سندرم استیون جانسون چیست؛ علت، درمان و داروهای ایجاد کننده آن

سندرم استیون جانسون (SJS) نوعی اختلال نادر اما جدی است که در پوست و غشاهای مخاطی شما خود را نشان می دهد. بروز این بیماری در بدن انسان معمولا به علت واکنش شما به یک دارو می باشد که با علائمی شبیه به آنفولانزا خود را نشان می دهد و با جوش‌های دردناکی ادامه می‌یابد و تاول‌ می زند.

سپس لایه بالایی پوست آسیب دیده می میرد (از بین می رود)، پوسته پوسته می شود و پس از چند روز شروع به بهبودی می کند. در این مطب سلام دنیا، ما به تعریف سندرم استیون جانسون؛ علائم سندرم استیون جانسون؛ علت سندرم استیون جانسون؛ عوامل خطرساز سندرم استیون جانسون؛ تشخیص سندرم استیون جانسون؛ درمان سندرم استیون جانسون و پیشگیری از آن پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

سندرم استیون جانسون چیست؟ (سندرم حساسیت دارویی)

سندرم استیون جانسون (SJS) نوعی اختلال نادر اما جدی است که در پوست و غشاهای مخاطی شما خود را نشان می دهد. بروز این بیماری در بدن انسان معمولا به علت واکنش شما به یک دارو می باشد که با علائمی شبیه به آنفولانزا خود را نشان می دهد و با جوش‌های دردناکی ادامه می‌یابد و تاول‌ می زند. سندرم استیون جانسون یک وضعیت اورژانسی تلقی می شود. افراد آلوده به این سندرم معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان را دارند. درمان این بیماری روی از بین بردن علت، مراقبت از زخم ها، کنترل درد و به حداقل رساندن عوارض با رشد مجدد پوست (بازسازی پوست) متمرکز شده است. بهبودی کامل در این بیماری می تواند هفته ها تا ماه ها طول بکشد. نوع شدیدتر این بیماری نکروز سمی اپیدرمی (TEN) نام دارد. نکروز سمی اپیدرمی بیش از 30 درصد از سطح پوست را درگیر و به غشاهای مخاطی شما آسیب زیادی را وارد می کند. اگر بیماری شما تنها توسط یک دارو به وجود آمده باشد، باید به طور دائم از آن دارو و سایر موارد مشابه آن اجتناب کنید. 

حتما بخوانید: علائم سندرم کوشینگ چیست

علائم سندرم استیون جانسون

یک تا سه روز قبل از بروز بثورات (جوش ها)، علائم اولیه شامل موراد زیر می شوند.

• تب
• درد دهان
• گلو درد
• خستگی
• سوزش چشم

سایر علائم و نشانه های سندرم استیون جانسون 

• درد گسترش یافته بر روی پوست که غیرقابل توضیح می باشد
• بثورات و جوش های قرمز یا بنفش رنگ که گسترش می یابند
• وجود تاول بر روی پوست و غشاهای مخاطی دهان، بینی، چشم ها و اندام تناسلی
• پوسته پوسته شدن (ریزش) پوست آن هم در عرض چند روز پس از تشکیل تاول

زمان مراجعه به پزشک

 سندرم استیون جانسون نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد. حتماً در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه های این بیماری به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی برای خود باشید. واکنش های ناشی از دارو می توانند در طول مصرف یک دارو و یا تا دو هفته پس از قطع آن خود را نشان دهند.

علت سندرم استیون جانسون 

 سندرم استیون جانسون یک بیماری نادر و قطعاً غیرقابل پیش بینی می باشد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما گاهاً ممکن است که نتواند علت دقیق این بیماری را شناسایی کند. این بیماری از طریق دارو ، عفونت و یا هر دو عامل به وجود می آید.

