بسیاری از ناهنجاری های مادر زادی و اختلالات ژنتیکی را می توان در همان مراحل اولیه بارداری تشخیص داد. چندین آزمایش در سه ماهه اول بارداری برای تشخیص نقص های احتمالی جنین انجام می شود. این آزمایشات می توانند نقص ها و اختلالات کروموزومی و ژنتیکی را تشخیص دهند. در این مقاله از سایت سلام دنیا، سعی داریم تا آزمایشات غربالگری بارداری از جمله غربالگری اول (سونوگرافی ان تی) و غربالگری دوم (سونوگرافی آنومالی) و روش انجام آنها را به طور کامل به شما معرفی کرده و در این زمینه اطلاعات دهیم. با ما همراه باشید.
آزمایش غربالگری دوران بارداری برای چه کسانی مناسب است؟
آزمایش غربالگری به شکل دو مرحله ای است که با نام های غربالگری مرحله اول و مرحله دوم شناخته می شوند. تحقیقات نشان می دهد که حتی در خانواده هایی که هیچ گونه سابقه اختلالات ژنتیکی و کروموزمی وجود ندارد هم می توان نقایص و سندرم هایی را در کودک مشاهده کرد. بنابراین توصیه می شود تا تمام زنان باردار این غربالگری ها را انجام دهند. اکنون هر کدام از غربالگری ها را به طور کامل توضیح می دهیم.
غربالگري اول (سونوگرافی ان تی) چگونه انجام می شود
غربالگری اول هفته چندمه
این غربالگری در سه ماهه اول بارداری از هفته های 11 تا 13 بارداری و به مدت 6 روز انجام می شود. این نوع غربالگری می تواند اختلالات احتمالی مثل سندرم داون را مشخص کند. در این غربالگری، یک آزمایش خون همراه با سونوگرافی جهت بررسی ضخامت پشت گردن (سونوگرافی ان تی) و وجود استخوان بینی (ان بی) انجام می شود.
این نوع سونوگرافی معمولا از روی شکم انجام می شود. در سونوگرافی ان تی، با دقت و با بزرگ نمایی، ضخامت پشت گردن جنین و وجود استخوان بینی را بررسی می کنند. خطا در اندازه گیری عدد ان تی می تواند باعث تغییر در نتیجه آزمایش شود. عدد ان تی که ضخامت پشت گردن جنین است، در کودکان مبتلا به سندرم داون مقدار بیشتری را نشان می دهد.
اینکه استخوان بینی کودک دیده شود، نشانه خوبی است، اما در صورت دیده نشدن استخوان بینی آزمایشات در هفته های بعد تکرار خواهند شد. در صورتی که آزمایشات مشکلی را نشان ندهند، اما عدد ان تی بالاتر از حد مشخص باشد، نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی و یا آمنیوسنتز است.
حتما بخوانید: سونوگرافی NT چیست
نتیجه غربالگری مرحله اول
پس از بررسی آزمایشات و سونوگرافی، به مادر اطلاع می دهند که آیا نیاز است تا آزمایشات بیشتری انجام دهد یا خیر.
نکاتی در خصوص غربالگری مرحله اول
- با انجام سونوگرافی ان تی می توان مسائل مهمی مثل زنده بودن جنین، سن بارداری، بارداری دوقلوها و اختلالات جنینی که در این محدوده بارداری قابل تشخیص هستند را تشخیص داد.
- در سه ماهه اول می توان احتمال وجود سندرم داون را بررسی کرد. این سونوگرافی برای بررسی اختلالات ژنتیکی و کروموزومی انجام می شود. با انجام این آزمایش می توان خطر بیماری هایی مثل سندرم داون، تریزومی 13 و تریزومی 18 را تشخیص داد.
- انجام این سونوگرافی در هفته ای 11 تا 13 بارداری به زنان باردار توصیه می شود.
- این نوع سونوگرافی به طور معمول از روی شکم انجام می شود. به ندرت سونوگرافی واژینال نیز انجام می شود که دید بهتری از جنین فراهم کرده و خطری برای مادر یا جنین نخواهد داشت.
سونوگرافی یا غربالگري دوم
به این نوع سونوگرافی، سونوگرافی آنومالی یا سونوگرافی میانه بارداری نیز گفته می شود. اگرچه سونوگرافی آنومالی اغلب با نام سونوگرافی هفته 20 شناخته می شود، اما ممکن است هر زمانی بین هفته 18 تا هفته 20 بارداری و شش روز بعد از آن انجام شود. هدف اصلی سونوگرافی این است که مشخص شود کودک به شکل عادی رشد می کند یا خیر.
