کلانژیوکارسینوما نوعی سرطان است که در لوله‌های باریک (مجرای صفراوی) که مسئول حمل مایع گوارشی هستند، ایجاد میشود. مجاری صفراوی کبد را به کیسه صفرا و روده کوچک مرتبط می کند. کلانژیوکارسینوما که به عنوان سرطان مجرای صفراوی نیز شناخته می شود، عمدتا افراد بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می دهد، هرچند این سرطان می تواند در هر سنی بروز پیدا کند.
انواع مختلف کلانژیوکارسینوما (سرطان مجرای صفراوی)
پزشکان انواع مختلف کلانژیوکارسینوما را بر اساس محل بروز سرطان در مجاری صفراوی دسته بندی می کنند:
- کلانژیوکارسینوم داخل کبدی: در قسمت هایی از مجاری صفراوی در داخل کبد تشکیل می شود و گاهی اوقات به عنوان نوعی سرطان کبد دسته بندی می شود.
- کلانژیوکارسینوم هیلار: در مجاری صفراوی دقیقا خارج از کبد اتفاق می افتد. این نوع کلانژیوکارسینوم perihilar نیز نامیده می شود.
- کلانژیوکارسینوم دیستال: در قسمت مجرای صفراوی نزدیک به روده کوچک اتفاق می افتد. به این نوع کلانژیوکارسینوم خارج کبدی نیز گفته می شود.
کلانژیوکارسینوما اغلب زمانی که از نوع پیشرفته باشد، تشخیص داده می شود و دستیابی به درمان موفقیت آمیز را دشوار می کند.
علائم سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما)
علائم و نشانه های کلانژیوکارسینوم شامل :
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
- خارش شدید پوست
- مدفوع سفید رنگ
- خستگی
- درد شکم در سمت راست، درست زیر دنده ها
- کاهش وزن ناخواسته
- تب
- تعریق شبانه
- ادرار تیره
حتما بخوانید: علت ادرار تیره و سیاه رنگ چیست
علت بروز سرطان مجرای صفراوی
کلانژیوکارسینوما زمانی که سلول های مجاری صفراوی در DNA خود تغییراتی ایجاد کنند ،اتفاق می افتد. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. این تغییرات به سلول‌ها می‌گوید که خارج از کنترل تکثیر شوند و توده‌ای از سلول‌ها (تومور) را تشکیل دهند که می‌توانند به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و آنها را از بین ببرند. علت بروز تغییراتی که منجر به کلانژیوکارسینوما می شود نامشخص است.
عوامل خطر سرطان مجرای صفراوی
عواملی که ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما شوند شامل:
- کلانژیت اسکلروزان اولیه: این بیماری مجاری صفراوی را دچار سفتی و زخم می کند.
- بیماری مزمن کبد: وجود زخم در کبد به دلیل سابقه بیماری مزمن کبدی، باعث افزایش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما می شود.
- مشکلات مجرای صفراوی مادرزادی: افرادی که با کیست کلدوک متولد می شوند، که باعث گشاد شدن و نامنظم شدن مجاری صفراوی می شود، خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما در آنها را افزایش پیدا می کند.
- انگل کبدی: در مناطق جنوب شرقی آسیا، کلانژیوکارسینوما با عفونت فلوک کبدی همراه است که می تواند به دلیل مصرف ماهی خام یا نیم پز ایجاد شود.
- سنین بالا: کلانژیوکارسینوما بیشتر افراد بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 ممکن است خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما را افزایش دهند.
- برخی بیماری های ارثی: برخی از تغییرات DNA که از والدین به فرزندان منتقل می شود باعث ایجاد بیماری هایی می شود که خطر کلانژیوکارسینوما را افزایش می دهند. نمونه هایی از این شرایط عبارتند از فیبروز کیستیک و سندرم لینچ.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن و افزایش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما با هم مرتبط هستند.