داروهای ایجاد کننده سندرم استیون جانسون

داروهایی که می توانند باعث بروز سندرم استیون جانسون در شما شوند عبارتند از:

• داروهای ضد نقرس، مانند آلوپورینول

حتما بخوانید: بیماری نقرس چیست و چگونه درمان میشود

• داروهایی که برای درمان تشنج و بیماری های روانی تجویز می شوند (ضد تشنج و ضد روان پریشی)
• سولفونامیدهای ضد باکتری (از جمله سولفاسالازین)
• نویراپین (ویرامون، ویرامون ایکس آر)
• مسکن‌های تجویز شده برای درد همانند استامینوفن (تیلنول، سایرین)، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، دیگران) و ناپروکسن سدیم (Aleve)

عفونت هایی که می توانند باعث سندرم استیون جانسون در شما شوند عبارتند از:

• ذات الریه 
• HIV (ایدز)

عوامل خطر ساز سندرم استیون جانسون

عواملی که خطر ابتلا به سندرم استیون جانسون را افزایش می دهند عبارتند از:

• عفونت HIV : در میان افراد مبتلا به HIV، بروز این بیماری چیزی حدود 100 برابر بیشتر از جمعیت عمومی می باشد.
• سیستم ایمنی ضعیف: سیستم ایمنی خود می تواند تحت تاثیر پیوند عضو، ایدز و بیماری های خود ایمنی قرار بگیرد.
• سرطان: افراد مبتلا به بیماری سرطان، مخصوصاً سرطان خون، در معرض خطر ابتلا به سندرم استیون جانسون قرار دارند.
• سابقه ابتلا به بیماری: اگر که قبلاً از طریق دارو به سندرم استیون جانسون مبتلا شده باشید، در صورت استفاده مجدد از آن دارو، در معرض خطر عود دوباره این بیماری قرار خواهید گرفت.
• سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم استیون جانسون: اگر که یکی از بستگان خونی نزدیک به شما به این بیماری مبتلا شده باشد، شانس ابتلای شما به این بیماری هم نیز بیش‌تر می شود.
• عوامل ژنتیکی: داشتن تغییرات و جهش های ژنتیکی خاص، شما را در معرض خطر ابتلا به سندرم استیون جانسون - به خصوص اگر که شما از داروهای ضد تشنج، ضد نقرص و یا داروهای مربوط به بیماری‌های روانی استفاده کنید - قرار می دهد.

عوارض سندرم استیون جانسون

1. عوارض سندرم استیون جانسون: کم آبی بدن

پوست به دلیل از دست دادن آب و مایعات خود پوسته پوسته می‌شود‌. وجود زخم در دهان و گلوی شما جذب آب را برای شما سخت و دشوار می کند و منجر به از دست رفتن آب و کم آبی بدن می شود.

حتما بخوانید: علت سپسیس چیست

2. عوارض سندرم استیون جانسون: عفونت خون (سپسیس)

سپسیس یا همان عفونت خون زمانی روی می دهد که باکتری های ناشی از عفونت وارد جریان خون شما شوند. سپسیس یک بیماری به سرعت در حال پیشرفت و تهدید کننده زندگی است که می تواند باعث شوک و نارسایی در اندام ها شود.

3. عوارض سندرم استیون جانسون: مشکلات چشمی

بثورات ناشی از سندرم استیون جانسون می تواند منجر به التهاب چشم، خشکی چشم و حساسیت به نور چشم شما شود. در موارد شدید، سندرم استیون جانسون می تواند منجر به اختلال در بینایی و به ندرت حتی نابینایی در شما شود.

4. عوارض سندرم استیون جانسون: آسیب دائمی پوستی

پوست شما می تواند در هنگام بازسازی و احیای مجدد، دچار برجستگی ها و رنگ هایی غیرعادی (کاهش رنگ) شود. امکان داشتن جای زخم بر روی پوست شما هم نیز وجود دارد. مشکلات پوستی پایدار می توانند باعث ریزش مو و نیز رشد کردن نامناسب ناخن های دست و پای شما شوند.

