گیاه مرزنجوش گیاهی با خواص دارویی است که افراد برای بهره مندی از خواص آن از پودر آن برای تهیه غذا و یا تهیه دم نوش چای استفاده می کنند. در این مطلب سلام دنیا، خواص و مضرات گیاه مرزنجوش برای قاعدگی، مغز، سرماخوردگی، سلامت زنان و مردان، خواص مرزنجوش در بارداری، کیست تخمدان، رحم، پوست و مو و همچنین خواص و مضرات دمنوش مرزنجوش و طرز تهیه آن را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
گیاه مرزنجوش چیست
مرزنجوش که با نام مرزنگوش هم شناخته می شود گیاهی علفی یک ساله و بومی مناطق مدیترانه است.این گیاه متعلق به خانواده خانواده نعناعیان است،به همین جهت گیاهی معطر است این گیاه کمی مشابع پونه کوهی است و برای تهیه غذا می تواند جایگزین پونه باشد.این گیاه با داشتن خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی می تواند خواصی برای سلامت بدن فراهم کند. مرزنجوش طعم گرم و خشکی دارد از این رو افراد که طبع گرمی دارند باید در مصرف آن احتیاط کنند.
نام دیگر مرزنجوش چیست
نام های دیگر مرزنگوش شامل مرزه گوش، مردگوش، گوش موش، ریحان داود، عنقر، دوناروا، اذان الفار، اوریگانو ماژورونا، سرمق، سومع، سومق است.
حتما بخوانید: خواص پونه کوهی برای سلامتی
مرزنجوش برای چی خوبه
همانطور که در قسمت بالا هم اشاره شد مرزنجوش حاوی مواد معدنی و یتامین های کلسیم، آهن و منگنز و ویتامین‌ها مانند ویتامین K،A، C، B6 و فولات است و با داشتن خواص ضد ضد التهابی و ضد میکروبی می تواند برای بهبود مشکلات گوارشی، دردهای دوران قاعدگی و بسیاری از عفونت‌ها موثر عمل کند.برخی از خواص سلامتی این گیاه شامل:
- درمان درد در ناحیه سینه
- سرفه
- درد قلب
- تنگی نفس
- ضد تشنج
- تقویت معده
- بادشکن
- معرق
- نشاط آور
- درمان جای جوش و سالک ،
- ضد سرطان
تسریع بهبود زخم
مرزنجوش دارای خواض ضد میکروبی است به همین دلیل می‌تواند به به سرعت زخم‌های داخلی و خارجی را بهبود و تسکین ببخشد، علاوه بر این از عفونی شدن زخم ها هم جلوگیری می کند.
بهبود عملکرد قلب
ترکیبات موجود در گیاه مرزنجوش، می‌تواند به باز شدن عروق کمک کند،باز شدن عروق فشار خون را تنظیم و کاهش می دهد.با تنظیم فشار خون خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را بطرز چشم گیری کاهش می دهد و این حتی برای سلامت مغز نیز مفید خواهد بود.
درمان بی خوابی
دم نوش مرزنجوش با داشتن خواص آرام بخشی می‌تواند با تسکین اعصاب،رفع استرس و اضطراب مشکل بی‌خوابی و کم‌خوابی را درمان کند.
درمان آرتریت
استفاده از ترکیب روغن زیتون و مرزنجوش می تواند برای تسکین دردهای روماتیسمی، عضلانی و آرتریت موثر عمل کند. برای این منظور مرزنجوش و روغن زیتون را با هم مخلوط کنید و برای دو الی سه ساعت این مخلوط را در آب جوش بگذارید، معجونی که بدست می آید به درمان آرتریت کمک می کند.
حتما بخوانید: بهترین درمان های خانگی آرتریت (رماتیسم مفصلی)
مسکن درد
استفاده از روغن گیاهی مرزمجوش برای درد عضلات، اسپاسم و سردردهای تنشی موثر و مفید است. چند قطره از روغن مرزنجوش را را با یک روغن حامل ترکیب کنید و روی نواحی آسیب دیده بمالید،این کار درد ها را خیلی سریع تسکین می دهد.
استرس و اضطراب
یکی دیگر از خواص روغن گیاهی مرزنجوش رفع استرس و اضطراب است.پخش کردن این روغن در خانه و بوییدن بخارهای آن می تواند به رفع استرس و اضطراب کمک کند.در روش جایگزین می توانید برای رفع استرس مقداری از روغن مرزنجوش را با یک روغن حامل ترکیب کنید و برای ماساژ بدن از آن استفاده کنید.
