داشتن احساس خستگی در طول روز و از دست دادن تمرکز حتی بر روی کارهای عادی روزانه، پرخاشگری و اختلالات رفتاری تنها بخشی از عوارض ناشی از بی خوابی ( اینسومنیا) است. رفتن به رختخواب و مدام غلت زدن و جابه جا کردن بالشت و کلافه شدن به اندازه کافی آزاردهنده است که دلایلی باشند تا در این مقاله از بخش بیماری های سلام دنیا، به بررسی موضوع علت بی خوابی و عوارض کم خوابی یا بیخوابی بپردازیم.
عوارضی که می تواند انسان را به مرز جنون بکشاند. و بیخوابی می تواند باعث ایجاد حس عدم امنیت در فرد شود و در او ترس از تنهایی بوجود بیاورد. بیخوابی در مردان 4 برابر زنان است. طبق بررسی های انجام شده در سال 2007 توسط دپارتمان سلامتی و خدمات انسانی آمریکا، 64 میلیون نفر در آمریکا با بی خوابی دست و پنجه نرم می کنند. همچنین در ایران 1/3 افراد دچار کم خوابی و یا بی خواب هستند.
بی خوابی چیست؟
ناتوانی در خوابیدن ساده ترین و واضح ترین تعریفی است که می توان برای بی خوابی ارائه داد. بی خوابی یک اختلال در نظم خواب فرد است که گاه می تواند به شکل تکه تکه خوابیدن بروز کند که طی آن فرد نمی تواند به شکل عادی و مستمر بخوابد و انرژی لازم برای بیدار ماندن در طول روز برای فرد تامین نمی شود . بی خوابی می تواند باعث ابتلا به دیابت شود، فرد را افسرده کند و باعث چاقی شود. میزان نرمال خواب در طول شبانه روز بین 9-7 ساعت توصیه شده است و اگر فرد در شرایط خاص و پیچیده ایی قرار نگرفته نباشد و یا به دلیل های خود خواسته این میزان را تغییر نداده باشد هر میزان کمتر از این ساعت خواب را می توان میزانی از بیخوابی دانست. البته نیاز به خواب بسته به سن و جنسیت و نوع فعالیت افراد متغیر است.
حتما بخوانید: برای بی خوابی چه بخوریم
در یک تحقیق علمی منتشر شده در مجله علمی the Lancet Psychiatry به نام رژیم خواب هلند که 4000 نفر را مورد بررسی قرار دادند به این نتیجه رسیدن که بیش از نیمی از افراد بزرگسال شرکت کننده در این پژوهش علمی بی خواب هستند، محققین بعد از دریافت چنین نتیجه ایی به بررسی حالت خلقی و رفتاری این افراد بی خواب نیز پرداختند که طی آن افراد شرکت کننده در این آزمون را که مبتلا به بی خوابی بودند به 5 دسته کلی تقسیم بندی کردند.
5 دسته کلی افراد مبتلا به بی خوابی
1. دسته اول: بی خوابی ناشی از اضطراب
افرادی که احساس خوشبختی نمی کردند و از زندگی خود لذت نمی بردند و عمدتا دارای اضطراب بودند. این گروه از افراد بی خواب بیش از همه باعث نگرانی کارشناسان شدند، زیرا که آنها در معرض افسردگی شدید بودند و هر چه سریع تر می بایست راهکارهای اساسی برای از بین بردن مشکلات عاطفی و احساسی خود، بکار بگیرند.
2. دسته دوم: بی خوابی ناشی از پریشانی
افرادی که دارای مقداری پریشانی بودند ولی می توانستند احساس شاد بودن داشته باشند. این دست از افراد را با گفتار درمانی می توان درمان کرد و عامل بی خوابی آنها را از بین برد.
3. دسته سوم: بی خوابی ناشی از استرس
افرادی که مقداری از پریشانی در آنها دیده می شد و یک عامل استرس زا می توانست علتی برای بی خوابی آنها باشد.
4. دسته چهارم: بی خوابی ناشی از پریشانی بدون استرس
افرادی که مقداری از پریشانی در آنها دیده می شد ولی بی خوابی آنها تحت عامل استرس زا نبود.
5. دسته پنجم: بی خوابی ناشی از احساس لذت کم از زندگی
افرادی با پریشانی متوسط و احساس لذت بردن کم از زندگی
برای درمان دسته های 3، 4 از افراد بی خواب شرکت کننده در این بررسی علمی، مصرف دارو را علاج کار دانستند.