5. عوارض سندرم استیون جانسون: درگیری ریه

این بیماری به خودی خود می تواند منجر به یک وضعیت اضطراری که در آن ریه ها دیگر نمی توانند اکسیژن کافی را به خون برسانند (نارسایی حاد تنفسی) شود.

تشخیص سندرم استیون جانسون

آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سندرم استیون جانسون عبارتند از:

1. تشخیص سندرم استیون جانسون: بررسی پیشینه پزشکی و معاینه بدنی

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی اغلب اوقات می توانند سندرم استیون جانسون را بر اساس پیشینه پزشکی شما (از جمله بررسی داروهای فعلی و قبلی) و معاینه بدنی، تشخیص دهند.

2. تشخیص سندرم استیون جانسون: بیوپسی پوست

برای تأیید کردن تشخیص این بیماری و رد کردن سایر علل احتمالی آن، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما نمونه ای از پوست را برای آزمایش آزمایشگاهی (بیوپسی) برمی دارد.

3. تشخیص سندرم استیون جانسون: کشت

برای رد کردن عامل عفونت، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما نمونه ای از پوست، بافت و یا مایع را برای آزمایش آزمایشگاهی (کشت) از شما می گیرد.

4. تشخیص سندرم استیون جانسون: تصویربرداری

ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی - بسته به علائم - معمولاً از شما برای بررسی ذات‌الریه، تصویربرداری همانند عکس‌برداری از قفسه سینه را می خواهد.

5. تشخیص سندرم استیون جانسون: آزمایش خون

از این آزمایش برای تایید عفونت و یا سایر علل احتمالی استفاده می شود.

درمان سندرم استیون جانسون

برای درمان سندرم استیون جانسون پزشک نیاز به بستری کردن بیمار در بیمارستان (احتمالاً در بخش مراقبت‌های ویژه یا بخش سوختگی) را دارد.

1. درمان سندرم استیون جانسون: داروهای مورد استفاده در درمان سندرم استیون جانسون

• دارو های ضد درد برای کاهش ناراحتی
• دارو های کاهش التهاب چشم و غشاهای مخاطی (استروئیدهای موضعی)
• آنتی بیوتیک ها برای کنترل عفونت (در صورت نیاز)
• سایر داروهای خوراکی یا تزریقی (سیستمیک)، مانند کورتیکواستروئیدها و گلوبولین های ایمنی داخل وریدی
• داروهای سیکلوسپورین (Neoral، Sandimmune) و اتانرسپت (Enbrel)

2. درمان سندرم استیون جانسون: قطع داروهای غیر ضروری

اولین و مهمترین گام در درمان سندرم استیون جانسون، قطع کردن مصرف داروهایی است که می توانند باعث بروز این بیماری شوند. برای پزشک تشخیص اینکه کدام دارو می تواند به صورت خاص منجر به سندرم استیون جانسون شود، سخت است. در این زمان پزشک توصیه می‌کند که بیمار مصرف همه داروهای غیر ضروری را متوقف کند.

حتما بخوانید: سندروم تورت یا بیماری تیک چیست

خدمات حمایتی 

خدمات حمایتی که در حین بستری بودن در بیمارستان دریافت می‌کنید شامل موارد زیر می شوند.

1. خدمات حمایتی: جایگزینی مایعات و تغذیه

لایه برداری پوست می تواند منجر به از دست دادن قابل توجهی از مایعات در بدن شود. پس در این زمینه جایگزینی مایعات بخش مهمی از درمان به شمار می رود. شما می توانید مایعات و مواد مغذی لازم را از طریق لوله ای که در بینی قرار داده می شود و سپس به سمت معده هدایت می شود (لوله بینی معده) دریافت کنید.

