پرتودرمانی در دوزهای بالا سلول های سرطانی را از بین می برد یا با آسیب رساندن به دی ان ای (DNA) سلول ها، رشد آنها را کند می سازد. روش انجام پرتو درمانی یا رادیوتراپی در درمان سرطان در این مقاله سلام دنیا بخوانید.
پرتو درمانی یا رادیوتراپی چیست
پرتودرمانی (که رادیوتراپی هم نامیده می شود) یک روش درمانی برای سرطان است که از دوزهای بالای پرتو برای از بین بردن سلول های سرطانی و کوچک کردن تومورها استفاده می کند.پرتو درمانی در دوزهای پایین، از اشعه ایکس برای مشاهده اجزاء داخل بدن استفاده می شود، مثلا اشعه ایکس برای مشاهده دندان ها یا استخوان های شکسته.
نحوه عملکرد پرتودرمانی در برابر سرطان
پرتودرمانی در دوزهای بالا سلول های سرطانی را از بین می برد یا با آسیب رساندن به دی ان ای (DNA) سلول ها، رشد آنها را کند می سازد. سلول های سرطانی که دی ان ای DNA آنها بیش تر از حد ترمیم آسیب دیده، تقسیم نمی شوند یا می میرند. هنگامی که سلول های آسیب دیده از بین می روند، تجزیه می شوند و توسط بدن دفع می شوند. پرتودرمانی سلول های سرطانی را فوراً از بین نمی برد. درمان روزها یا هفته ها طول می کشد تا DNA به اندازه کافی آسیب ببیند و سلول های سرطانی از بین بروند. سپس، سلول های سرطانی هفته ها یا ماه ها پس از پایان پرتودرمانی، پیوسته از بین می روند.
انواع پرتودرمانی
دو نوع اصلی پرتودرمانی وجود دارد، پرتودرمانی خارجی و داخلی.
نوع پرتودرمانی که ممکن است انجام دهید به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:
- نوع سرطان
- اندازه تومور
- محل تومور در بدن
- چقدر تومور به بافت های طبیعی حساس به تشعشع نزدیک است
- سلامت عمومی و سابقه پزشکی شما
اینکه آیا انواع دیگری از درمان سرطان را دریافت خواهید کرد، به عوامل دیگری مانند سن شما و سایر شرایط پزشکی بستگی دارد
حتما بخوانید: عوارض پرتو درمانی چیست
پرتو درمانی خارجی
پرتودرمانی خارجی با استفاده از دستگاهی خارج از بدن سرطان را هدف قرار می دهد. دستگاه بزرگ است و ممکن است سرو صدا داشته باشد. دستگاه با بدن شما تماسی ندارد، اما در اطراف بدن شما حرکت می کند و از جهات مختلف به بخشی از بدن شما اشعه را می فرستد. پرتودرمانی خارجی یک درمان موضعی است، به این معنی که نواحی خاصی از بدن شما را درمان می کند. به عنوان مثال، اگر به سرطان ریه مبتلا هستید، اشعه فقط به قفسه سینه تان تابانده خواهید شد، نه به کل بدن.
پرتودرمانی داخلی
پرتودرمانی داخلی درمانی است که در آن یک منبع تشعشع در داخل بدن شما قرار می گیرد. منبع تشعشع می تواند جامد یا مایع باشد. پرتودرمانی داخلی با منبع جامد، براکی‌تراپی نامیده میشود. در این نوع درمان، دانه ها، رشته ها یا کپسول‌هایی که حاوی منبع تشعشع هستند در داخل یا نزدیک بافت تومور قرار می‌گیرند. مانند پرتودرمانی خارجی، براکی تراپی نیز یک درمان موضعی محسوب می شود و تنها بخشی خاصی از بدن شما را درمان می کند. با براکی تراپی، منبع تشعشع در بدن شما برای مدتی اشعه ارائه می دهد.
پرتودرمانی داخلی با منبع مایع، درمان سیستمیک نامیده می شود. سیستمیک به این معنی است که درمان در خون به بافت‌های سراسر بدن می‌رود و سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و از بین می‌برد. شما پرتودرمانی سیستمیک را از طریق بلعیدن، از طریق تزریق داخل وریدی IV یا از طریق تزریق دریافت می‌کنید. با تشعشعات سیستمیک، مایعات بدن شما، مانند ادرار، عرق و بزاق، برای مدتی تشعشع ارائه می دهند.
چرا افراد مبتلا به سرطان پرتودرمانی دریافت می کنند؟
پرتودرمانی برای درمان سرطان و کاهش علائم سرطان استفاده می شود. پرتودرمانی هنگامی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند سرطان را درمان، از بازگشت آن جلوگیری، یا رشد آن را متوقف یا کند سازد. هنگامی که از درمان ها برای کاهش علائم استفاده می شود، آنها به عنوان درمان های تسکینی شناخته می شوند. پرتودرمانی خارجی ممکن است تومورها را کوچک کند تا درد و سایر مشکلات مربوط به تومور، مانند مشکلات تنفسی یا از دست دادن کنترل روده و مثانه را درمان کند. درد ناشی از سرطان که به استخوان گسترش یافته است را می توان با داروهای پرتودرمانی سیستمیک به نام رادیوداروها درمان کرد.