حتما بخوانید: سونوگرافی آنومالی چیست؟
در سونوگرافی آنومالی می توان چه چیزی را مشاهده کرد؟
این سونوگرافی حداکثر 30 دقیقه طول می کشد. سونوگرافر می تواند با این سونوگرافی تاریخ زایمان را تایید کند. سونوگرافر قبل از بررسی جزئیات، به تپش قلب کودک و بخش های بدن او مانند صورت و دست های کودک اشاره می کند. استخوان های کودکتان در سونوگرافی به رنگ سفید نشان داده می شود و بافت های او نرم و خاکستری و لکه دار به نظر می رسند. مایع آمنیوتیک اطراف کودک سیاه به نظر می رسد.
سونوگرافر، در سونوگرافی به چه چیزی نگاه می کند؟
سونوگرافر تمام اندام های کودک را معاینه کرده و اندازه گیری می کند. او به موارد زیر نگاه خواهد کرد:
- شکل و ساختار سر و مغز کودک: در این مرحله، مشکلات شدید مغزی که بسیار نادر اتفاق می افتند، قابل مشاهده است.
- بررسی صورت کودک برای وجود شکاف لب: دیدن شکاف های لب در داخل دهان کودک اغلب دشوار است و تشخیص داده نمی شود.
- ستون فقرات کودک، چه در طول و چه در عرض، برای اطمینان از هم ترازی همه استخوان ها، و اینکه پوست قسمت پشتی ستون فقرات را پوشانده است.
- دیواره شکم کودک: برای اینکه اطمینان حاصل شود که دیواره تمام اندام های داخلی در قسمت جلو را می پوشاند.
- قلب کودک: دو حفره بالا (دهلیز) و دو حفره پایین (بطن) باید از نظر اندازه برابر باشند. دریچه ها باید با هر ضربان قلب باز و بسته شوند. سونوگرافر همچنین رگ ها و شریانهای اصلی خون را که از قلب کودک جریان دارد بررسی می کند.
- شکم کودک: کودک مقداری مایع آمنیوتیک که اطراف او را احاطه کرده، قورت می دهد، که در معده او به عنوان یک حباب سیاه دیده می شود.
- کلیه های کودک: سونوگرافر بررسی می کند که کودک دو کلیه داشته باشد و ادرار آزادانه به مثانه او جریان می یابد. اگر مثانه کودک خالی است، باید هنگام سونوگرافی پر شود و به راحتی قابل مشاهده باشد. کودک اکنون حدود چند ماهه است و هر نیم ساعت یک بار باید مشغول ادرار کردن باشد!
- بازو، ساق، دست ها و پاها: سونوگرافر به انگشتان دست و پاهای کودک نگاه می کند.
- جفت، بند ناف و مایع آمنیوتیک: جفت ممکن است روی دیواره جلویی (قدامی) یا دیواره پشت رحم (خلفی) و معمولاً در نزدیکی قسمت فوقانی (یا فوندوس) باشد. اگر جفت نزدیک به بالا باشد، ممکن است در بخش تذکرهای سونوگرافی شما فوندال توصیف شود.
- در صورت پایین آمدن جفت یا پوشاندن دیواره رحم (گردن رحم)، جفت در قسمت پایین توصیف خواهد شد. اگر جفت در رحم در قسمت پایین قرار داشته باشد، برای بررسی وضعیت آن در سه ماهه سوم، سونوگرافی دیگری انجام می شود. در آن زمان احتمال دارد جفت از دهانه رحم دور شود.
- می توان سه رگ خونی (دو شریان و یک رگ منفرد) را در بند ناف شمرد، اما ممکن است سونوگرافر این کار را انجام ندهد. این کار معمول نیست. وی بررسی خواهد کرد که مایعات آمنیوتیک کافی برای کودک وجود دارد تا بتواند آزادانه حرکت کند. در طول سونوگرافی، سونوگرافر قسمت هایی از بدن کودک را اندازه گیری کرده تا مشخص شود که کودک به چه اندازه رشد می کند. سونوگرافر قسمت های زیر از بدن کودک را اندازه گیری می کند:
- دور سر (HC)
- دور شکم (AC)
- طول استخوان ران (استخوان ران) (FL)
اندازه گیری ها باید با مقادیری که از جنین در طول آن هفته خاص انتظار می رود، مطابقت داشته باشد. تاریخ زایمان نیز در سونوگرافی مشخص خواهد شد.