2. خدمات حمایتی: مراقبت از زخم

کمپرس های خنک و مرطوب می توانند به تسکین تاول ها در حین بهبودی شما کمک کنند. تیم مراقبت های بهداشتی به آرامی پوست مرده را جدا می کند و وازلین و یا یک پانسمان دارویی را بر روی مناطق آسیب دیده بدن شما قرار می دهد.

3. خدمات حمایتی: مراقبت از چشم

در حین درمان امکان اینکه نیاز به یک چشم پزشک هم داشته باشید وجود دارد.

شیوه زندگی و درمان های خانگی سندرم استیون جانسون

در صورت داشتن سندرم استیون جانسون حتماً موارد زیر را رعایت کنید.

• شما باید بدانید که چه چیزی باعث واکنش در شما شده است. اگر بیماری شما ناشی از واکنش به یک دارو بوده است، نام آن دارو و سایر داروهای مشابه را یاد بگیرید. از این دارو ها اجتناب کنید.
• باید به مراقبین سلامت خود اطلاع دهید. به همه ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود راجب سابقه سندرم استیون جانسون خود بگویید. اگر واکنش شما ناشی از یک دارو بود، به آنها بگویید که کدام یک دارو ها باعث آن شده است.
• از یک دستبند و یا گردنبند اطلاعات پزشکی استفاده کنید. اطلاعات مربوط به بیماری و علت آن را بر روی دستبند و یا گردنبند اطلاعات پزشکی خود درج کنید. همیشه آن را به همراه داشته باشید.

پیشگیری از سندرم استیون جانسون

قبل از مصرف برخی از داروها، آزمایش ژنتیک را حتماً در نظر بگیرید. سازمان غذا و داروی ایالات متحده توصیه می‌کند که قبل از شروع کردن به درمان، مردمان آسیایی و آسیای جنوبی از نظر تنوع ژنی به نام HLA-B*1502 غربالگری شوند.

اگر که این بیماری را قبلاً داشته‌اید و ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی‌ تان به شما گفته است که علت بروز آن یک دارو بوده است، به طور جد از آن دارو و سایر داروهای مشابه اجتناب کنید. اجتناب از مصرف دارو خود کلیدی اصلی برای جلوگیری از عود کردن بیماری در شما می باشد. بیماری عود شده معمولاً شدیدتر و نیز کشنده تر می باشد.

آماده شدن برای ملاقات با پزشک

سندرم استیون جانسون یک وضعیت پزشکی اورژانسی می باشد. اگر که علائم و نشانه هایی از این بیماری را دارید، با 115 یا کمک پزشکی اورژانس تماس بگیرید و یا فورا به بیمارستان بروید. اگر پیش از آمدن آمبولانس و یا رفتن به بیمارستان کمی زمان دارید، اقدامات زیر را حتماً انجام دهید:

• تمام داروهایی را که در سه هفته گذشته مصرف کرده اید، از جمله داروهای تجویزی و بدون نسخه را در یک کیسه دارو قرار دهید.
• کیسه دارو را حتماً با خود به همراه داشته باشید، چرا که وجود این دارو ها می توانند به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما در تشخیص کمک کنند.
• از یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان بخواهید که با شما بیاید. شما باید پیش‌تر اطلاعات پزشکی مرتبط در مورد خود را با او درمیان بگذارید تا این شخص بتواند در هنگام صحبت با پزشک به شما کمک کند.

سخن آخر

سندرم استیون جانسون یک وضعیت پزشکی اورژانسی می باشد که بروز این بیماری در بدن انسان معمولا به علت واکنش شما به یک دارو می باشد که با علائمی شبیه به آنفولانزا خود را نشان می دهد و با جوش‌های دردناکی ادامه می‌یابد و تاول‌ می زند. در این مقاله شما یاد گرفتید که سندرم استیون جانسون چیست؛ علائم، پیشگیری و درمان سندروم حساسیت دارویی و داروهای ایجاد کننده آن کدام است. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد.

مقالات مرتبط:

علت سندروم استکهلم چیست

علائم سندرم خستگی مزمن چیست