تشخیص سرطان مجرای صفراوی
اگر پزشک شما مشکوک به کلانژیوکارسینوما باشد، ممکن است شما را تحت یک یا چند آزمایش زیر قرار دهد:
آزمایشات عملکرد کبد: آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کبد شما می تواند اطلاعاتی در مورد عوامل ایجاد کننده علائم و نشانه ها در اختیار پزشک قرار دهد.
تست تومور مارکر: بررسی سطح آنتی ژن کربوهیدرات (CA) 19-9 در خون شما ممکن است اطلاعات بیشتری برای تشخیص بهتر در اختیار پزشک قرار دهد. CA 19-9 پروتئینی است که توسط سلول های سرطانی مجرای صفراوی بیش از حد تولید می شود. با این وجود، سطح بالای آنتی ژن کربوهیدرات CA 19-9 در خون شما به معنای ابتلا به سرطان مجرای صفراوی نیست. در سایر بیماری های مجرای صفراوی مانند التهاب و انسداد مجرای صفراوی نیز این نتیجه می تواند بروز پیدا کند.
آزمایش بررسی مجرای صفراوی با یک دوربین کوچک: در طی آزمایش کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP)، یک لوله نازک و انعطاف پذیر مجهز به یک دوربین کوچک از گلو و از طریق دستگاه گوارش به روده کوچک شما فرستاده می شود. این دوربین ناحیه ای که مجاری صفراوی به روده کوچک شما متصل می شود را بررسی می کند. پزشک شما همچنین ممکن است این روش را برای تزریق رنگ به مجاری صفراوی بکار ببرد تا به آنها برای تصویربرداری بهتر کمک کند.
آزمایشات تصویربرداری: آزمایش های تصویربرداری می تواند به پزشک برای مشاهده اندام های داخلی کمک کنند و علائم کلانژیوکارسینوما را پیدا کنند. آزمایشات تصویربرداری که برای تشخیص سرطان مجرای صفراوی استفاده می شوند شامل اولتراسوند، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام آر ای (MRI) همراه با کلانژیوپانکراتوگرافی تشدید مغناطیسی (MRCP) است.
حتما بخوانید: تفاوت بین سی تی اسکن و ام آر آی
کلانژیوپانکراتوگرافی تشدید مغناطیسی (MRCP): این آزمایش بیش از پیش به عنوان یک جایگزین غیرتهاجمی برای ERCP (کلانژیوگرافی آندوسکوپیک) مورد استفاده قرار گرفته است. این آزمایش تصویربرداری، تصاویر سه بعدی را بدون نیاز به رنگ برای بهبود تصاویر ارائه می دهد.
نمونه برداری: نمونه برداری روشی است که طی آن نمونه کوچکی از بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ برداشته می شود. در صورتی که ناحیه مشکوک به سرطان به محل اتصال مجرای صفراوی به روده کوچک نزدیک باشد، پزشک ممکن است نمونه را در طی روش کلانژیوگرافی آندوسکوپیک ERCP بردارد. اگر ناحیه مشکوک در داخل یا نزدیک کبد باشد، پزشک ممکن است با وارد کردن یک سوزن بلند از طریق پوست به ناحیه آسیب دیده (آسپیراسیون با سوزن ظریف) نمونه‌ای از بافت را بردارد. پزشک ممکن است از یک آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی آندوسکوپی یا سی تی اسکن برای فرستادن سوزن به محل دقیق استفاده کند.
نحوه جمع‌آوری نمونه بیوپسی توسط پزشک ممکن است بر روی گزینه‌های درمانی که بعداً در دسترس هستند اثر بگذارد. به عنوان مثال، اگر سرطان مجرای صفراوی شما با آسپیراسیون با سوزن ظریف بیوپسی شود، شما واجد شرایط پیوند کبد نمی شوید. در مورد تجربه پزشک خود در مورد تشخیص کلانژیوکارسینوما هر سوالی دارید، بپرسید. اگر تردیدی دارید، نظر پزشک دوم را هم بپرسید.