حتما بخوانید: عجیب ترین عوامل افزایش دهنده سرطان
انواع سرطان‌هایی که با پرتودرمانی درمان می‌شوند
پرتو درمانی خارجی برای درمان بیشتر انواع سرطان ها استفاده می شود. براکی تراپی اغلب برای درمان سرطان های سر و گردن، سینه، دهانه رحم، پروستات و چشم استفاده می شود. یک پرتودرمانی سیستمیک به نام ید رادیواکتیو یا I-131، اغلب برای درمان انواع خاصی از سرطان تیروئید استفاده میشود. نوع دیگری از پرتودرمانی سیستمیک، به نام رادیونوکلئید تراپی هدفمند، برای درمان برخی از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات یا تومور عصبی غدد درون ریز گوارشی (GEP-NET) استفاده می شود. این نوع درمان به عنوان پرتودرمانی مولکولی نیز شناخته شود.
نحوه انجام پرتودرمانی با سایر درمان های سرطان
در برخی افراد، ممکن است تنها درمانی که به آن نیاز دارند پرتودرمانی باشد. اما، پرتودرمانی اغلب، با سایر درمان‌های سرطان، مانند جراحی، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی انجام خواهد شد. پرتودرمانی ممکن است قبل، در طول یا بعد از سایر درمان‌ها انجام شود تا احتمال مؤثر بودن درمان را افزایش دهد. زمان انجام پرتودرمانی به نوع سرطان تحت درمان و اینکه آیا هدف پرتودرمانی، درمان سرطان است یا کاهش علائم بستگی دارد.
هنگامی که پرتودرمانی با جراحی ترکیب میشود، می‌تواند برای موارد زیر را تجویز شود:
قبل از جراحی، اندازه تومور سرطانی را کوچک می کند تا با جراحی برداشته شود و احتمال بازگشت آن کمتر باشد. در حین جراحی، به طوری که بدون عبور از پوست، مستقیماً به سمت تومور سرطان می رود. پرتودرمانی که از این طریق استفاده می شود پرتودرمانی حین جراحی نامیده می شود. با استفاده از این روش، پزشکان می توانند به راحتی از بافت های طبیعی مجاور در برابر تشعشع محافظت کنند. پس از جراحی، برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده.
محدودیت دوز پرتودرمانی در طولانی مدت
برای میزان تشعشعاتی که یک ناحیه از بدن شما می‌تواند به طور بی خطر برای مدت طولانی پرتو درمانی دریافت کند محدودیت وجود دارد. بسته به میزان پرتودرمانی که قبلاً یک ناحیه از بدن تحت درمان قرار گرفته است، ممکن است نتوانید برای بار دوم پرتودرمانی را برای همان ناحیه انجام دهید. اما، اگر یک ناحیه از بدن قبلاً مقدار بی خطری پرتو دریافت کرده باشد، و البته اگر فاصله بین دو ناحیه به اندازه کافی زیاد باشد، ممکن است ناحیه دیگر همچنان تحت درمان قرار بگیرد.
حتما بخوانید: آیا کلوئید نقره می تواند برای درمان سرطان استفاده شود؟
عوارض جانبی پرتودرمانی
پرتودرمانی نه تنها سلول های سرطانی را از بین می برد یا رشد آنها را کند می سازد، بلکه می تواند سلول های سالم مجاور را نیز تحت تأثیر قرار دهد. آسیب به سلول های سالم می تواند منجر به بروز عوارض جانبی شود.
هزینه پرتودرمانی چقدر است؟
پرتودرمانی ممکن است درمان پرهزینه ای باشد. این درمان از دستگاهای پیچیده استفاده می کند و شامل خدمات بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی است. هزینه دقیق پرتودرمانی شما به هزینه مراقبت های بهداشتی در محل زندگی، نوع پرتودرمانی و تعداد درمان های مورد نیاز شما بستگی دارد. با شرکت بیمه درمانی خود در مورد خدماتی که پرداخت خواهد کرد صحبت کنید. بیشتر طرح های بیمه هزینه های پرتودرمانی را پرداخت می کنند. اگر به کمک مالی نیاز دارید، سازمان هایی وجود دارند که ممکن است بتوانند به شما برای هزینه درمان ها کمک کنند. اگر برای غذا خوردن و حفظ وزن خود مشکل دارید، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. همچنین ممکن است صحبت با یک متخصص تغذیه مفید باشد.
کار کردن در طی پرتودرمانی
برخی از افراد می توانند در طول پرتودرمانی به طور تمام وقت کار کنند. سایر افراد می توانند فقط به صورت پاره وقت کار کنند یا اصلاً کار نکنند. میزان توانایی شما به سلامتی تان بستگی دارد. از پزشک یا پرستار خود بپرسید که از درمانی که دریافت خواهید کرد چه انتظاری می توانید داشته باشید. زمانی که برای اولین بار پرتو درمانی را شروع می کنید، احتمالاً به اندازه کافی حال تان خوب است که بتوانید کار کنید. اما با گذشت زمان، اگر خیلی خسته می شوید، انرژی کمتری دارید یا احساس ضعف می کنید، تعجب نکنید. پس از پایان درمان، ممکن است تنها چند هفته طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید، یا ممکن است ماه ها طول بکشد تا بهتر شوید.
ممکن است در طول پرتودرمانی به مرحله ای برسید که برای کار کردن حال تان خوب نباشد. با کارفرمای خود صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا می توانید مرخصی پزشکی بگیرید یا خیر. بررسی کنید که آیا بیمه درمانی شما هزینه درمان در زمانی که در مرخصی پزشکی هستید را پرداخت می کند.