حتما بخوانید: درمان بی خوابی با 15 روش سریع بدون دارو
انواع بی خوابی
1. بی خوابی موقت ( که برای چند روز ادامه دارد)
2. بی خوابی های کوتاه مدت ( که برای 2-3 هفته ادامه دارد )
3. بی خوابی های مزمن ( که بیشتر از یک ماه مداوم ادامه دارد )
هر شخصی در طول عمر خود حداقل برای یکبار بی خوابی را تجربه کرده است. در دنیای امروز که دغدغه ها و عوامل استرس زا افزایش یافته اند، این نوع اختلال در خواب شایع تر شده است. میزان متوسط خواب در سال 1942، 9 ساعت تعریف شده بود اما امروز این میزان به 6/8 ساعت کاهش یافته است. پژوهش های علمی به تازگی ثابت کرده اند که استفاده از تلفن همراه و پرسه زدن در شبکه های اجتماعی تاثیر بسزایی در شیوع عارضه بی خوابی دارند. استفاده از پیام رسان های نصب شده بر روی گوشی قبل از آماده شدن برای خواب می تواند به مدت 30 دقیقه عمل به خواب رفتن انسان را تعویق بیاندازند. و تکرر استفاده از آنها بطور کلی می تواند نظم خواب انسان را برهم بریزد. بیخوابی می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
علت بی خوابی چیست (بی خوابی شبانه نشانه چیست)
1. تغییر در شرایط و محل زندگی
2. افسردگی و اضطراب
3. مصرف انواع دخانیات و مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
4. نبود شرایط مناسب برای خواب ( دمای محیط و عدم وجود آرامش لازم برای به خواب رفتن)
5. نگاه کردن به صفحه گوشی و تماشای تلویزیون در فاصله نزدیک به آماده شدن برای خواب
6. استرس های شغلی
7. بیماری های مانند فشار خون و دیابت
8. فعالیت های سنگین ورزشی شبانه
9. دراز کشیدن در محل خواب و نخوابیدن
10. مصرف نوشیدنی های کافئین دار
11. گرسنه به رختخواب رفتن
12. کمبود برخی ویتامینها و مواد مغذی در بدن ( مانند ویتامین B و منیزیم )
عوارض بی خوابی و کم خوابی چیست
1. بی خوابی شما را بد اخلاق می کند
با مطالعه بر روی رفتار افرادی که دچار بی خوابی و یا کم خوابی هستند، مشاهده است که این دست افراد خشمگین تر از سایرین هستند که بطور طبیعی میخوابند. و افراد کم خواب و یا بی خواب در واکنش به مسائل و مشکلات پیش آمده زودتر از کوره در می روند و سریع تر حالت تهاجمی به خود می گیرند.
2. بی خوابی توانایی یادگیری شما را کاهش می دهد
بی خوابی تمایل به یادگیری را کاهش می دهد. حافظه کوتاه نقش اساسی در یادگیری افراد و بویژه دانش آموزان دارد، بی خوابی می تواند حافظه کوتاه مدت را کاهش دهد و چرخه یادگیری در نوجوانان و دانش آموزران را ناقص کند. بی خوابی باعث می شود که دانش آموزان کلمات کمتری از موضوع آموزش داده شده را به یاد بیاورند.
برای پی بردن به تاثیر بی خوابی بر کاهش یادگیری می توان به تاثیرات ناشی از تغییر در شروع ساعات آموزشی از ساعت 7/30 به 8/30 اشاره کرد. که این موضوع توانست 1-2 نمره میانگین نمرات دانش آموزان در دروسی مانند ریاضی و ادبیات را افزایش دهد.
3. تاثیر بی خوابی بر چاقی افراد
افرادی که دچار بی خوابی هستند مجبورند که انرژی تامین نشده از طریق خواب را با خوردن بیشتر جبران کنند، گرچه که ممکن است در ساعات بیداری کالری بیشتر سوزانده شود ولی این تامین انرژی برای جبران کم خوابی از طریق غذاخوردن منجر به چاقی افراد می شود. بی خوابی در فرد اختلالات هورمونی ایجاد می کند و این دلیل دیگری برای افزایش وزن افراد بی خواب است.
4. بی خوابی باعث ایجاد مشکلات تکلمی در افراد می شود.
افرادی که دچار بی خوابی می شوند نمی توانند آنچه را که در ذهن دارند بیان کنند. یک آزمایش انجام گرفته بر روی افراد که به میزان 36 ساعت نخوابیده بودند نشان داد که این افراد فقط قدرت بیان جملات کلیشه ایی و تکراری را دارند و حتی در نحوی بیان کلمات نیز دچار مشکل می شوند و بعضا جملات نا معلومی را ادا می کنند.
5. سرماخوردگی بر اثر بی خوابی
با بررسی 150 نفر از افرادی که دچار سرماخوردگی شده بودند این نتیجه عاید شد که افرادی که کمتر از 7 ساعت خوابیده بودند 3 برابر بیشتر از افرادی که به اندازه خوابیده بودند دچار سرما خوردگی می شوند. پس اگر جز آن دسته از نفراتی هستید که مدام احساس سرماخوردگی می کنید و یا همیشه در حالت بی حسی و بی حالی هستید میزان خوابتان را مجددا بررسی کنید و اگر در این زمینه مشکلی دارید هر چه سریع تر آن را رفع کنید.
