بیماری قارچ سیاه که با نام علمی موکورمیکوزیس از آن یاد میشود، معضلی است که در بحبوحه بیماری کرونا بر نگرانی‌ها افزوده است. شواهد علمی نشان می‌دهد کووید 19 باعث گسترش این بیماری نادر شده است. اگر می‌خواهید بدانید بیماری قارچ سیاه چیست، چه علائمی دارد و چه افرادی را بیشتر دچار می‌کند، در ادامه این مقاله از بخش بیماری های سلام دنیا با ما باشید.
قارچ سیاه (موکورماکوزیس) چیست؟
موکورمیکوزیس (که به عنوان قارچ سیاه نیز شناخته می شود) یک عفونت قارچی جدی اما نادر است که توسط گروهی از کپک ها به نام موکورمایست ایجاد می شود. این قارچ ها در سرتاسر محیط از جمله در خاک و مواد آلی در حال پوسیدگی مانند برگ، تل های کمپوست یا چوب پوسیده زندگی می کنند.
افراد با تماس با اسپورهای قارچی در محیط دچار قارچ سیاه می‌شوند. به عنوان مثال، عفونت‌های مربوط به ریه یا سینوس می تواند پس از تنفس اسپورها ایجاد شود. این اشکال قارچ سیاه معمولاً در افرادی رخ می دهد که مشکلات زمینه‌ای دارند یا از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی بدن را در مبارزه با میکروب ها و بیماری ها کاهش می دهد.
انواع قارچ سیاه (موکورماکوزیس)
- موکورمیکوزیس راینوسربرال (سینوس و مغز)، یک عفونت در سینوس‌ها است که می‌تواند به مغز سرایت کند. این بیشتر در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده و در افرادی که پیوند کلیه انجام داده اند شایع است.
- موکومیکوز ریوی (ریه) شایع ترین نوع موکورمایکوزیس در افراد مبتلا به سرطان و افرادی است که پیوند اندام یا پیوند سلول های بنیادی انجام داده اند.
حتما بخوانید: از علائم تا درمان سرطان ریه
- موکورمیکوزیس گوارشی در کودکان خردسال بیشتر از بزرگسالان شایع است. نوزادان نارس و کم وزن هنگام تولد کمتر از 1 ماه در صورت مصرف آنتی بیوتیک، جراحی یا داروهایی که توانایی بدن را در مبارزه با میکروب ها و بیماری ها کاهش می دهد، در معرض خطر هستند.
- موکومیکوز پوستی پس از ورود قارچ ها به بدن از طریق آسیب در پوست ایجاد می شود. این نوع عفونت ممکن است پس از سوختگی، خراش، برش، جراحی یا سایر انواع جراحت های پوستی ایجاد شود. این رایج ترین شکل موکورمیکوزیس در افرادی است که سیستم ایمنی ضعیفی ندارند.
- موکورمیکوز پراکنده زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت از طریق جریان خون پخش شده و قسمت دیگری از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این عفونت بیشتر بر مغز تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند اندام های دیگر مانند طحال، قلب و پوست را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری قارچ سیاه بیشتر در اثر کدام گونه از قارچ‌ها ایجاد میشود؟
به عنوان مثال می‌توان به گونه های ریزوپوس، گونه های Mucor، گونه های Rhizomucor، گونه های Syncephalastrum ،Cunninghamella bertholletiae، گونه های آپوفیزومیس و Lichtheimia (Absidia سابق) اشاره کرد.
بروز علائم قارچ سیاه چیست؟
علائم قارچ سیاه (موکورمیکوزیس) بستگی به این دارد که قارچ در کجای بدن در حال رشد است. در صورت داشتن علائمی که فکر می کنید مربوط به قارچ سیاه است، به پزشک مراجعه کنید.
علائم رینواربیتو سربرال موکورمایکوزیس (سینوس و مغز)
- تورم یک طرفه صورت
- سردرد
- احتقان بینی یا سینوس
- ضایعات سیاه روی پل بینی یا بالای دهان که به سرعت شدیدتر می شوند
- تب
حتما بخوانید: علت سردرد همراه با حالت تهوع و چشم درد
علائم موکورمایکوز ریوی (ریه)
- تب
- سرفه کردن
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
علائم موکو میکوز پوستی
می تواند شبیه تاول یا زخم باشد و ناحیه آلوده ممکن است سیاه شود. علائم دیگر شامل:
- درد
- گرما
- قرمزی بیش از حد یا تورم در اطراف زخم
علائم موکورمایکوزیس گوارشی
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- خونریزی دستگاه گوارش
علائم موکورمایکوزیس پراکنده
معمولاً در افرادی رخ می دهد که قبلاً از سایر امراض بیمار بوده اند، بنابراین نمی توان تشخیص داد که کدام علائم مربوط به موکورومایکوز است. بیماران مبتلا به عفونت منتشر در مغز ممکن است دچار تغییر وضعیت روانی یا کما شوند.
