روتاویروس یک ویروس بسیار مسری است که باعث اسهال می شود. قبل از تولید واکسن، اکثر کودکان حداقل یک بار در سن 5 سالگی به این ویروس مبتلا می شدند.اگرچه عفونت روتاویروس ناخوشایند است، اما معمولاً می توانید این عفونت را در خانه با مصرف مایعات زیاد برای جلوگیری از کم آبی درمان کنید. گاهی اوقات، کم آبی شدید نیاز به دریافت مایعات از طریق ورید (داخل وریدی) در بیمارستان دارد.رعایت بهداشت مناسب، مثل شستن مرتب دست ها،نکته مهمی است. اما واکسیناسیون بهترین راه برای جلوگیری از عفونت روتاویروس است. در این مقاله سلام دنیا درباره روتاویروس (rotavirus) چیست؛ علائم روتاویروس در بزرگسالان و کودکان و درمان خانگی روتاویروس و واکس روتاویروس در ایران صحبت خواهیم کرد.
روتاویروس در بزرگسالان
روتاویروس نوعی عفونت ویروسی است که می تواند باعث ایجاد اسهال و استفراغ و کم آبی شدید شود.اگرچه این ویروس در همه سنین مشاهده می شود،اما ابتلا به این ویروس در کودکان بسیار شایع تر است. در بزرگسالان سالم، عفونت روتاویروس ممکن است فقط علائم و نشانه‌های خفیفی را ایجاد کند یا اصلاً وجود نداشته باشد. هرچقدر سن مبتلایان کمتر باشد، میزان شدت علائم و عوارض بیماری روتاویروس نیز شدیدتر خواهد بود.
روتاویروس در کودکان
همانطور که گفته شد احتمال ابتلا کودکان به این ویروس عفونی بسیار بیشتر است و این ویروس بیشتر کودکان زیر پنج سال را تحت تاثیر قرا می دهد.عوارض ناشی از روتاویروس مانند اسهال و استفراغ می تواند باعث ایجاد کم آبی شدید در کودکان شود که این وضعیت بزرگترین نگرانی در مورد کودکان است.در صورتی که کم آبی کودک شدید باشد برای مراقبت بیشتر به بستری شدن در بیمارستان نیاز است.در صورتی که این بیماری درمان نشود،امکان مرگ و میر نیز وجود دارد.اما خوشبختانه رعایت بهداشت فردی،مصرف میزان کافی مایعات و دوره استراحت کافی می تواند برای بهبودی این وضعیت موثر باشد.
حتما بخوانید: درمان خانگی و داروی اسهال کودکان
علائم روتاویروس در کودکان
عفونت روتاویروس معمولاً در عرض دو روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس شروع می شود. علائم اولیه شامل تب و استفراغ و به دنبال آن سه تا هفت روز اسهال آبکی است. عفونت می تواند باعث درد شکم نیز شود.
زمان مراجعه به پزشک برای روتاویرس کودکان
اگر کودک شما علائم زیر را دارد حتما به پزشک اطفال مراجعه کنید:
- بیش از 24 ساعت اسهال دارد
- استفراغ مکرر دارد
- مدفوع او سیاه یا قیری رنگ یا مدفوع حاوی خون یا چرک است
- دمای بدن او 102 فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد) یا بالاتر است
- به نظر می رسد خسته، تحریک پذیر یا دردناک است
- دارای علائم یا نشانه های کم آبی بدن، از جمله خشکی دهان، گریه بدون اشک، ادرار کم یا بدون ادرار، خواب آلودگی غیر معمول یا عدم پاسخگویی است.
در صورتی که بزرگسال هستید، در مواجه با موارد زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
- نمی توانید مایعات را به مدت 24 ساعت در معده خود تحمل کنید
- بیش از دو روز اسهال داشته اید
- خون در استفراغ یا حرکات روده شما وجود دارد
- دمای بالاتر از 103 فارنهایت (39.4 درجه سانتیگراد) داشته باشید
- علائم یا علائم کم آبی بدن، از جمله تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، ادرار کم یا بدون ادرار، ضعف شدید، سرگیجه در هنگام ایستادن، یا سبکی سر را تجربه می کنید
حتما بخوانید: درمان سرگیجه با 10 درمان ساده خانگی
علت بروز روتاویروس
روتاویروس دو روز قبل از ظاهر شدن علائم و تا 10 روز پس از کاهش علائم در مدفوع فرد آلوده وجود دارد. ویروس به راحتی از طریق تماس دست به دهان در طول این مدت پخش می شود - حتی اگر فرد مبتلا علائمی نداشته باشد.اگر مبتلا به روتاویروس هستید و پس از استفاده از توالت دست های خود را نمی شویید - یا کودک شما به روتاویروس مبتلا است و پس از تعویض پوشک کودک یا کمک به کودک خود در استفاده از توالت دست های خود را نمی شویید - ویروس می تواند به هر چیزی که شما لمس می کنید از جمله غذا، اسباب بازی و ظروف سرایت پیدا کند.