6. بی خوابی و حوادث
کسانی که با دستگاه های خطرآفرین مشغول بکار هستند ، رانندگان ، کارمندان پیراپزشکی باید دقت ویژه ایی به منظم بودن میزان خوابشان داشته باشند. کاهش سطح هوشیاری در اثر بی خوابی می تواند خطرآفرین باشد. رانندگان و سایر افرادی که کمبود خواب و پایین آمدن سطح عملکردی آنها می تواند علاوه بر خودشان جان ده ها نفر دیگر را به خطر بیندازد باید در این زمینه جدی باشند و این موضوع را از عوارض جبران ناپذیر بی خوابی بدانند.
7. خیال پردازی و توهم ناشی از بی خوابی
مغز در صورتی می تواند سر و صدا و نور محیط اطرف را به خوبی تجزیه و تحلیل کند که به خوبی استراحت کرده باشد. در صورت بی خوابی، مغز فیلتر های تجزیه و تحلیل واقعیات را از دست می دهد و باعث ایجاد حس توهم و خیال پردازی می شود.
حتی در مواردی بیخوابی می تواند خاطرات غیرواقعی بسازد. بیدار ماندن های شبانه، عملکرد هیپوکامپ ( اعمال شناختی ) و همچنین بخش جایگزینی اطلاعات ( آهیانه ای ) را دچار اخلال می کند و باعث ساختن شدن خاطرات غیر واقعی در مغز انسان می شود.
8. رابطه بی خوابی با تکرر ادرار
تکرر ادرار های شبانه در بزرگسالان و یا شب ادراری در کودکان از عوارض جانبی بی خوابی شناخته می شود. وقتی که فرد به خوبی می خوابد سیستم تولید ادرار در بدن به آرامی کار عادی خود را انجام میدهد ولی بی خوابی باعث اخلال در کار سیستم تولید ادرار می شود و منجر به تکرر ادرار می شود، که کارشناسان این موضوع را تولید بیش از اندازه ادرار می نامند.
حتما بخوانید: درمان های خانگی و سریع تکرر ادرار
9. بی خوابی و ضعف بینایی
تار شدن دید و دوبینی از جمله عوارضی هستند که بر اثر بی خوابی بروز پیدا می کنند. هر مقدار که میزان بی خوابی بیشتر باشد تاثیر بیشتری در ضعیف تر شدن چشم ها دارد. بی خوابی باعث ایجاد دید تونلی در انسان می شود.
10. بیماری های قلبی عروقی بر اثر بی خوابی
بی خوابی باعث افزایش میزان ضربان قلب می شود. طی آزمایشات انجام شده در موسسات معتبر که در زمینه بررسی اختلالات خواب فعالیت می کنند ثابت شده است افرادی که 4 ساعت در شبانه روز می خوابند ضربان قلب بیشتری نسبت به افرادی که 8 ساعت در شبانه روز می خوابند، دارند. همچنین 7 شبانه روز بی خوابی و یا بدخوابی کافیست تا فرد به فشارخون مبتلا شود.
بی خوابی باعث افزایش غلظت پروتئین واکنشی نوع C میشود که از عوامل ابتلا به بیماری قلبی و عروقی شاخته می شود.
11. بی خوابی دلیل کاهش میل جنسی در مردان است
یکی از منابع تامین هورمون تستوسترون در مردان، خواب است. مردانی که دچار بی خوابی می شوند با کاهش هورمون تستوسترون مواجه خواهند شد و میل جنسی آنها کاهش پیدا خواهد کرد.
12. بی خوابی و بروز مشکلات زناشویی
بنیاد سلامت روانی بریتانیا طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که بی خوابی باعث ایجاد مشکلات عاطفی بین مردان و زنان متاهل می شود و قدرت تمرکز آنها در حل مشکلات را از آنها میگیرد. تحقیقات این موسسه نشان داده است که افرادی که دچار بی خوابی هستند 4 برابر بیشتر از سایرین دچار مشکلات عاطفی می شوند. لذا توصیه می شود افراد متاهلی که با بی خوابی دست و پنجه نرم می کند، هر چه سریع به فکر درمانی برای بیخوابی خود باشند.
سخن آخر
علت بی خوابی می تواند مختلف باشد و انواع متعددی داشته باشد. بی خوابی یا کم خوابی عوارضی جسمی و روحی از جمله بروز توهم، بد اخلاقی تا مشکلات کاهش میل جنسی و زناشویی به همراه دارد. در این مطلب سلام دنیا، علت بیخوابی و عوارض ناشی از کم خوابی و بی خوابی را بیان کردیم. می توانید سوالات و نظرات خود را در خصوص بی خوابی با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.