دیابت
گیاه مرزنجوش و گیاهان دیگر مانند رزماری و پونه کوهی با مهار آنزیم های خاصی، تحمل به انسولین را افزایش می دهند. گیاه مرزنجوش چه بصورت تازه یا بصورت خشک شده با کنترل قند خون می تواند برای افراد مبتلا به دیابت یک دارو گیاهی موثر در نظر گرفته شود.
موارد مصرف مرزنجوش
- گیاه مرزنجوش به عنوان چاشنی برای تهیه انواع سالاد ها ، سوپ ها،آش، سس ها و … کاربرد دارد.
- از برگ خشک شده مرزنجوش برای مزه‌دار کردن انواع گوشت و تهیه انواع دلمه یا مرغ و ماهی شکم‌پُر می توان استفاده کرد.
- مرزنجوش گیاه معطری است به همین جهت می توانید مانند نعناع و پونه آن را به ماست اضافه کنید
در برخی از کشور ها مرزنجوش به عنوان جایگزین پونه کوهی و آویشن محسوب می شود. - شاید تعجب آور باشد اما یکی از مهم ترین خواص گیاه مرزنجوش سلامت پوست و مواست،به همین دلیل گیاه مرزنجوش در ساخت لوازم بهداشتی و آرایشی هم کاربرد دارد.
- استفاده روزانه از دم نوش مرزنجوش روش دیگری برای بهمره مندی از خواص بینظیر این گیاه است.
- طبع مرزنجوش گرم و خشک است و طریقه استفاده آن به صورت : دمنوش ، پماد ، پودر ، اسانس است
موارد منع مصرف مرزنجوش
- در صورتی که بعد از مصرف مرزنجوش با علائمی نظیر اسهال ، استفراغ ، تهوع مواجه شدید مصرف آن را قطع کنید.
- از آنجایی که مصرف بیش از حد مرزنجوش باعث آسیب رساندن به کلیه می شود بنابراین بیماران کلیوی از مصرف مرزنجوش اجتناب کنند.
- برخورد مستقیم برگ تازه مرزنجوش با پوست می تواند منجر به حساسیت و متورم شدن چشم و پوست گردد.
- مصرف طولانی مدت مرزنجوش منجر به بروز سرطان میشود.
- در خانم های باردار استفاده از گیاه مرزنجوش به دلیل بروز سقط جنین ممنوع بوده است.
- مصرف مرزنجوش برای کودکان زیر پنج سال نیز ممنوع اعلام شده است.
طریقه مصرف مرزنجوش
به سه روش می شود از مرزنجوش استفاده کرد: دمنوش، روغن مرزنجوش و عرق مرزنجوش
استفاده از روغن مرزنجوش بر روی پوست برای تسکین انواع گرفتگی عضلات، رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی، دندان درد یا سایر بیماری‌ها.
خواص مرزنجوش برای سلامتی
مصرف مرزنجوش خواص سلامتی زیر را برای بدن بهمراه دارد:
- رفع بی خوابی و بهبود سر درد های میگرنی
- تسکین درد گوش ، روماتیسم ، درد دندان
- درمان انواع سرفه ها و اسهال ها
- درمان مشکلات دستگاه گوارش و برطرف کردن عفونت ها
- ضد نفخ و سنگینی معده ، درمان ناراحتی های کبدی
حتما بخوانید: برای نفخ معده چی خوبه
خواص مرزنجوش برای سرماخوردگی
وجود خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد عفونی کننده ای در مرزنجوش خاصیت درمانی به این گیاه می بخشیده است.ایبه همین جهت کیاه مرزنجوش می تواند با عوامل ایجاد کننده سرماخوردگی در بدن مقابله و سرماخوردگی، آنفولانزا را درمان کند.
خواص مرزنجوش برای سرفه
وجود کارواکرول و تیمول عناصر ضد باکتریایی، ضد قارچ و ضد ویروسی در گیاه مرزنجوش با تقویت سیستم ایمنی با این عوامل بیماریزا مبارزه می کنند. کارواکرول به هجوم به ویروس‌ها آنها را تضعیف می‌کند، در ادامه کار تیمول می‌تواند به رفع باکتری‌های مقاوم که عامل سرفه هستند، کمک کند و سرفه را تسکین ببخشد.
خواص مرزنجوش برای فشار خون
مصرف مرزنجوش با بهبود سیستم گردش خون در بدن برای کاهش فشار خون مزایای زیادی بهمراه دارد. زیرا کاهش فشار خون خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.ترکیبات این گیاه، می‌تواند در باز شدن عروق موثر باشد که در پی آن تنظیم فشار خون و کاهش فشار خون حاصل خواهد شد.