اگر شخص دیگری دست های نشسته یا یک شی آلوده شما را لمس کند و سپس دهان خود را لمس کند، ممکن است عفونت به او منتقل شود. ویروس می‌تواند روی سطوحی که هفته‌ها یا ماه‌ها ضدعفونی نشده‌اند،باقی بماند.حتی اگر واکسینه شده باشید هم ممکن است بیش از یک بار به روتاویروس مبتلا شویدو با این حال، عفونت های مکرر معمولاً شدت کمتری دارند.
عوامل خطر روتاویروس
عفونت های روتاویروس در کودکان 3 تا 35 ماهه شایع است - به ویژه آنهایی که در مهدکودک ها هستند. افراد مسن و بزرگسالانی که از کودکان خردسال مراقبت می کنند نیز خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهند.به طور کلی خطر ابتلا به روتاویروس در زمستان و بهار بیشتر است.
عوارض ناشی از روتاویروس
اسهال شدید می تواند منجر به کم آبی بدن به خصوص در کودکان خردسال شود. در صورت درمان نشدن، کم آبی بدن بدون توجه به علت آن می تواند به یک وضعیت تهدید کننده زندگی تبدیل شود.
حتما بخوانید: درمان خانگی سرماخوردگی کودک
پیشگیری از ابتلا به عفونت روتاویروس
برای کاهش شیوع روتاویروس، دست های خود را به طور کامل و مرتب بشویید، به خصوص پس از استفاده از توالت، زمانی که پوشک کودک خود را عوض کنید یا به کودک خود در استفاده از توالت کمک کنید. اما حتی شستن دقیق دست ها هیچ تضمینی ارائه نمی دهد. و ضدعفونی‌کننده‌های الکلی که معمولاً استفاده می‌شوند تأثیر کمی بر روتاویروس دارند.سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که همه کشورها به نوزادان واکسن روتاویروس بدهند. دو واکسن موجود است:
واکسن روتاویرس
- واکسن RotaTeq. این واکسن به صورت خوراکی در سه دوز، اغلب در 2، 4 و 6 ماهگی تزریق می شود. این واکسن برای استفاده در کودکان بزرگتر یا بزرگسالان تایید نشده است.
- واکسن Rotarix. این واکسن مایع است که در دو دوز به نوزادان 2 ماهه و 4 ماهگی داده می شود.
عوارض جانبی واکسن روتاویروس
این واکسن‌ها بی‌خطر و مؤثر در نظر گرفته می‌شوند و مطالعات نشان می‌دهد که سالانه هزاران کودک را از ابتلا به روتاویروس پیشگیری می‌کند. با این حال، به ندرت، آنها می توانند باعث درهم‌روی روده (انواژیناسیون)شوند، که منجر به انسداد روده و احتمالاً تهدید کننده زندگی می شود.کودکانی که دچار انواژیناسیون شده اند، پس از دریافت واکسن روتاویروس، احتمال بیشتری دارد که دوباره دچار آن شوند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده توصیه می کند که این واکسن به کودکانی که سابقه انواژیناسیون دارند داده نشود.برای کودکانی که سابقه انواژیناسیون ندارند، پس از تزریق واکسن روتاویروس، خطر بسیار کمی وجود دارد. با این حال، مزایای واکسن بسیار بیشتر از خطرات آن است.اگر کودک شما پس از تزریق واکسن روتاویروس دچار معده درد، استفراغ، اسهال، خون در مدفوع یا تغییر در حرکات روده شد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
تشخیص روتاویروس
بسیاری از بیماری ها باعث بروز اسهال می شوند.اگرچه روتاویروس اغلب بر اساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است برای تأیید تشخیص از بررسی آزمایشگاهی نمونه مدفوع بیمار استفاده شود.