اگر پزشک شما تشخیص کلانژیوکارسینوما را تایید کند، سعی می‌کند مرحله سرطان را تعیین کند. این کار اغلب شامل آزمایش های تصویربرداری بیشتر است. مشخص کردن مرحله سرطان به تعیین پیش آگهی و گزینه های درمانی شما کمک می کند.
درمان سرطان مجرای صفراوی
درمان های که ممکن است برای کلانژیوکارسینوما (سرطان مجرای صفراوی) در نظر گرفته شود، شامل موارد زیر است:
درمان کلانژیوکارسینوما با جراحی
تا حد امکان، جراحان تلاش می کنند تا جایی که می توانند توده های سرطانی را بردارند. در سرطان های بسیار کوچک مجرای صفراوی، در طی جراحی بخشی از مجرای صفراوی و قسمت انتهای متصل جدا شده، برداشته می شود. در سرطان‌های پیشرفته‌تر، جراحی ممکن است شامل برداشتن مجرای صفراوی، بافت کبد، بافت پانکراس یا غدد لنفاوی مجاور هم باشد.
درمان کلانژیوکارسینوما با پیوند کبد
در موارد خاص برای افراد مبتلا به کلانژیوکارسینوم هیلار ممکن است جراحی برای برداشتن کبد و پیوند کبد انتخاب شود. برای بسیاری از بیماران، پیوند کبد می تواند درمانی برای کلانژیوکارسینوما هیلار در نظر گرفته شود، اما خطر عود سرطان پس از پیوند کبد هم وجود دارد.
درمان کلانژیوکارسینوما با شیمی درمانی
دراروهای که در طی شیمی درمانی استفاده می شوند باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی می شوند. ممکن است قبل از پیوند کبد از شیمی درمانی استفاده شود. همچنین ممکن است برای افراد مبتلا به کلانژیوکارسینوما پیشرفته شیمی درمانی گزینه ای برای کندسازی روند بیماری و تسکین علائم و نشانه ها باشد. داروهای شیمی درمانی را می توان به داخل ورید تزریق کرد تا به سراسر بدن منتقل شوند. یا می توان داروها را به گونه ای تجویز کرد که مستقیماً به سلول های سرطانی هدایت شوند.
حتما بخوانید: پرتو درمانی چیست و چگونه انجام میشود
درمان کلانژیوکارسینوما با پرتو درمانی
در روش پرتودرمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی از منابع پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون استفاده می شود. پرتودرمانی می‌تواند از طریق دستگاهی که پرتوهای پرتو را به سمت بدن شما هدایت می‌کند (تابش پرتو خارجی) انجام شود. و یا می تواند با وارد کردن مواد رادیواکتیو در داخل بدن شما در نزدیکی محل سرطان انجام شود (براکی تراپی).
درمان کلانژیوکارسینوما با درمان دارویی هدفمند
درمان های دارویی هدفمند بر روی ناهنجاری های خاص موجود در سلول های سرطانی تمرکز دارند. درمان های دارویی هدفمند با مسدود کردن این ناهنجاری ها، می توانند باعث مرگ سلول های سرطانی شوند. پزشک شما ممکن است سلول های سرطانی را بررسی کند تا ببیند آیا درمان هدفمند می تواند در برابر کلانژیوکارسینوما موثر باشد یا خیر.
درمان کلانژیوکارسینوما با ایمونوتراپی
ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. سیستم ایمنی بدن شما که با بیماری مبارزه می کند، ممکن است در طی بیماری به سلول های سرطانی شما حمله نکند؛ زیرا سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که به آنها کمک می کند تا از سلول های سیستم ایمنی پنهان شوند. ایمونوتراپی با تداخل در این فرآیند عمل می کند. ایمونوتراپی برای کلانژیوکارسینوما، سرطان پیشرفته ای که سایر درمان ها به رفع آن کمکی نکرده باشند، گزینه درمانی محسوب می شود.