خواص مرزنجوش برای ریه
وجود مقادیر زیادی آنتی اکسیدان در گیاه مرزنجوش می‌تواند به رفع مشکلات تنفسی و آسم کمک کند، همانطور که در قسمت بالا اشاره شد این گیاه می‌تواند با میکروب‌های در بدن مبارزه کند و به پاکسازی دستگاه تنفسی از عواملی که باعث سرفه‌های شدید می‌شوند،به سلامت ریه کمک کند.
خواص مرزنجوش برای معده
مصرف گیاه مرزنجوش برای رفع سنگینی معده، نفخ و ناراحتی‌های کبدی توصیه شده است.تقویت معده و رفع نفخ از جمله خواص مهم این کیاه دارویی هستند.در زمان بروز مشکلاتی نظیر نفخ، دل پیچه و یا اسپاسم گذرای معده مصرف دم نوش این گیاه بسیار موثر و مفید است.همچنین معطر بودن گیاه مرزنجوش برای افزایش بزاق و هضم بهتر هم مفید است.مصرف جوشانده،دم نوش یا برگ خشک روی غذا می تواند برای رفع مشکلات گوارشی زیر موثر عمل کند:
- رفع نفخ معده و گاز معده
- بهبود دل‌پیچه و اسپاسم‌های گوارشی
- رفع سوء هاضمه
- بهبود و رفع حالت تهوع
- رفع بی اشتهایی
خواص مرزنجوش برای چشم
گیاه مرزنجوش و عسل با داستن خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی برای درمان برخی از مشکلات چشمی مفید هستند.استفاده از ترکیب مرزنجوش و عسل برای رفع لکه های قرمز رنگ خونی چشم و تمام لکه های زیر چشم موثر عمل می کند.
خواص مرزنجوش برای تب
تب یکی از علائم درد و عفونت در بدن است.گیاه مرزنجوش به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده و ضد میکروبی می تواند منجر به پایین آمدن و رفع تب شود.
خواص مرزنجوش برای مغز
مصرف دم کرده مرزنجوش باعث باز شدن گرفتگی عروق مغزی و به رفع انسداد در مغز کمک می کند.علاوه براین گیاه مرزنجوش با کاهش فشار خون نه تنها به سلامت قلب بلکه با جلوگیری از بروز سکته های مغزی، سلامت مغز را هم تامین می کند.
خواص مرزنجوش برای کودکان
استفاده از این گیاه مرزنجوش به دلیل بروز عوارض جانبی برای کودکان زیر پنج سال منع مصرف دارد.
خواص مرزنجوش برای بویایی
نتایج تحقیقات مشخص کرده است افرادی که با علائم کاهش بویایی مواجه بودند با مصرف گیاه مرزنجوش این مشکل را درمان کردند.بنابراین مصرف گیاه مرزنجوش می تواند برای رفع کاهش بویایی موثر عمل کند.
خواص مرزنجوش برای زنان و قاعدگی
گیاه مرزنجوش برای متعادل سازی هورمون‌های زنانه و تنظیم قاعدگی مفید است. گیاه مرزنجوش نه تنها برای تنظیم چرخه‌ی قاعدگی مفید است بلکه می‌تواند برای رفع علائم قاعدگی ماهیانه هم موثر باشد، همچنین این گیاه می‌تواند علائم مربوط به یائسگی را هم درمان کند. خاصیت تحریک کنندگی طبیعی که در گیاه مرزنجوش وجود دارد می‌تواند برای خانوم هایی که با مشکل عدم خونریزی قاعدگی مواجه هستند مفید باشد. مصرف مرزنجوش مدگرزنجوش می تواند به افزایش میزان شیر مادرانی که در مرحله شیردهی به نوزاد خود هستند،کمک کند. سایر کاربرد‌های مرزنجوش برای سلامتی زنان شامل مواردی مانند درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و درمان ناباروری می‌شوند.
حتما بخوانید: 8 درمان خانگی برای قاعدگی نامنظم
خواص مرزنجوش برای رحم
گیاه مرزنجوش از گذشته برای درمان مشکلات رحمی استفاده شده است. مشکلاتی شایعی نظیر چرخه‌ی نامنظم قاعدگی و یا سندروم تخمدان پلی کیستیک می توانند برای رحم مشکلاتی را در پی داشته باشند.مصرف دم نوش مرزنجوش به دلیل خواص ضد میکروبی می تواند به رفع عفونت رحم کمک کند.باید توجه داشته باشید که تنها مصرف داروهای گیاهی نمی تواند به درمان مشکلات رحمی کمک کند اما می تواند تا حدودی مشکلات رحمی را تا حدی کنترل کند.