افراد در معرض قارچ سیاه و روش پیشگیری
چه کسانی قارچ سیاه میگیرن؟
قارچ سیاه بیماری نادری است، اما در افرادی که مشکلات زمینه‌ای دارند یا از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی بدن در مبارزه با میکروب ها و بیماری‌ها را کاهش می دهد، شایع‌تر است. گروه‌های خاصی از افراد بیشتر مستعد ابتلا به قارچ سیاه هستند که شامل افرادی در موارد زیر میشود:
- افراد مبتلا به دیابت، به ویژه با کتواسیدوز دیابتی
- سرطان
- پیوند عضو
- پیوند سلول های بنیادی
- افراد دارای تعداد کم گلبولهای سفید خون
- افراد تحت استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها
- استفاده از داروهای تزریقی
- آهن زیاد در بدن (اضافه بار آهن یا هموکروماتوز)
- آسیب پوستی در اثر جراحی ، سوختگی یا زخم
- نارس بودن و وزن کم هنگام تولد (برای موکورمیکوز دستگاه گوارش نوزادان)
حتما بخوانید: علت تولد نوزاد با وزن کم
بیماری قارچ سیاه چگونه به بدن وارد میشود؟
افراد از طریق تماس با اسپورهای قارچی در محیط دچار موکورمیکوزیس می‌شوند. به عنوان مثال، شکل ریه یا سینوس عفونت می تواند پس از استنشاق اسپورها از هوا رخ دهد. عفونت پوستی می تواند پس از ورود قارچ به پوست از طریق خراش، سوختگی یا سایر انواع آسیب های پوستی ایجاد شود.
آیا بیماری قارچ سیاه مسری است؟
خیر. قارچ سیاه نمی تواند بین مردم یا بین مردم و حیوانات سرایت کند.
چگونه می توان از ابتلا به قارچ سیاه پیشگیری کرد؟
اجتناب از تنفس در اسپورهای قارچی دشوار است زیرا قارچ‌هایی که باعث ایجاد قارچ سیاه یا موکورمیکوزیس می‌شوند در محیط شایع هستند. هیچ واکسنی برای جلوگیری از موکورومایکوز وجود ندارد. برای افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده است، ممکن است راه‌هایی برای کاهش احتمال ابتلا به موکورومیکوز وجود داشته باشد. توجه به این نکته ضروری است که اگرچه این اقدامات توصیه میشود، اما برای جلوگیری از قارچ سیاه اثبات نشده است.
برای جلوگیری از بیماری قارچ سیاه از محیط آلوده دور بمانید
- سعی کنید از مناطق دارای گرد و غبار زیاد مانند محل‌های ساخت و ساز و حفاری اجتناب کنید. اگر نمی توانید از این مناطق دوری کنید، تا زمانی که آنجا هستید از ماسک تنفسی N95 (نوعی ماسک صورت) استفاده کنید.
حتما بخوانید: روش انتخاب درست ماسک N95
- پس از طوفان و بلایای طبیعی از تماس مستقیم با ساختمانهای آسیب دیده و از آب جاری شده از سیل خودداری کنید.
از فعالیت هایی که شامل تماس نزدیک با خاک یا گرد و غبار است، مانند کار در حیاط یا باغبانی، خودداری کنید. اگر این امکان وجود ندارد، هنگام انجام فعالیتهای خارج از خانه مانند باغبانی، کار در حیاط یا بازدید از مناطق جنگلی، کفش، شلوار بلند و پیراهن آستین بلند بپوشید. - هنگام دست زدن به موادی مانند خاک ، خزه یا کود ، دستکش بپوشید.
- برای کاهش احتمال ایجاد عفونت پوستی، صدمات پوستی را به خوبی با آب و صابون تمیز کنید، به ویژه اگر در معرض خاک یا گرد و غبار قرار گرفته باشند.