درمان کلانژیوکارسینوما با گرما درمانی سلول های سرطانی
ابلیشن رادیوفرکوئنسی از جریان الکتریکی برای گرم کردن و تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. پزشک با استفاده از یک آزمایش تصویربرداری به عنوان راهنما، مانند سونوگرافی، در برش های کوچک شکم یک یا چند سوزن نازک وارد می کند. وقتی سوزن ها به سلول های سرطانی می رسند، با جریان الکتریکی گرم می شوند و سلول های سرطانی را از بین می برند.
درمان کلانژیوکارسینوما با درمان فتودینامیک
درمان فوتودینامیک، شامل تزریق یک ماده شیمیایی حساس به نور به داخل ورید است و در سلول های سرطانی که رشد سریع دارند جمع می شوند. نور لیزری که به سمت سلول های سرطان فرستاده می شود، منجر به شکل گیری واکنش شیمیایی در سلول های سرطانی می شود و آنها را از بین می برد. معمولاً به چندین روش درمان نیاز پیدا می کنید. درمان فوتودینامیک می تواند برای تسکین علائم و نشانه های موثر عمل کند و همچنین ممکن است باعث کاهش رشد سلول های سرطانی شود. پس از درمان نباید در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
درمان کلانژیوکارسینوما با تخلیه صفرا
تخلیه صفرا روشی است که باعث بازگرداندن جریان صفراوی می شود.این درمان ممکن است شامل قرار دادن یک لوله نازک در مجرای صفراوی به منظور تخلیه صفرا باشد. راهبردهای دیگر عبارتند از جراحی بای پس برای تغییر مسیر صفرا در اطراف سرطان و استنت برای باز نگه داشتن مجرای صفراوی که توسط سرطان جمع شده اند. تخلیه صفراوی برای تسکین علائم و نشانه های کلانژیوکارسینوما موثر عمل می کند.
از آنجایی که سرطان مجرای صفراوی یک نوع سرطان بسیار دشوار برای درمان است، در مورد تجربه پزشک خود در مورد درمان این بیماری حتما سوال بپرسید. در صورتی که تردید دارید، نظر پزشک دوم را هم بپرسید.
پیشگیری از سرطان مجرای صفراوی
برای کاهش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- سیگار نکشید. سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما ارتباط دارد.در صورتی که سیگار می کشید، آن را ترک کنید. اگر در گذشته سعی کرده اید ترک کنید و موفق نبوده اید، با پزشک خود در مورد استراتژی هایی که می توانند برای ترک سیگار به شما کمک کنند، صحبت کنید.
- خطر ابتلا به بیماری های کبدی را کاهش دهید: بیماری مزمن کبد افزایش خطر ابتلا به کلانژیوکارسینوما را در پی دارند. برخی از علل بروز بیماری کبدی قابل پیشگیری نیستند، اما برخی دیگر قابل پیشگیری هستند. برای حفظ سلامت کبد خود هر کاری که می توانید انجام دهید.
برای مثال، برای کاهش خطر التهاب کبد (سیروز):
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- وزن سالم را حفظ کنید.
- هنگام کار با مواد شیمیایی، دستورالعمل های ایمنی را دنبال کنید.
سخن پایانی:
کلانژیوکارسینوما یا سرطان مجرای صفراوی نوعی سرطان در لوله‌های باریک مجرای صفراوی است. این سرطان با بروز علائمی زرد شدن پوست و سفیدی چشم، خارش شدید پوست، مدفوع سفید رنگ، خستگی و... همراه است. شرایطی مانند مشکلات مجرای صفراوی مادرزادی، انگل کبدی، سنین بالا، سیگار کشیدن و... خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی را افزایش می دهند. برای درمان این سرطان روش های شیمی درمانی، پرتودرمانی، جراحی، تخلیه صفرا و...در دسترس هستند. برای کاهش خطر ابتلا به این سرطان از مصرف الکل پرهیز و وزن سالم خود را حفظ کنید.
مقالات مرتبط:
علائم و درمان قطعی سرطان لنفوم