درمان روتاویروس
هیچ درمان خاصی برای عفونت روتاویروس وجود ندارد. آنتی بیوتیک ها و ضد ویروس ها به درمان عفونت روتاویروس کمک نمی کنند. معمولا عفونت در عرض سه تا هفت روز برطرف می شود. جلوگیری از کم آبی بدن بزرگترین نگرانی ناشی از این بیماری است. برای جلوگیری از کم آبی بدن در حالی که ویروس در جریان است، مقدار زیادی مایعات بنوشید. اگر کودک شما اسهال شدید دارد، از پزشک خود در مورد محلول های خوراکی آبرسان سواال بپرسید - به خصوص اگر اسهال بیش از چند روز طول کشیده باشد.برای کودکان، یک محلول خوراکی آبرسان می تواند مواد معدنی از دست رفته را بهتر از آب یا سایر مایعات جایگزین کند. البته کم آبی شدید ممکن است نیاز به تزریق مایعات داخل وریدی در بیمارستان داشته باشد. داروهای ضد اسهال برای عفونت روتاویروس توصیه نمی شود.
حتما بخوانید: روش تشخیص تب بدون دماسنج
درمان خانگی روتاویروس کودکان
- اگر کودک شما بیمار است، مقدار کمی غذای مایع به او بدهید. اگر از شیر مادر تغذیه می کند، به نوزاد خود شیر بدهید.
- اگر کودک شما شیر خشک می نوشد، مقدار کمی مایع آبرسانی خوراکی یا شیر خشک معمولی به او بدهید. شیر خشک نوزادتان را رقیق نکنید.
- اگر کودک شما بزرگ است و احساس خوبی ندارد، او را تشویق کنید که استراحت کند. غذاهای ملایمی که حاوی شکر اضافه نیستند، مانند نان یا کراکر سبوس دار، گوشت بدون چربی، ماست، میوه ها و سبزیجات را در برنامه غذایی او قرار دهید.
- مصرف مایعات فراوان از جمله مایع آبرسانی خوراکی نیز مهم است. از دادن نوشابه، آب سیب، لبنیات غیر از ماست و غذاهای شیرین که می توانند اسهال را بدتر کنند، خودداری کنید.
- از مصرف هر چیزی که ممکن است معده شما را تحریک کند، از جمله غذاهای بسیار پر ادویه، کافئین، الکل و نیکوتین خودداری کنید.
قیمت واکس روتاویروس
در مورد قیمت واکس روتاویروس اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
واکس روتاویروس در ایران
در حال حاضر در کشور ما واکسیناسیون به منظور مقابله با این ویروس بصورت روتین انجام نمی شود. در واقع این واکسن در کشور ما هنوز تولید نشده است به همین دلیل خانواده ای که توانایی مالی برخوردار است، می تواند به صورت آزاد این واکسن را خریداری و به فرزندش تزریق کند.
حتما بخوانید:پایین آوردن تب کودک با 6 ماده غذایی
آماده سازی برای قرار ملاقات با پزشک
اگر شما یا فرزندتان نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید، احتمالاً ابتدا به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. اگر در مورد تشخیص سوالی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص گوارش یا یک متخصص بیماری های عفونی ارجاع دهد.
سوال های که باید بپرسید:
- علت احتمالی این علائم چیست؟ آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا نیاز به آزمایش هست؟
- بهترین روش درمانی چیست؟ آیا جایگزینی وجود دارد؟
- آیا نیازی به مصرف دارو هست؟
- چگونه می توانم علائم را کاهش دهم؟
از پزشک خود چه انتظاری داشته باشید:
برخی از سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد عبارتند از:
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- آیا علائم مداوم بوده اند یا می آیند و می روند؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا به نظر می رسد چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
کاری که در این بین می توانید انجام دهید
مقدار زیادی مایعات بنوشید. در اسرع وقت رژیم غذایی سالم، محدود کردن قند و چربی را از سر بگیرید. اگر کودک شما بیمار است، همین رویکرد را دنبال کنید.اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید یا از شیر خشک استفاده می‌کنید، طبق معمول به تغذیه کودک خود ادامه دهید. از پزشک کودک خود بپرسید که آیا دادن مایع آبرسانی خوراکی به کودکتان مناسب است یا خیر.
سخن پایانی:
همانطور که گفته شد روتاویروس نوعی عفونت ویروسی است که بیشتر در کودکان زیر 5 سال مشاهده می شود.این وضعیت با بروز علائمی مانند اسهال، استفراغ، تب و دل‌درد همراه است.در این مطلب علاوه بر درمان پزشکی مانند تزریق واکسن، تعدادی درمان خانگی نیز برای این وضعیت معرفی کرده ایم.
مقالات مرتبط:
علائم گرمازدگی نوزادان و کودکان و راه های درمان و پیشگیری از آن