انواع شیوه های زایمان، علل و مزایای انجام آنها
1. سزارین
شرایط مختلف پزشک را مجبور می کند زایمان را به شکل سزارین انجام دهد. در سزارین روی شکم یک برش ایجاد شده و جنین را خارج می کنند.
علل که باعث زایمان به شکل سزارین می شود
- یکی از عللی که موجب سزارین می شود، عدم تناسب اندازه جنین و ابعاد لگن است. در این شرایط ابعاد خروجی لگن مادر برای خروج جنین مناسب نبوده و زایمان پیشرفت نمی کند. ادامه چنین وضعی سلامت مادر و جنین را به خطر می اندازد. در ماه های آخر بارداری می توان با اندازه گیری ابعاد لگن و اندازه جنین تا حدوی به این مسئله پی برد که آیا زایمان باید با سزارین صورت گیرد یا نه.
- علت دیگر زایمان به شکل سزارین، جداشدن زودرس جفت از دیواره رحم است. در این شرایط خونریزی در پشت جفت مانع خون رسانی درست به جنین خواهد شد و زندگی جنین در معرض خطر قرار خواهد گرفت
- جفت سرراهی علت دیگر زایمان به روش سزارین است، زیرا جفت مسیر خروج جنین را مسدود نموده و خروج جنین ممکن نیست.
- بیرون زدگی بند ناف در مسیر زایمان می تواند مشکلات زیادی در روند زایمان طبیعی ایجاد کنند. وقتی بند ناف هنگام خروج سر جنين تحت فشار قرار بگیرد خون رسانی به جنین مختل می شود و احتمال خطر برای جنین زیاد است. در چنین مواقعی انجام عمل سزارین به نفع جنین است.
- سزارین قبلی، یکی از علت های شایع زایمان به شکل سزارین است. از آنجایی که هنگام زایمان طبیعی رحم کشیده می شود و احتمال پارگی محل سزارین قبلی در هنگام انقباضات رحمی وجود دارد، برای جلوگیری از پارگی رحم زایمان به شکل سزارین انجام خواهد گرفت. پارگی رحم، می تواند عواقب خطرناکی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، البته گاهی تحت مراقبت های دقیق شرایط زایمان طبیعی برای زنان سزارین شده فراهم می شود
- دیابت و فشار خون بالا هم می توانند دلیل عمل سزارین باشند.
این که چگونه زایمان صورت خواهد گرفت، سزارین یا طبیعی، همیشه قابل پیش بینی نیست. گاهی اوقات در میانه راه (شروع روند زایمان طبیعی که پیشرفت مناسب ندارد) یا طولانی شدن روند زایمان جان مادر و جنین به خطر می افتد که در این شرایط عمل سزارین به نفع مادر و جنین است، همچنین اگر تشخیص داده شود که ادامه زایمان طبیعی ممکن نیست، سزارین انجام می گردد. متأسفانه برخی زنان باردار در طول روند زایمان هم دردهای زایمان طبیعی و هم دردهای سزارین را تجربه می کنند که می تواند برای زن باردار بسیار خسته کننده و ناراحت کننده باشد.
مزایای عمل سزارین
- زن باردار درد زایمان را تجربه نخواهد کرد.
- اندام تناسلی تحتانی آسیب نمی بیند (شلی عضلات واژن و وقوع انواع پارگی ها).
- پیشگیری از افتادگی مثانه و رکتوم که در سنین بالا مشکلات زیادی برای زن به وجود می آورد.
- پیشگیری از افتادگی رحم در زنان چندزا که در زایمان های طبیعی متوالی دیده می شود.
2. زایمان طبیعی
مزایای زایمان طبیعی
- خونریزی در زایمان طبیعی کمتر از زایمان سزارین است.
- زن باردار پس از وضع حمل سریعتر به زندگی عادی برگشته و زودتر می تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد.
- مادر، جنین خود را هنگام تولد لمس نموده و رابطه عاطفی با او برقرار می کنند.
- زودتر می تواند به فرزند خود شیر بدهد.
- زن باردار در معرض ریسک عمل سزارین قرار نمی گیرد.
3. زایمان زودرس
تولد قبل از 37 هفته زایمان زودرس نامیده می شود. احتمال زنده ماندن جنین به سن حاملگی و میزان تکامل نوزاد بستگی دارد. احتمال زنده ماندن نوزادان کمتر از هزار گرم کمتر است و هر چه جنین زودتر متولد شود، احتمال مشکلات تنفسی هم بیشتر است.
علل زایمان زودرس
- پارگی خودبه خود پرده های جنینی؛ عمده علت این امر عفونت های موضعی هستند.