حتما بخوانید: بهترین وضعیت های زایمان طبیعی برای کاهش درد
کدام ناهنجاری ها را می توان در اسکن مشاهده کرد؟
سونوگرافرها فهرستی از شرایطی دارند که در سونوگرافی بررسی می کنند. برخی از این بیماری ها بعد از تولد کودکتان قابل درمان هستند. اگرچه به ندرت ممکن است یک بیماری آنقدر جدی باشد که کودک نتواند زنده بماند. اگر این بیماری قابل درمان باشد، به تیم بیمارستان کمک می کند تا از قبل از این مساله مطلع شوند، بنابراین آنها می توانند به محض تولد مراقبت های مناسب را برای کودکتان فراهم کنند. همچنین تشخیص برخی از این بیماری ها از سایرین راحت تر است و بعضی از آنها به سختی تشخیص داده می شوند. در اینجا فهرستی از بیماری ها و احتمال اینکه سونوگرافر آن را مشاهده کند، ذکر شده است:
- عدم وجود قسمت بالای سر (آنانسفالی): 98 درصد
- شکاف لب: 75 درصد
- نقض دیواره شکمی، که در آن روده و کبد بیرون زده است (اگزومفالوس): 80 درصد
- نقض دیواره شکمی که در آن روده ها بیرون است (گاستروشیزیس): 98 درصد
- اندام های گمشده یا بسیار کوتاه (دیسپلازی کشنده): 60 درصد
- نقص نخاع (اسپاینا بیفیدا): 90 درصد
- مشکلات عمده کلیه (نبود کلیه یا کلیه غیر طبیعی): 84 درصد
- سوراخ در عضله جداکننده قفسه سینه و شکم (فتق دیافراگمی): 60 درصد
- سندرم ادواردز یا سندرم پاتائو (ناهنجاری های کروموزومی): 95 درصد
- مشکلات عمده قلبی (نقص دریچه ها، دریچه ها یا عروق): 50 درصد
اکثر اختلالات موجود در این فهرست بسیار نادر است. برخی از بیماری ها، از جمله نقص قلب و انسداد روده، ممکن است تا مدت ها بعد در بارداری قابل مشاهده نباشد. سونوگرافی آنومالی به احتمال زیاد تمام این شرایط را رد می کند (نامحتمل می داند)، زیرا اکثریت قریب به اتفاق نوزادان سالم به دنیا می آیند.
اگر در سونوگرافی مشکلی وجود داشته باشد، چه اتفافی رخ می دهد؟
اکثر مشکلاتی که نیاز به اسکن مجدد دارند، جدی نیستند. حدود 15 درصد اسکن ها بنابر دلایلی دوباره انجام می شود. شایع ترین دلیل این است که سونوگرافر همه چیزهایی را که باید در سونوگرافی مشاهده می کرد را به طور مشخص ندیده است. این مساله ممکن است به این دلیل باشد که وضعیت قرارگیری کودک در رحم مناسب نیست و یا دچار اضافه وزن هستید. در این صورت اسکن باید در هفته 23 بارداری تکرار شود.
در صورتی که سونوگرافر مشکلی پیدا کرده یا به آن مشکوک باشد، سریعاً به شما اطلاع می دهد. شما باید طی سه تا پنج روز برای اسکن با متخصص طب جنین ملاقات کنید. اگر متخصص تصور کند که کودک مشکل قلبی دارد، از شما می خواهد برای انجام اسکن اکو جنین اقدام کنید. اگر هر کدام از این اسکن ها مشکل جدی را نشان می دادند، باید از شما حمایت زیادی شود تا در مورد تمام گزینه های انتخابی به شما کمک کنند. اگرچه مشکلات جدی بسیار نادر است، اما برخی از خانواده ها با دشوارترین تصمیم روبرو هستند. آنها مجبور به تصمیم گیری برای ادامه بارداری یا خاتمه آن می شوند.
نتیجه گیری
غربالگری جنین به شکل دو مرحله ای انجام می شود که با نام های غربالگری ان تی یا مرحله اول و غربالگری مرحله دوم یا آنومالی شناخته می شوند. غربالگری مرحله اول برای بررسی زنده بودن جنین و چند قلو بودن و یا بیماری های ژنتیکی یا کروموزومی مثل سندرم داون در هفته 11 تا 13 بارداری انجام می شود.
غربالگری آنومالی معمولا در هفته 20 بارداری انجام شده و می توان جزئیات زیادی از جنین از جمله جنسیت، وجود بیماری های خاص و زمان زایمان را مشخص کرد. انجام این آزمایش ها به زوجین کمک می کند تا بدانند که آیا فرزندشان سالم است و در صورت وجود بیماری هایی، از همان دوران بارداری برای درمان اقدام کنند.
می توانید نظرات و تجربیات خود را در خصوص غربالگری جنین با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.