خواص مرزنجوش برای کیست تخمدان
سندرم تخمدان پلی کیستیک وضعیتی است که اغلب باعث ناباروری می شود. نتایج تحقیقات مشخص کرد که نوشیدن چای مرزنجوش هورمون های زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک را تحت تاثیر قرار می دهد. این اثرگذاری حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد و سطح آندروژن در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک را هم کاهش می دهد.
خواص مرزنجوش برای بارداری
گیاه مرزنجوش به دلیل قاعده آور بودن در دوران بارداری توصیه نمی شود. نتایج بررسی ها نشان می دهد که مصرف مرزنجوش به ویژه در مقادیر بالا می تواند منجر به افزایش چشمگیر خطر سقط جنین و ناهنجاری های مادرزادی در دوران بارداری شود. به همبن دلیل مصرف مرزنجوش در بارداری منع مصرف دارد و خطرناک در نظر گرفته می شود.
خواص مرزنجوش برای پوست
روغن مرزنجوش می تواند برای درمان لک و تیرگی پوست مفید باشد. برای از بین بردن لک روزانه و مرتب از این روغن استفاده کنید.علاوه براین،روغن مرزنجوش برای درمان آکنه هم موثر است،البته در صورتی که جوش صورت به دلیل طبع و گرمای بدن باشد می توانید درمان های دیگر را هم امتحان کنید.
خواص مرزنجوش برای مو
روغن مرزنجوش برای تقویت و بهبود سلامت موها موثر خواهد بود. خواص ضد باکتری و ضد قارچ موجود در مرزنجوش موها را از هر گونه آلودگی و ناخالصی ناشی از محیط زیست پاکسازی می کند.یک روش برای درمان شوره و خشکی شر ماساژ روغن مرزنجوش بر روی پوست سر است.مواد مغذی و مواد معدنی موجود در مرزنجوش می‌تواند برای قوی و ضخیم‌تر شدن ریشه موهای مفید باشد،برای دستیابی به این هدف موها را با مرزنجوش بشویید.برای اینکه بتوانید بطور کامل خواص این گیاه را دریافت کنید بعد از شستشو موبا مرزنجوش موها را با سشوار خشک نکنید و اجازه دهید موها با جریان هوا بصورت طبیعی خشک شود.
خواص مرزنجوش در طب اسلامی
گرم مرزنجوش خشک شده دارای 271 کالری است.
- برای درمان برونشیت 6گرم مرزنجوش را به 200 سی‌سی آب‌جوش اضافه کنید و اجازه دهید به مدت 20 دقیقه دَم بکشد،بعد از صاف کردن دمنوش، یک ساعت پس از صرف هر وعده غذایی 1تا 2 فنجان از این دم کرده را میل کنند،مدت زمان این درمان یک هفته است.
- فیبر موجود در مرزنجوش به رفع صفرا و سموم سرطان زای موجود در روده ها کمک می کند.
- مصرف منظم این گیاه با کاهش میزان کلسترول مرتبط است.
- استعمال موضعی روغن مرزنجوش ،به درمان عفونت های پوستی و ناراحتی های لثه کمک می کند.
- مرزنجوش برای انعطاف پذیری عضله و مفصل ها موثر عمل می کند.
- گیاه مرزنجوش سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
- این گیاه موجب کاهش درد آرتریت و سردرد می شود.
- به پیشگیری از بروز تهوع و استفراغ کمک می کند.
- دم کرده مرزنجوش درد سینه و تنگی نفس را تسکین می دهد.
- برای فرونشاندن سردردهای عصبی مصرف دم کرده مرزنجوش موثر است.
- خوردن مرزنجوش شادی آور است.
- استفاده از کمپرس غلیظ جوشانده مرزنجوش به رفع خونمردگی زیرپوست کمک می کند.
خواص مرزنجوش در طب سنتی
- استفاده از اسانس این گیاه به صورت پماد، برای ضد عفونی کردن زخم‌ها مفید است.
- این ماده به نحو موثری اسپاسم‌های دستگاه تنفسی، روده‌ها و اسپاسم‌های عضلانی اعضای بدن را برطرف می‌کند.
- استعمال موضعی روغن مرزنجوش به رفع تشنجات عصبی کمک می کند و عصب و عضلات را نرم می‌کند.
- مرزنجوش برای مغز خواص بسیار زیادی دارد و برای مشکلات ناشی از مغز و یا حملات عصبی بسیار توصیه میشود.