داروهای ضد قارچ سیاه
- اگر شما در معرض خطر ابتلا به قارچ سیاه هستید (به عنوان مثال، در صورت پیوند عضو یا پیوند سلول های بنیادی)، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است دارویی برای جلوگیری از موکورمایکوزیس و سایر عفونت‌های از نوع کپک تجویز کند.
پزشکان و دانشمندان هنوز در حال یافتن این هستند که کدام بیماران پیوندی بیشتر در معرض خطر هستند و چگونه می توان از عفونت های قارچی به بهترین نحو پیشگیری کرد.
قارچ سیاه از کجا می آید
قارچ‌های عامل بیماری قارچ سیاه در همه محیط زندگی می‌کنند
Mucormycetes، گروهی از قارچ‌ها که باعث ایجاد موکومایکوز می شوند، در سراسر محیط زیست، به ویژه در خاک و در ارتباط با مواد آلی در حال پوسیدگی، مانند برگ‌ها، توده‌های کمپوست و کودهای حیوانی وجود دارند. آنها در خاک بیشتر از هوا و در تابستان و پاییز نسبت به زمستان یا بهار رایج‌تر هستند. اکثر مردم هر روز با اسپورهای قارچی میکروسکوپی در تماس هستند، بنابراین احتمالاً نمی‌توان به طور کامل از تماس با موکورمایست‌ها جلوگیری کرد. این قارچ‌ها برای اکثر مردم مضر نیستند. با این حال، برای افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده است، تنفس در اسپورهای موکورمایسیت می‌تواند باعث عفونت در ریه‌ها یا سینوس‌ها شود که می تواند به سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابد.
انواع عفونت‌های قارچی که باعث قارچ سیاه می‌شوند
چندین نوع مختلف قارچ می‌تواند باعث ایجاد قارچ سیاه شود. این قارچ‌ها موسورمیست نامیده می‌شوند و متعلق به مرتبه علمی Mucorales هستند. شایع‌ترین انواع ایجاد کننده موکورمیکوزیس، گونه های ریزوپوس و گونه های موکور هستند.
تشخیص قارچ سیاه و آزمایش آن
بیماری قارچ سیاه چگونه تشخیص داده می شود؟
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی هنگام تشخیص قارچ سیاه، سابقه پزشکی، علائم، معاینات فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی شما را در نظر می‌گیرند. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی که مشکوک به وجود قارچ سیاه در ریه‌ها یا سینوس‌های خود هستند ممکن است نمونه ای از مایع سیستم تنفسی خود را برای ارسال به آزمایشگاه بگیرند.
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است بیوپسی بافت انجام دهد، که در آن یک نمونه کوچک از بافت آسیب دیده در آزمایشگاه برای شواهدی از موکورمیکوزیس زیر میکروسکوپ یا در کشت قارچی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. بسته به محل مشکوک به عفونت، ممکن است به آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن ریه ها، سینوس ها یا سایر قسمت‌های بدن نیز نیاز داشته باشید.
حتما بخوانید: تفاوت بین سی تی اسکن و ام آر آی
درمان قارچ سیاه
بیماری قارچ سیاه چگونه درمان میشود؟
قارچ سیاه یک عفونت جدی است و باید با تجویز داروهای ضد قارچ، معمولاً آمفوتریسین B، پازاکونازول یا ایزاووکونازول درمان شود. این داروها از طریق وریدی (آمفوتریسین B، پازاکونازول، ایزاووکونازول) یا از طریق دهان (پوساکونازول، ایزاووکونازول) تجویز می‌شوند. داروهای دیگر، از جمله فلوکونازول، وریکونازول و اکینوکاندین ها، در برابر قارچ هایی که باعث ایجاد موکورمیکوز می شوند ، موثر نیستند. اغلب ، موکورمیکوزیس نیاز به جراحی برای برش بافت عفونی دارد.
سخن آخر
گسترش بیماری قارچ سیاه این روزها فاجعه‌ای است که ترس را به جان همه انداخته است. قارچ سیاه بیماری نادری است که به شدت خطرناک است و بیشتر افراد با بیماری های زمینه ای و افراد دچار نقص ایمنی را درگیر می کند. اندام هدف آن معمولا ریه، دستگاه گوارش، مغز، چشم و پوست است. در صورت شک به وجود آن باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کرد و تحت مراقبت های درمانی قرار گرفت. اگر تجربه‌ای در مورد این بیماری دارید آن را با ما در میان بگذارید.