- سابقه سقط قبلی؛ این گروه از زنان نسبت به دیگران مستعدتر هستند.
- اتساع بیش از حد رحم؛ به دلایل مختلف از جمله: چند قلویی، جنین درشت در مادران دیابتی و پلی هیدرآمنیوس این امر رخ می دهد.
- قرار گرفتن جفت در محل نامناسب؛ جفت سر راهی، دکولمان جفت.
- ناهنجاری های جنین و مرگ جنین
- استرس
- ضعف دهانه رحم
- فاصله کوتاه بین حاملگی ها
- عوامل ارثی
- باقیمانده آیودی در رحم زن حاملك
- داشتن بیماری های قلبی، دیابت، عفونت دستگاه ادراری، عفونت دستگاه تناسلی، عفونت جنینی، توکسوپلاسموز، آنفولانزا، مالاريا
- سایر عوامل مثل: سیگاری بودن مادر، الکلیسم، اعتیاد به مواد مخدر، کم خونی های شدید و سوء تغذيه
علائم بالینی برای تشخیص زایمان زودرس
- انقباضات رحمی قبل از هفته 37 حاملگی وجود دارد. این انقباضات منظم بوده و در هر بیست دقیقه چهار انقباض وجود دارد. زن باردار هنگام انقباضات احساس زور و درد به سمت پایین دارد (فشار و درد زیر شکم).
- بیش از یک سانتی متر دهانه رحم باز می شود.
- دهانه رحم نرم می شود که در این حالت خروج جنین به راحتی صورت می گیرد.
درمان زایمان زودرس
روش های زیادی برای مهار زایمان زودرس وجود دارد. استراحت در بستر رایج ترین روش درمانی است. برای جلوگیری از درد داروهای مسکن داده می شود. داروهای شل کننده رحم نیز برای کنترل انقباضات رحم مصرف می گردد.
پارگی زودرس کیسه آب
پاره شدن پرده های جنین زودتر از 37 هفته را پارگی زودرس کیسه آب می گویند. سابقه زایمان زودرس، عفونت مایع آمنیون، دکولمان جفت و چند قلویی از علل این امر هستند. زمانی که کیسه آب پاره می شود احتمال بالا رفتن عفونت از واژن توسط میکروب های هوازی و بی هوازی وجود دارد و می تواند باعث عفونت های پرده های جنینی رحم و عفونت مادر و جنین شود. بیشترین نگرانی زمانی است که مدت زیادی از پارگی پرده های جنینی گذشته باشد و زایمان طولانی شده باشد. در این صورت خطر عفونت مادر و جنین وجود دارد و تب 38 درجه مادر دلالت بر عفونت است. احتمال خطر مرگ و میر نوزاد در این شرایط چهار برابر بیشتر است و جنین در معرض دیسترس تنفسی و عفونت قرار دارد.
درمان پارگی زودرس کیسه آب
اگر سن حاملگی 34 هفته یا کمتر باشد می توان مادر را در بخش ليبر بستری کرد و تحت مراقبت های ویژه قرار داد تا جنین رشد کامل کرده و هنگام تولد مشکلی برایش پیش نیاید. اگر سن حاملگی بیش از 34 هفته باشد جنین می تواند در محیط خارج از رحم مادر زندگی کند، از این رو با تزریق اکسی توسین اقدام به زایمان زودهنگام کرده و در صورتی که زایمان شروع نشود، اقدام به سزارین می کنند.
4. زایمان دیررس
زایمان دیررس زمانی است که حاملگی 42 هفته یا بیشتر طول بکشد و می تواند علل مختلف داشته باشد (از جمله عدم تناسب جنین با لگن مادر، کمبود سولفاتاز جفتی، هیپرپلازی آدرنال، آنانسفالی و فقدان هيپوفیز در جنین). گاهی اوقات نیز زایمان دیررس علت مشخص ندارد. احتمال مرگ جنین بعد از 42 هفته حاملگی افزایش می یاید. زایمان دیررس بیشترین علت مرگ هنگام خروج جنین از رحم مادر است.
وقتی جنین بیش از 42 هفته در رحم مادر می ماند، رشد می کند و فضای کمتری برای حرکت دارد و اذيت شده و مدفوع دفع می کند در این شرایط مایع آمنیون آغشته به مدفوع می شود و جنینی که در این شرایط متولد می شود هنگام تولد حال خوشی ندارد. نوزادی که دیر به دنیا می آید پوست چروکیده، ناخن های بلند، بدن لاغر و کشیده دارد. همچنین نوزاد هوشیار است و نگاه نگران دارد. این سندرم در بعضی از نوزادان دیررس مشاهده می شود.