- مصرف دم کرده برگ‌های خشک گیاه مرزنجوش به لاغری و کاهش وزن کمک زیادی می کند.
- برای درمان سیاه سرفه و سایر سرفه‌ها و اسهال مصرف دم کرده 2 قاشق غذاخوری سرشاخه‌های خردشده گیاه در نیم لیتر آب جوش اثرگذار است.
- مصرف دم کرده مرزنجوش نشاط آور است و به درد سینه، سرفه، تنگی نفس و درد قلب کمک می کند.
- از دیگر خواص گیاه مرزنجوش در طب سنتی کمک به رفع جای جوش و سالک است. برای این منظور باید مرزنجوش را بپزید، آن را با عسل ترکیب کنید و به صورت پماد روی ناحیه مورد نظر ماساژ دهید.
حتما بخوانید: 9 درمان خانگی برای تنگی نفس
مضرات مرزنجوش
تمامی داروهای گیاهی علاوه بر فوایدی که برای بدن بهمراه دارند منجر به بروز عوارض جانبی هم می شوند،بنابراین مرزنجوش هم از این قاعده مستثنی نیست.مصرف مرزنجوش برای مدت طولانی در مقادیر زیاد می تواند عوارض جانبی را بروز دهد.مصرف بیش از حد مرزنجوش می‌تواند به کبد و کلیه آسیب برساند و یا حتی منجر به سرطان کبد شود.در صورت داشتن حساسیت به نعنا، ریحان و مریم گلی از مرزنجوش خودداری کنید زیرا می تواند منجر به بروز عوارض و افزایش شدت علائم شود.گیاه مرزنجوش خاصیت ادرارآوری طبیعی دارد از این رو مصرف این کیاه با داروهای ادرار آور موجب عدم کنترل برای نگه داشتن ادرار می شود.
طرز تهیه دمنوش مرزنجوش
برای تهیه دم نوش مرزنجوش مراحل زیر را دنبال کنید:
- یک قاشق برگ‌های مرزنگوش تازه یا خشک شده را به یک قوری آب جوش اضافه کنید.
- اجازه دهید به مدت 5 دقیقه دم بکشد.
- دم نوش آماده میل کردن است.
در صورتی که ابن دم نوش را برای درمان سرفه مصرف می کنید هیچ ماده ای دیگر را به آن اضافه نکنید،اما در سایر شرایط می توانید برای بهبود طعم دم نوش بهتر است یک برش لیمو بریزید و برای شیرین کردن آن از دعسل استفاده کنید.
برگ‌های تازه مرزنجوش شده است برای درمان سرفه موثر است.برای این منظور چند قطره از اسانس خوراکی مرزنگوش را به آب داغ اضافه کنید و برای درمان سرفه‌‌هایتان مصرف کنید.
دمنوش مرزنجوش برای چی خوبه
نوشیدن روزانه چند فنجان چای مرزنجوش برای فرآیند هضم عملکرد خوبی دارد. علاوه براین، دمنوش آن سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی است که می تواند با تقویت سیستم ایمنی مانع از بروز بیماری ها شود.
دمنوش مرزنجوش برای هضم غذا: برای تهیه دمنوش، برگ های مرزنجوش را آسیاب کنید و به اندازه ایک قاشق چای خوری از آن را درون قوری بریزید و روی آن آب اضافه کنید و اجازه دهید 15 دقیقه بجوشد؛ سپس 2 تا 4 فنجان از آن را در 2 ساعت میل کنید تا از فواید آن برای هضم بهتر غذا بهره مند شوید.
دمنوش مرزنجوش برای افسردگی و آرام بخشی: 2قاشق چایخوری مرزنجوش به 200 میلی لیتر آب سرد اضافه کنید و اجازه دهید 24 ساعت خیس بخورد. بعد به آن عسل اضافه کنید و میل کنید. اگر می خواهید غلظت آن بیشتر شود 6 قاشق چای خوری را به 200 میلی لیتر اب سرد اضافه کنید.
سخن پایانی:
گیاه مرزنجوش با خواص میکروبی و ضد التهابی و به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها،مواد معنی و ویتامین ها برای سللامت بدن فواید زیادی بهمراه دارد از جمله خواص سلامتی مرزنجوش می توان به سلامت قلب، مغز، درمان سرماخوردگی، سرفه، سندروم تخمدان پلی کیستیک و...اشاره کرد.علاوه براین،گیاه تازه و خشک شده مرزنجوش برای تهیه غذا، چاشنی سالاد و دم نوش هم کاربرد دارد.با مصرف متعادل گیاه مرزنجوش از خواص بی نظیر آن بهمره مند شوید.