی است.
در طرحواره درمانی، مراجعه کننده درباره چهار مفهوم اصلی می آموزد:
- چگونه این طرحواره های ناسازگار الگویی هستند که در طول زندگی تکرار می شوند. این الگوها به پنج حوزه تقسیم می شوند: قطع و طرد، اختلال در استقلال و عملکرد، محدودیت های مختل شده، مسئولیت و استانداردهای مفرط، هوشیاری بیش از حد و مهار.
- چه حالت های الگویی برای مقابله استفاده می شود و چطور آنها بی فایده می شوند (برای مثال اجتناب، کناره گیری، انطباق، مجازات).
- چه الگوهای رفتاری به عنوان کودک آموخته شده است (برای مثال مبارزه، فرار کردن)
- چگونه حالت های سالم افراد بالغ را پرورش دهیم و نیازهای عاطفی اصلی را برآورده کنیم.
داروهای اختلال شخصیت اجتنابی
با وجود اینکه در حال حاضر هیچ دارویی به طور خاص برای اختلال شخصیت اجتنابی وجود ندارد، اما برای اکثر فرد دارای اختلالات مرتبط دیگر مانند افسردگی یا اضطراب، دارو می تواند برای کمک به علائم تجویز شود. برای مثال داروهای ضد افسردگی می تواند در بهبود خلق و خو و کاهش علائم اضطراب مفید باشد و همچنین حساسیت به طرد شدن از طرف دیگران را کاهش دهد.
بیماری های مرتبط
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت مرزی
- سوء مصرف مواد
- افسردگی
- آگروفوبیا
نتیجه گیری
اگر فکر می کنید که شما یا شخصی که می شناسید و دوستش دارید با علائم اختلال شخصیت اجتنابی زندگی می کند، مهم است که آن شخص را به درمان تشویق کنید. بدون درمان حرفه ای مانند گفتگو درمانی، بعید است علائم و تاثیرات مرتبط با بیماری بهبود یابد.